Dua en Dalal AlShowaiki hebben er vijf jaar over gedaan om hun ontsnapping uit Saoedi-Arabië voor te bereiden. Begin juni zagen ze eindelijk hun kans schoon, tijdens een familievakantie in Istanboel.
Toen hun vader in hun hotel eventjes de badkamer inging, zei Dua tegen haar jongere zus dat ze haar schoenen aan moest trekken. Ze pakten hun telefoon, lieten hun hijabs achter en renden ervandoor.
Videos by VICE
“We hadden geen geld, helemaal niks eigenlijk. Maar ik moest in eerste instantie vooral lachen, ik dacht: kijk nou wat we geflikt hebben,” zegt de 22-jarige Dua. “Later begrepen we de ernst van de situatie pas, de ramp waar we ons in zouden bevinden.”
De zussen waren uit een “wreed” leven ontsnapt. Ze zeggen dat ze regelmatig werden geslagen en nergens naartoe mochten gaan zonder sluier en mannelijk toezicht. Ze werden gedwongen om met mannen te trouwen die ze nog nooit hadden ontmoet, een van hen zelfs met een man die ruim twee keer zo oud was.
Maar toen ze eenmaal ontsnapt waren, stonden ze voor een andere helse uitdaging: proberen te overleven in een vreemde stad zonder paspoort of geld, en een continu dreigend gevaar om te worden opgepakt.
“Later begrepen we de ernst van de situatie pas, de ramp waar we ons in bevinden.”
Als ze niet op tijd asiel kunnen krijgen in een ander land, zou hun vader ze namelijk kunnen opsporen en ze terugbrengen naar Saoedi-Arabië. Daar zouden ze gestraft worden, zeggen ze, en misschien zelfs ter dood worden veroordeeld.
“Ik was bang, maar ook zenuwachtig,” vertelt de twintigjarige Dalal over hun ontsnapping. “Ik zag de hele tijd voor me dat onze vader opeens gewoon voor ons zou staan.
Deze vader ontkent ondertussen alle beschuldigingen van misbruik en gedwongen huwelijken, en zegt dat hij niet weet waarom zijn dochters op de vlucht sloegen. Maar als de zussen aan vroeger denken, krimpen ze ineen: ze mochten niet eens tv kijken of buitenspelen zonder volledig bedekt te zijn.
“Ik was rond de tien jaar oud,” vertelt Dalal. “Ik moest een hijab en een niqab dragen, en zelfs een abaya. Daarmee bedek je jezelf van kop tot teen. Ik heb voor mijn gevoel nooit een normale jeugd gehad: ik kon nauwelijks buitenspelen.”
Nu, ruim twee maanden na hun ontsnapping, zitten de zussen nog steeds in Istanboel. Ze bevinden zich vrijwel 24 uur per dag op een geheime locatie. Hun verhaal is ondertussen de wereld over gegaan, omdat het een duidelijk voorbeeld is van de manier waarop Saoedische vrouwen en meisjes worden onderdrukt: volgens de wet moeten ze toestemming van een man om te reizen, te trouwen, te werken, of in veel gevallen: het huis te verlaten.
Volgens Dua en Dalal hebben de Turkse autoriteiten gezegd dat hun vader en de Saoedische regering mensen wil betalen als ze hun locatie doorgeven. Het Saoedische consulaat in Istanboel heeft niet op onze verzoeken gereageerd om hun licht op de zaak te laten schijnen.
Ondertussen kijkt Dua af en toe uit het raam om te zien of er verdachte auto’s langsrijden. “Ik ben om de paar uur wakker om uit het raam en op mijn telefoon te kijken,” zegt ze. “Ik ben altijd bang. Ik zeg Dalal: ‘Kijk die auto die net langsreed, die lijkt op die van onze vader. Of die grote zwarte SUV – misschien is die wel van de Saoedische ambassade.’” Daarmee verwijst ze naar dezelfde ambassade als waar journalist Jamal Khashoggi vorig jaar werd vermoord.
“Ik droom elke nacht dat onze vader binnenkomt en ons vindt,” zegt Dua.
Op 2 augustus kondigde Saoedi-Arabië een nieuwe wet aan die inhoudt dat iedereen vanaf 21 jaar een paspoort mag aanvragen en zonder toestemming het land door mag reizen – wat tot nu toe altijd alleen mannen mochten. Ook mogen vrouwen hierdoor geboorte-, scheiding- en overlijdensaktes ondertekenen. De wet gaat pas later deze herfst in, dus hoe het er in de praktijk aan toe zal gaan valt nog te bezien. Er zijn ook restricties die gehandhaafd blijven: vrouwen hebben nog steeds toestemming nodig om te trouwen, wat voor de zussen nou net een van de voornaamste redenen was om weg te vluchten.
De Saoedische kroonprins Mohammad bin Salman al-Saoed zegt dat hij delen van het koninkrijk heeft gemoderniseerd, door vrouwen toe te staan om auto te rijden en deze laatste wet in te voeren. Maar ondertussen pakt hij ook dissidenten in het buitenland harder aan – zoals Dua en Dalal dus.
“Het laatste anderhalf jaar wordt er opvallend stevig opgetreden tegen dissidenten,” zegt hun pro-deo-advocaat Toby Cadman. “Vooral tegen vrouwelijke activisten. Er zijn er behoorlijk wat in de gevangenis gegooid, geslagen en gemarteld. Dus beweren dat Saoedi-Arabië moderner wordt is behoorlijk hypocriet.”
“We hebben het hier over twee jonge vrouwen die ieder moment vermoord kunnen worden”
Volgens Human Rights Watch vluchten vrouwen steeds vaker vanwege huiselijk geweld, politieke onderdrukking en gedwongen huwelijken. In 2018 vroegen bijna 800 Saoedi’s asiel aan, terwijl dat er in 2012 nog 195 waren – de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR houdt echter niet bij in hoeveel van deze gevallen het om vrouwen gaat.
Dua en Dalal zeggen dat geen van hun vrienden zijn ontsnapt, maar dat veel vrouwen desalniettemin van vrijheid dromen.
“Geen meisje in Saoedi-Arabië wil dit leven, waarin mannen bepalen wat ze mogen doen,” zegt Dalal. “Zelf zou ik dat nooit kunnen accepteren. Ik heb mijn rechten. Ik vind het de hel.”
Hun vrienden en familie hebben ze berichtjes gestuurd via WhatsApp, Snapchat en Twitter, met het verzoek om terug te keren. Toen hun vaders tweede vrouw ze een berichtje stuurde, om af te spreken in Egypte, waar ze woont, wisten Dua en Dalal wel beter. “Dat is bullshit,” zegt Dalal. “We zijn niet achterlijk,” voegt haar zus toe.
Op dit moment proberen ze een nieuwe plek te vinden, en tegelijkertijd op hun hoede te zijn voor de Saoedische regering. “Ik weet zeker dat Saoedi-Arabië probeert om ons terug te sturen, 100 procent,” zegt Dalal. “Dat is zeker.”
Ze staan onder bescherming van de Verenigde Naties, maar dat betekent niet dat ze persoonlijk beveiligd worden of een officieel onderduikadres hebben. Het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken heeft ze allebei een International Protection Applicant ID gegeven, zodat ze geen risico lopen om uitgezet te worden. Cadman probeert ondertussen te regelen dat ze asiel krijgen in een ander land, maar voordat het zover is moeten ze hier blijven.
“We hebben het hier over twee jonge vrouwen die ieder moment vermoord kunnen worden,” zegt Cadman. “En als dat gebeurt, zijn de VN, de Turkse autoriteiten en alle landen die weigeren hulp aan te bieden daar allemaal verantwoordelijk voor.”
Volgens Dua en Dalal is elke dag die ze extra in Turkije doorbrengen weer een extra dag is dat hun leven op het spel staat. Ze zeggen dat als ze toch worden opgespoord door de ambassade of hun familie, ze het niet zo ver willen laten komen dat ze daadwerkelijk terugkeren naar hun moederland.
“Dan zou ik mezelf vermoorden. Voordat zij het doen,” zegt Dua. Ze weten zelfs al hoe ze dat zouden doen – het alternatief lijkt ze veel erger.
Ondertussen zijn de zussen wel nog in staat om elkaar soms wat te plagen, of zich druk te maken of hun haar wel goed zit. Ze dromen ervan om buiten te skateboarden, muziek te maken zonder daarvoor gestraft te worden, verder te gaan met studeren en naar concerten van Eminem te gaan. Als ze over de toekomstdromen praten, is er uiteindelijk maar één ding waar ze echt naar verlangen: rust aan hun hoofd.
“Ik ben zo moe. Ik wil gewoon veilig zijn,” fluistert Dalal. “En als ik dan toch doodga, dan heb ik in ieder geval iets achtergelaten. Een aanwezigheid, een beeld. Het bewijs dat ik heb bestaan.”
