De strijd die zwangere vluchtelingen elke dag moeten voeren om te overleven

Toen Helen*, een vluchteling uit Eritrea, achterin een vrachtwagen Calais verliet, was ze twee maanden zwanger. Toen ze in Londen aankwam, wist ze gelijk dat er iets mis was. "Ik had pijn. Toen ik opstond, zag ik dat ik onder het bloed zat."

Ze was samen met 29 andere vluchtelingen in de vrachtwagen gestapt, maar bij de grens was zij de enige die niet door de politie werd gevonden. "Ik verstopte me onder de vloer. Het was een gevaarlijke plek, de politie liep letterlijk over me heen. Ik dacht niet aan de pijn die ik op dat moment voelde, ik dacht aan Engeland. Ik moest en zou naar Engeland," zegt ze.

Toen ze eenmaal aankwam, voelde ze pas de pijn en de paniek. "Toen de chauffeur me zag, begon hij naar me te schreeuwen. Ik smeekte hem om me naar het dichtstbijzijnde politiebureau te brengen," zegt ze. Later kreeg ze in het ziekenhuis te horen dat ze een miskraam had gehad.

Hoe moeilijk zwangerschappen ook kunnen zijn, de omstandigheden kunnen niet slechter worden dan wanneer je je huis moet ontvluchten, op zoek naar een veilige plek. Voor Helen was haar zwangerschap traumatisch van het begin tot het einde.

Zoals veel vrouwelijke vluchtelingen overkomt, werd Helen tijdens haar reis naar Europa meerdere keren verkracht door mensenhandelaren. Amnesty International heeft van meerdere vrouwen verklaringen gehad over grootschalige verkrachtingen en het seksuele misbruik van vrouwen op de smokkelroutes.

"Geen enkele vrouw komt door de Sahara naar Libië zonder verkracht te worden," zegt Helen. "We zijn allemaal verkracht en ze gebruikten geen bescherming. Waar ze ons toe dwongen… dat zal me voor altijd pijn blijven doen."

Maar zelfs voor de vrouwen wiens zwangerschap geen resultaat is van geweld of uitbuiting is het ontzettend zwaar om zwanger te moeten vluchten. Een nieuw rapport door Dokters van de Wereld (DOTW) liet zien dat bijna de helft (43,6 procent) van de zwangere migranten in Europa geen toegang heeft tot prenatale zorg – vaak omdat ze het niet kunnen betalen of omdat ze bang zijn dat ze gearresteerd worden.

Van de zwangere vrouwen die DOTW zag, was zo'n twintig procent bezig met een asielaanvraag. De helft was asiel geweigerd of had geen documentatie.

De zwangere migranten gaven aan dat ze problemen hadden met het krijgen van gezondheidszorg en met het vinden van onderdak, en dat ze "niet zeker wisten of ze wel een dak boven hun hoofd zouden hebben op het moment dat ze gaan bevallen".

Voordat ze naar Engeland ging, zat Helen in een noodkamp vlakbij Calais, genaamd Isbergues. Hier ontmoette ze Marchu Girma van Women for Refugee Women, een vrouw die Helen nog altijd steunt. Er waren geen toiletten of douches in het kamp; eigenlijk was er helemaal niks wat met gezondheidszorg te maken had. "We wasten ons één keer per week als de vrijwilligers ons meenamen naar douches," zegt Helen.

"We waren met veel en er was maar weinig ruimte. We sliepen met zijn vijven op één matras, maar van slaap was geen sprake. Overdag liepen de mensen continu naar binnen en naar buiten, en 's avonds probeerde ik vaak een vrachtwagen te vinden om mee te kunnen rijden. Ik sliep zelfs een nacht staand. Ik kon maar aan één ding denken: in Engeland komen en daar een veilige plek vinden waar mijn baby en ik normaal zouden kunnen leven."

Ergens anders in Frankrijk had de Tunesische migrant Nehla ook moeite om aan prenatale zorg te komen, ondanks dat ze veel risico liep vanwege haar diabetes. Zoals bij zo'n zeventig procent van de zwangere vrouwen die DOTW sprak voor hun onderzoek, werden de kosten van Nehla's zorg niet vergoed. Het goede doel moest ingrijpen om te zorgen dat de vrouwen toch de nodige medische zorg kregen.

Volgens dokter Sarah Boutros gebeurt dit vaak. Ze werkt in een familiekliniek van DOTW in Londen. Asielzoekers en vluchtelingen hebben in Engeland eigenlijk recht op gratis gezondheidszorg, maar de grote meerderheid van de zwangere vrouwen die Boutros tegenkomt, krijgt daar niks van te zien door hun immigratiestatus.

De meesten zijn al zo'n vijf jaar in het Verenigd Koninkrijk. Vaak is hen al eens eerder asiel geweigerd en bijna de helft is slachtoffer van geweld. "Het afgelopen jaar heeft bijna de helft van de vrouwen die wij spraken geweld meegemaakt –of het nou gaat om huiselijk geweld, geweld tijdens hun reis of geweld als ze weer thuis zijn. Zo'n vijftien procent is slachtoffer van geweld door mensenhandelaren. Veel van de zwangerschappen zijn het resultaat van geweld en uitbuiting. Die vrouwen kunnen geen kant op," legt ze uit.

"De toegang tot gezondheidszorg is een enorm probleem. We hebben het afgelopen jaar erg veel vrouwen gezien die tot het punt dat ze bij ons kwamen nog geen prenatale zorg hadden gehad. Meer dan de helft mist hun 12-wekenecho en een kwart mist hun 20-wekenecho," zegt Boutros. "Het niet krijgen van prenatale zorg zorgt ook voor hogere risico's tijdens de zwangerschap zelf. Het afgelopen jaar waren er bijvoorbeeld twee vrouwen wiens baby's de geboorte niet overleefden," voegt ze eraan toe.

De voornaamste redenen dat de vrouwen geen gebruik maken de gratis gezondheidszorg is volgens Boutros dat "ze niet weten waar ze aan beginnen, ze bang bang dat ze gerapporteerd worden en ze bang zijn dat ze aangeklaagd worden." Een gemiddelde bevalling kost een vluchteling dan zo'n 7000 euro.

"Volgens de wet mag een vrouw geen prenatale zorg geweigerd worden omdat ze het niet kan betalen, maar er bestaat veel miscommunicatie over," zegt Boutros. "In onze kliniek besteden we veel tijd aan het uitleggen wat deze vrouwen te wachten staat. We beoordelen ook wat voor zorg ze nodig hebben, we geven ze vitaminen en dan sturen we ze door naar het ziekenhuis of een arts."

Net zoals in de rest van Europa, is de wisselende huisvesting van migranten ook in Engeland een probleem. "Ze krijgen continu nieuwe plekken aangewezen waar ze naartoe kunnen. Dat zorgt voor veel stress bij zwangere vrouwen," zegt Boutos.

"Laatst werd er een vrouw die al 35 weken zwanger was plotseling dakloos. Vijf weken lang had ze geen vaste woonplaats en dus kwam ze niet naar haar afspraken. Dat had op dat moment geen prioriteit voor haar. Haar mentale welzijn ging achteruit en ze was ontzettend bang."

Een andere patiënt van Boutros, Anna*, kreeg regelmatig telefoontjes van het ziekenhuis waarin ze haar dwingend vroegen haar rekeningen te betalen. Dat ging drie stressvolle maanden door, ook al wisten ze in het ziekenhuis dat Anna het slachtoffer was van mensenhandel. "De rekening zou eigenlijk moeten vervallen als bekend wordt dat iemand het slachtoffer is van mensenhandel en het asielproces is begonnen," legt Boutros uit.

"Eigenlijk is het niet onze taak, maar het verdedigen van vrouwen die in het asielproces zitten is een groot deel van wat wij doen. We vechten voor huisvesting, hulp, en het schrappen van hun zorgrekeningen. Het is lastig voor kwetsbare vrouwen en families om de hulp te krijgen die ze eigenlijk verdienen."

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.