De levendige kleuren van stervende algen

De kunst van Xandra van der Eijk leeft. Voor haar nieuwste werk Estuary, wat nu te zien is in de MU Artspace in Eindhoven, verzamelde ze in de Oosterschelde vier soorten zoutwateralgen die fluorescerend licht geven. Ze stopte ze in cilinders die van kleur veranderen naarmate de algen vergaan en andere microben erin beginnen te leven.

Van der Eijk werkte voor het eerst met algen voor haar werk Momentum. Ze gebruikte de micro-organismen om een vloeistof dikker te maken, maar tijdens de expositie kwam ze erachter dat de algen anders reageren op het kraanwater uit verschillende plaatsen. “Ik raakte gefascineerd door de eigenschappen van algen,” zegt Van der Eijk tegen The Creators Project. “In het daaropvolgende project deed ik onderzoek naar het pigment van zeewier en dat bracht me bij de Oosterschelde. Ik was benieuwd waarom dit juist een goede plek was om algen te vinden en dat bleek alles te maken te hebben met de Oosterscheldekering, [een onderdeel van de Deltawerken, red.].”

“Ik ben in het algemeen geïnteresseerd in riviermondingen omdat op die plek zout en zoet water samenkomen,” voegt ze toe. “Dit zorgt voor een uniek milieu waarin leven kan ontstaan. Veel leven gedijt goed in die omstandigheden en dat is ook de reden dat meer dan zestig procent van de wereldbevolking in rivierdelta’s woont. Maar dat heeft ook veel nadelige gevolgen – slechte irrigatie, overbevissing en eutrofiëring, om er maar een paar te noemen.”

In haar onderzoek kwam Van der Eijk erachter dat de kleur van algen wordt bepaald door de waterdiepte. Aan het oppervlak zijn ze voornamelijk groen van kleur, maar dieper onder water kleuren de algen geel, oranje en rood, omdat ze de oranjekleurige carotenoïden bevatten. De kunstenaar heeft inmiddels een heel palet aan algentinten in de Oosterschelde verzameld. Voor Estuary was ze in het bijzonder geïnteresseerd in uitheemse soorten, algen die met de zeevaart rond de hele wereld meeliften.

“Deze soorten bevatten allemaal veel carotenoïden en bepaalde eiwitten,” legt Van der Eijk uit. “Die stoffen komen in het water van de installatie terecht omdat de algen naar verloop van tijd vergaan. De cilinders zijn namelijk een vijandig milieu, met zoet water waarin andere microben goed gedijen. Deze installatie is eigenlijk heel simpel. Ik pas de algen niet aan en ik heb geen geavanceerde technieken of gereedschap nodig. Als kunstenaar bepaal ik de variabelen en daarna is het aan de natuur om de kleuren te tonen.”

In de MU Artspace is op dit moment ook een ander project van Van der Eijk te zien: Genesis. Voor dit werk nam ze monsters uit vulkanische heetwaterbronnen, in onder meer Frankrijk en IJsland. Hierin zitten zogenaamde extremofielen, eeuwenoude micro-organismen die kunnen overleven in extreme omstandigheden en ook pigmenten produceren. Uiteindelijk wil ze in staat zijn om de kleur van die microben volledig te kunnen manipuleren.

Estuary en Genesis zijn tot en met 23 februari te zien in de tentoonstelling Fluid Matter in de MU Artspace in Eindhoven. Meer werk van Xandra van Eijk vind je op haar website.