Nederlandse musea zijn wit en weinig inclusief en daar wil Imara Limon iets aan doen

De Nederlandse museumwereld is nogal wit: zowel wat betreft bezoekers, kunst en kunstenaars, als tot het personeel en directeuren van musea en kunstinstellingen. Imara Limon, curator van het Amsterdam Museum, probeert daar iets aan te doen, en begin deze maand werd ze uitgeroepen tot Museumtalent 2017: een prijs voor jonge museumprofessionals tot en met 31 jaar.

Vorig jaar stelde ze als gastcurator de tentoonstelling Zwart Amsterdam samen, over donkere rolmodellen in de stad. Haar nieuwste programma in het Amsterdam Museum, New Narratives, die plaatsvindt tijdens de Black Achievement Month en zich richt op het hervertellen van de verhalen over onze gedeelde geschiedenis, zoals die worden gepresenteerd door culturele instituten.

We spraken Imara over vooroordelen in de Nederlandse museumwereld, Rembrandt, en overbodige bijvoeglijk naamwoorden.

Broadly: Imara, hoe kwam je op het idee voor New Narratives?
Imara Limon: Ik wilde verder met de gevoelige onderwerpen die naar voren kwamen tijdens Zwart Amsterdam, en stelde voor om samen met gastrondleiders van allerlei achtergronden opnieuw te gaan kijken naar museumstukken. Tijdens een rondleiding vertellen zij hun verhaal bij een aantal objecten, en gaan daarover in gesprek met het aanwezige publiek en museumcollega's. Dat zijn elke keer weer leerzame, spannende en confronterende momenten.

Zowel Zwart Amsterdam als New Narratives draaien om meer bewustzijn rondom minderheden in musea. Welke vraag stellen museumbezoekers zichzelf te weinig?
"How to Snapchat this like LACMA?"

Ik snap het niet.
Bezoekers moeten gewoon lekker doen wat ze willen.

Is 'diversiteit' in de museumwereld een kwestie waarbij er daadwerkelijk meer ruimte ontstaat voor minderheden, of is het vooral een trendwoord?
Trends gaan voorbij; alleen initiatieven die bijdragen aan duurzame verandering zijn echt relevant. Ik zie de huidige interesse voor diversiteit als een kans om te werken aan de vertegenwoordiging van minderheden in diverse instituten, van universiteiten tot musea en de media.

H oe ben je als curator bij het Amsterdam Museum beland?
Het museum nodigde mij in 2016 uit als gastcurator voor de tentoonstelling Zwart Amsterdam, met als thema zwarte rolmodellen. We vroegen Amsterdammers wie hun zwarte rolmodellen zijn en daarop volgden mooie gesprekken over het woord 'zwart', over de witheid van musea en over rolmodellen met een donkere huid in Nederland.

Welke minderheid wordt het meest over het hoofd gezien in de Nederlandse kunstwereld?
Als je spreekt van minderheden, kom je terecht bij de vraag waarom een bepaalde groep niet wordt gezien of gehoord. Het is bijvoorbeeld heel lang gebruikelijk geweest om bij zeventiende-eeuwse schilderijen alle afgebeelde figuren te benoemen, behalve de zwarte figuren. Die werden tot voor kort niet eens opgemerkt. Ik vraag me dan af hoe dat komt, wat dat zegt over huidskleur vandaag de dag, en wie die onzichtbaarheid in stand houdt.

Krijg jij vaak te maken met vooroordelen in de Nederlandse museumwereld?
In een cultuur waar de oude, witte man de norm is, lopen we heel wat mis. Mijn werkwijze heeft een ander vertrekpunt, en dat sluit beter aan bij de huidige samenleving. Wie zich op achterhaalde normen richt kan zichzelf straks opheffen.

Maar heb je hier ook persoonlijke ervaringen mee?
Daar heb ik het liever niet over.

Waarom niet?
Ik heb daar in eerdere interviews slechte ervaringen mee gehad. En ik vind niet dat de dingen die ik heb meegemaakt leidend zijn voor anderen.

En je ervaringen met seksisme binnen de museale sector?
Ik doe gewoon mijn werk, als persoon.

In een eerder interview voor Broadly spraken we creatief directeur Robbie Baauw die Nederland een ongelooflijk racistisch en seksistisch land noemde. Eens of oneens?
Het kan lastig zijn om iets te geloven wat tegen een gecreëerd beeld of zelfbeeld ingaat, zoals in dit geval ons nationale idee van tolerantie. Hij zei trouwens niet 'ongelooflijk' maar 'ontzettend', en daar sluit ik mij bij aan.

Inderdaad, scherp.
Maar bijvoeglijke naamwoorden zijn eigenlijk overbodig. Waarom zou je überhaupt gradaties aanbrengen in mechanismen die bepaalde groepen mensen uitsluiten?

Dat is waar. Denk je dat musea ooit volledig 'inclusief' zullen zijn?
Nee, ik denk niet dat dat mogelijk is. Musea hebben in de basis een geschiedenis waarmee ze bepaalde identiteiten aanspreken.

Is er iets wat je in de toekomst graag zou willen doen om dit te veranderen?
Wat ik heel graag zou willen maken is een tentoonstelling die inclusiviteit als basis heeft, niet als onderwerp. Bijvoorbeeld een tentoonstelling over Rembrandt, die niet voor een specifieke doelgroep gemaakt is, maar voor iedereen. Iets waar bezoekers van allerlei verschillende achtergronden zich in herkennen. Dat er bijvoorbeeld niet wordt gedacht 'Rembrandt is alleen voor witte mensen,' maar het juist wordt gepresenteerd op een manier die voor iedereen relevant is.

Bedankt, Imara, en succes.

De tweede editie van de jaarlijkse Black Achievement Month loopt nog tot en met dit weekend (29 oktober), en vindt plaats in onder meer Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Rotterdam. Bekijk de website voor meer informatie.