Ik ging naar een toneelstuk waar mensen letterlijk van moeten kotsen

“Elke voorstelling zijn er wel mensen die kokhalzend de zaal uitvluchten.” Dit is wat ik in De Standaard las over een nieuw toneelstuk van de jonge Duitse theatermaker Florian Fischer. Tijdens het toneelstuk Kroniek of een man ligt dood in zijn appartement sinds 28 maanden krijgt het publiek een waaier besproeid met de geur van een ontbindend lichaam voorgeschoteld, waardoor sommigen dus even hun avondmaal voor een tweede keer gaan proeven. Voor mij klonk dit zeer extreem – zeker voor theater – dus ik moest dit ervaren.

Het toneelstuk wordt nu opgevoerd door door de Gentse toneelgroep NTGent. Bij aankomst weet ik niet veel meer dan dat het “over een man gaat die 28 maanden dood in zijn flat lag” en “dat mensen ervan kotsen”, maar mijn verwachtingen zijn groot. Ik ben in het algemeen al iemand die vrij makkelijk overgeeft en dus heb ik mij op het ergste voorbereid. ‘s Middags at ik soep en ‘s avonds spaghetti bolognese, allemaal dingen die makkelijk op te braken zijn.

Het toneelstuk gaat over de waargebeurde dood van de 53-jarige Michel Christen, die 28 maanden lang dood in zijn appartement in Genève lag en door niemand gemist werd. Een zeer aangrijpend thema, wat wordt geïllustreerd met hoe bedrijven het niet doorhebben dat een klant is overleden, hoe een postbode zonder daarbij na te denken een brievenbus steeds voller propt en hoe een sociaal werker er maar niet achter komt hoe het met de man gaat.

Niemand zag reden tot onrust. Na de 28 maanden lag er enkel nog een restje vet, haar, tanden en botten van de man. “Waarom hebben we niks gemerkt?” is dan wel een pertinente vraag. Het laat je vragen stellen over hoe anoniem je eigenlijk kan worden in deze maatschappij, maar bij mij overheerst het idee dat ik in principe om een andere reden naar hier gekomen ben. Ik wil de dood – bijna tastbaar – ervaren. Een nogal morbide idee, dat weet ik, maar ik sta wel open voor morbide kunstervaringen.

Het eerste deel van het toneelstuk is een samenraapsel van stukken die ons in de sfeer van de eenzame man moeten brengen. Zo doen ze bijvoorbeeld na hoe het moment van het sterven er fysiek zou uitzien. De acteurs doen het al liggend en krullen zich nogal ongemakkelijk op. Een oudere vrouw achter mij met nogal volumineus bruin haar en pareloorbellen merkt op: “Wauw, van die bewegingen krijg je sowieso wel buikspieren.” Vreemd dat deze vrouw denkt aan fitness terwijl het over een stervende man gaat.

In de tweede akte worden de dingen fysiek. Het lijkt alsof ze opbouwen naar het uiteindelijke moment waarbij iedereen over zijn nek zal gaan. Een actrice danst een heel energetische “dodendans” en we worden uitgenodigd om samen met de acteurs in een rondje over het podium te stappen. Ik doe mee. Hierna gaat een acteur uit de kleren en wordt gewassen door een andere. Ik kijk om me heen om te kijken of mensen deze activiteit al walgelijk genoeg vinden om hun maaltijd naar buiten te werken. Aan mijn “kotsverwachtingen” is tot op heden niet voldaan.

En dan heb ik het gevoel dat het gaat beginnen. Met een kleine spuitbus wordt een geur richting het publiek gesproeid. Ondertussen wordt met grote vlaggen de geur naar de achterste rijen geblazen. Ik schuifel twee rijen naar voor en ben benieuwd. Tot mijn verbazing is het de geur van lindebloesem. Dichtbij de flat van de dode man stonden namelijk lindebomen. Ik ben een beetje teleurgesteld en vraag me af of ik een afgezwakte versie van het toneelstuk meemaak.

Iets later worden er twee potjes bloed over twee tapijten gegoten. Een acteur doet alsof hij overgeeft en ik voel nu dat het echt gaat komen. De acteurs delen zwarte waaiertjes uit waarop de geur van een ontbindend lichaam besprenkeld is. Ik krijg een waaier en ruik. De geur is wat houterig en zoet. Interessant, maar niet misselijkmakend. Ook bij andere bezoekers zie ik een reactie van ‘is dat het dan?’, en iedereen geeft de waaier snel door. Ik krijg op een bepaald moment nog een tweede waaier in mijn hand en kijk of twee waaiers een dubbel zo sterk effect hebben. Wederom voel ik geen braakneiging, al krijg ik wel een beetje hoofdpijn. Mensen staren mij ondertussen raar aan en vragen zich waarschijnlijk af waarom ik zo graag aan deze geur ruik. Dit moet dus het “kokhalsmoment” zijn geweest.

***

Ik begrijp nu dat het stuk gaat over eenzaamheid, met 'de vergeten dood' als extreemste gevolg. Het toneelstuk heeft me zeker bewuster gemaakt van het feit dat er mensen zijn in onze samenleving die geïsoleerd raken en ik kijk nu compleet anders naar een uitpuilende brievenbus. Ik vind het jammer dat de focus van enkele kranten en websites op de misselijke toeschouwers lag. Een spijtige zaak, want hierdoor moet ik helaas toegeven dat ik deze voorstelling sensatiebeluster in ben gegaan dan een onderwerp als dit verdient.

Kroniek of een man ligt dood in zijn appartement sinds 28 maanden is nog op 20, 21 en 22 december te zien in NTGent. Voor tickets kun je hier terecht.