Mijn vorige telefoon kon zoals bijna elke andere telefoon FM-radio ontvangen en luisteren. Maar deze telefoon had ook een FM-radiozender. Dus ik kon muziek afspelen op elke radio in de buurt, als ik afstemde op de frequentie waarmee mijn telefoon muziek uitzond. EN DIT IS HARTSTIKKE VERBODEN!
Zo verboden dat de politie ‘s nachts de deur bij je mag intrappen en je apparatuur (mijn telefoon) mag innemen. En je gevangen mag zetten, totdat je veroordeeld kan worden tot een gevangenisstraf van maximaal zes jaar of een geldboete van maximaal €81.000,-, volgens artikel 161sexies (haha sex) van het Wetboek van Strafrecht. Pieter-jan van OWOW overkwam dit in België. Ik belde hem op en zocht uit hoe het zit.
Videos by VICE
Pieter-Jan maakte als kunstproject verschillende apparaten met ingebouwde jammers, die op mobiele telefonie- en wifi-frequenties ruis uitzenden, met een zeer lokaal bereik. “Het was een vrij project voor een galerie waarbij we hebben geëxperimenteerd met telefoonblokkers – een systeem waarmee je een heel het netwerk kan plat leggen. Het doel hiermee was dat we de grens wilden opzoeken tussen het online en het offline leven,” zei Pieter-Jan.
“Maar de producten zijn door de politie ingenomen. Na dat ze ongeveer een maand in de galerie hebben gestaan is de politie ‘s nachts binnen gevallen en hebben ze alle producten meegenomen. En het blijkt dat het blokkeren van communicatiesignalen heel erg illegaal is en alle elektronica die er inzat is in beslag genomen,” vertelde hij met zijn Vlaamse accent.
Het is in Nederland en België (en de rest van de Europese Unie) verboden om te tornen aan de vaste frequenties van overheid en telecomaanbieders. In Nederland worden de frequenties van radio en telefonie geveild als de noodzaak hiertoe bestaat – krapte op de bestaande frequenties of de voortgang der techniek vraagt om nieuwe frequenties. In principe kan iedereen zich hiervoor intekenen, maar dit gaat om zulke belachelijk hoge bedragen dat in de praktijk alleen de gevestigde orde zich min of meer handhaaft op dezelfde frequenties. De opbrengsten van deze veilingen gaan trouwens naar het Rijk als algemene inkomsten.
Als telecomaanbieder sta je onder toezicht van het Agentschap Telecom (AT). Dit agentschap is onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken. Het agentschap is de praktische uitvoerder van de Nederlandse Telecommunicatiewet. Zij reguleren heel de telecommarkt in Nederland, elke frequentie is van hun en zij regelen ook de veilingen van de frequenties.
Ik belde het Agentschap Telecom op om te vragen waarom de wetten in Nederland zo streng zijn. “Telecom is dusdanig belangrijk dat we er economisch en sociaal erg van afhankelijk zijn. Daarnaast is worden stoorzenders voornamelijk gebruikt voor criminele activiteiten,” vertelde hun woordvoerder. “De regels zijn voornamelijk voor de veiligheid belangrijk zodat iedereen altijd 112 kan bellen. Een stoorzender kan onbedoeld een groter bereik hebben en daarom gevaarlijke situaties creëren.”
Nu zijn bijna de helft van de frequenties in gebruik door de overheid (leger, ministeries, hulpdiensten, luchtverkeer). De overige frequenties worden geveild voor onder andere telecomaanbieders. Deze telecomaanbieders hebben zware verplichtingen aan het AT. Zo zijn ze naast de beveiliging van telecomgegevens en het bewaren van de privacy van hun gebruikers, verplicht om dagelijks actuele gebruiksgegevens te sturen naar het agentschap. Ook moeten ze wettelijk dagelijks NAW(naam adres woonplaats)-, verkeers- en locatiegegevens van gebruikers opslaan en als laatst moet hun netwerk aftapbaar zijn door de overheid.
Naast telecomaanbieders controleren op het naleven van deze zeer ingrijpende verplichtingen, spoort het Agentschap Telecom actief naar stoorzenders. Het is zwaar verboden om een stoorzender – een apparaat wat op bepaalde frequenties ruis kan uitzenden – te hebben, te maken of te verkopen. Dit zou een ontwrichting van ongekende schaal, zowel maatschappelijk als economisch, als gevolg hebben, volgens de website van AT. Ook worden stoorzenders volgens hen voornamelijk gebruikt voor criminele activiteiten.
Maar deze redenering is ruk en een slechte grond voor dusdanig ingrijpende maatregelen
Ho! Stoorzenders kunnen gebruikt worden voor criminele activiteiten en zijn daarom hartstikke verboden… Om diezelfde reden kunnen auto’s verboden worden omdat ze vaak gebruikt worden voor criminele activiteiten. Of potgrond (iets wat vriend Opstelten wel graag verboden zou willen hebben trouwens). Oké, potgrond en auto’s hebben geen maatschappelijke en economische ontwrichting als gevolg (hoewel daar ook over valt te debatteren). Maar deze redenering is ruk en een slechte grond voor dusdanig ingrijpende maatregelen.
Een andere reden die de woordvoerder van het Agentschap Telecom aanvoert is veiligheid, maar dat is ook een drogreden. Ten alle tijden moet iedereen met zijn mobiele telefoon 112 kunnen bellen. Maar wat nou als je geen telefoon (bij je) hebt? Dan kan je ook geen 112 bellen. Moet dat dan ook verboden worden?
Volgens Pieter-Jan kwamen ze er bij hemachter doordat iedereen daar probeerde te bellen: “Ze zijn er eigenlijk achter gekomen door dat ze zwarte gebieden in hun netwerkdekking zagen, in deze gebieden zijn er droppingen in het signaal. Iedereen die op de bank ging zitten probeerde bijvoorbeeld te bellen – wat dus niet lukt – en hierdoor zag het systeem van de telefoonaanbieders dat er veel gesprekken mislukten. Op deze manier kunnen ze dus op sporen waar een zwakte in het signaal zit en wat dat veroorzaakt.”
Toch klinkt dit niet heel logisch, want zodra de stoorzender aanstaat, kan je geen contact meer maken met een netwerk. Telecomaanbieders zouden dus niet doorhebben dat je probeert te bellen. Elke telefoon maakt in de lokale GSM-mast (cel) contact met het Visitor Location Register (VLR). Via de VLR is te achterhalen waar je bent, want die correspondeert met maar één mast. Telecomaanbieder KPN is niet heel spraakzaam, maar schrijft me in een e-mail wel terug dat ze “zelf ook voortdurend metingen doen om te bezien of het bereik in Nederland optimaal is.” Zodra een bedrijf als KPN doorheeft dat er bij een bepaalde VLR veel telefoons ‘verdwijnen’, dus dat op een bepaalde locatie het bereik niet optimaal is, zullen zij Agentschap Telecom waarschuwen.
Ik vroeg aan de woordvoerder van het Agentschap Telecom op welke manier dit opgespoord wordt: “we krijgen meldingen van telecomaanbieders, zodra zij klachten hebben over hun netwerkdekking, ook rijden we rond om dit te lokaal te meten. De telecomaanbieders hebben sowieso een meldplicht zodra er geen dekking meer is, want dan kan in geval van nood 112 niet meer gebeld worden.” Ik vroeg me af of het passief blokkeren van straling dan ook verboden is. Stel dat ik een kooi van Faraday – metalen kooi van bijvoorbeeld kippengaas – maak, dan heb je daarbinnen geen bereik meer. “Dit is ook verboden, want daarbinnen moet je 112 kunnen bellen bij nood.” zei de woordvoerder. Zelfs als dit in mijn eigen huis is? “Ja.”
En hoe het Pieter-Jan nu vergaat? “Al mijn apparatuur is ingenomen en het was gelijk al duidelijk dat ik geen kwade intenties had. Er moet nog uitspraak worden gedaan door de rechter, maar ik maak me er niet heel druk over. Ik snap dat er regelgeving over is, maar deze telecomwereld is zeer gesloten en ik vind het goed om op deze manier de keerzijde van hun monopolie te laten zien,” vertelde hij me.