De twintigers die zich laten steriliseren

Katelin uit Philadelphia weet heel zeker dat ze geen kinderen wil. Nooit. Geen haar op d'r hoofd die eraan denkt. "Ik vind kinderen gewoon echt niet leuk – ze zijn vervelend en vies," legt de negentienjarige uit. En daar heeft ze op zich wel een punt: peuters en kleuters zijn rommelige en onvoorspelbare wezentjes – maar dat geldt ook voor veel volwassenen.

Toch is Katelin er zo zeker van dat ze geen kinderen wil, dat ze sterilisatie overweegt. De procedure is niet iets waar te licht over gedacht moet worden: het houdt in dat de eileiders afgesloten worden, waardoor de eitjes van de vrouw niet meer in de baarmoeder en in de buurt van het sperma kunnen komen en, tja, de rest weet je natuurlijk wel. Voor sterilisatie via de buikwand moet je onder narcose, voor een nieuwere methode via de vagina is geen verdoving nodig. Maar het belangrijkste om te weten: het is permanent (of in ieder geval in de meeste gevallen niet terug te draaien).

Sommige mensen vinden dit misschien een nogal extreme optie voor zo'n jong iemand, maar Katelin is vastbesloten. "Ik ben oud genoeg om te stemmen, om mee te doen aan de loterij, om auto te rijden en om naar de gevangenis te gaan – waarom kan ik dan niet beslissen dat ik nooit kinderen wil?" En Katelin is niet de enige die er zo over denkt: in Engeland en de Verenigde Staten groeit het aantal mannen en vrouwen dat zich laat steriliseren gestaag. Dit fenomeen, dat bekend staat als de "kindervrije beweging", is het onderwerp van de nieuwe BBC Three-documentaire Young and Sterile: My Choice, waarin wordt onderzocht waarom sommige tieners en twintigers pleiten voor bewuste kinderloosheid, ondanks dat ze zelf nog geen kinderen hebben.

Tegenwoordig zal één op de vijf Britse vrouwen nooit kinderen krijgen, tegenover een op de tien in de jaren zeventig. In Nederland is dit aantal volgens recente cijfers van het CBS ook één op de vijf. En hoewel het aantal mannelijke sterilisaties de afgelopen tien jaar is gedaald, zijn er ook mannen die zich uitspreken over hun bewuste keuze om geen kinderen te krijgen. Zoals de 29-jarige Paul Pritchard, wiens vasectomie zelfs live werd gefilmd voor de documentaire. "Ik heb mezelf nooit als een vader gezien," legt jij uit. "Kinderen zijn nooit een factor geweest in mijn toekomstplannen."

Hoe voelt hij zich na de ingreep? Zijn er nog bijwerkingen?

"Dit is misschien een beetje te expliciet, maar het enige opmerkelijke is dat nu mijn zaadleiders in tweeën zijn gesplitst, ik vier gevoelige plekjes heb [in plaats van twee]. Ik heb verder nergens last van, en kon na de ingreep gewoon seks hebben. Het werkt allemaal gewoon zoals het hoort, snap je?"

Mensen die ervoor kiezen om zich te laten steriliseren, doen dit om verschillende redenen -- niet alleen uit angst voor een ongewenste zwangerschap of om onbedoeld vader te worden. Genen zijn een belangrijke factor. Katelin heeft psychische problemen en een serieuze hartafwijking, wat ze niet wil doorgeven. Hetzelfde geldt voor Paul: hij leidt al zijn hele leven aan depressie en heeft diabetes type 1. "Het zou wreed zijn van me om een kind hiermee op te zadelen, en dat het net zo moet lijden als ik," zegt hij.

Voor de 28-jarige Andie, die ervoor kiest om niet geïdentificeerd te worden met een specifiek gender (en de voorkeur geeft aan het geslachtloze voornaamwoord 'hen'), komt de keuze vooral voort uit nare ervaringen in [hun] eigen jeugd. "Mijn moeder was een erg gewelddadig persoon en ik ben al op jonge leeftijd bij haar weggehaald," zegt Andie. "Ik ben bang dat ik kinderen krijg en dan in haar verander. Ik wil niet dat mijn kinderen hetzelfde moeten meemaken als ik."

Andie liet zich vorig jaar steriliseren, en zegt dat het de beste beslissing is die hen ooit heeft gemaakt. "Het heeft mijn mentale toestand en [lichaams]dysforie enorm verbeterd. Niemand weerhoudt mensen ervan om kinderen te krijgen, dus waarom zou jij iemand tegenhouden die geen kinderen wil?"

Maar een arts vinden die zal instemmen met de procedure is waar de moeilijkheden beginnen. Het kostte Paul elf jaar voordat de NHS (de Engelse Nationale Gezondheidsdienst) instemde met zijn aanvraag. Als een man van bijna dertig is hij oud genoeg om talloze kinderen te hebben verwerkt zonder dat hij eerst toestemming moest vragen aan iemand.  Maar als je tegen een arts zegt dat je dit nooit wil?

"Mijn eerste dokter, die inmiddels met pensioen is, schotelde me wat verzonnen statistieken voor over hoe negentig procent van de mannen die een vasectomie ondergaan, spijt krijgen van hun besluit," zegt Paul. "Hij zei dat gewoon alleen maar omdat ik achttien was, en hij me niet geloofde."

Het stigma rondom geen kinderen willen is enorm groot, maar het lijkt nog erger te zijn voor vrouwen. Er is sociale druk, zeker, maar een vrouw zonder enig moederinstinct? Dat gaat een stap te ver voor sommigen – het is raar, harteloos en ronduit egoïstisch. In het geval van Andie, die als vrouw geboren is, hadden andere mensen net zo'n sterke mening over hun sterilisatie als henzelf. "Mensen beoordelen je," legt hen uit. "Ik moest onlangs voor iets anders in het ziekenhuis zijn, en toen gingen vrouwelijke artsen me de les lezen over een procedure die ik al had ondergaan."

Andie stelt dat deze weerstand een symptoom is van star gedefinieerde genderrollen. "Het idee dat vrouwen moeten settelen, trouwen en kinderen baren – daar zit een moraliserende kant aan. Het leven draait niet alleen maar om voortplanting. Voor mij grijpt dit terug naar het patriarchale idee dat gender binair is, en dat je je daarbinnen moet houden aan de 'normale' rollen. Ik ben daar zo erg tegen."

Andie sluit niet volledig uit dat hen ooit nog ouder zal worden omdat, zoals hen kort en bondig uitlegt: "er andere manieren zijn om kinderen te hebben, waarbij je ze niet uit je baarmoeder hoeft te persen." Andie heeft het over adopteren of co-ouderschap, waarbij twee of meer mensen alleen voor het krijgen van een kind de handen ineenslaan. Voor Paul is er geen weg meer terug. "Uiteindelijk heb ik liever aan het einde van mijn leven spijt van het feit dat ik geen kinderen heb, dan dat ik spijt heb van mijn kinderen," zegt hij. Hoewel Katelin zich voorlopig geen zorgen hoeft te maken over anticonceptie omdat ze een spiraaltje heeft, is ze er honderd procent zeker van dat ze de behandeling gaat laten uitvoeren. "Ik heb gewoon geen greintje moedergevoel in m'n lijf."

Wat zouden ze zeggen tegen de mensen die vinden dat 19, of zelfs 29, te jong is om zo'n definitieve beslissing te maken? Die zeggen dat dit een narcistische leefstijlkeuze is om vast te kunnen houden aan onvolwassenheid?

Katelin is het daar zeker niet mee eens. "Ik wil tijd voor mezelf, tijd met mijn partner, tijd om te kunnen reizen en geld uit te kunnen geven aan luxe. En ik denk niet dat daar iets mis mee is," zegt ze. "Mijn generatie leeft in een gebroken wereld. We komen uit gebroken gezinnen en hebben gebroken gedachtes en lichamen. Veel van ons willen ons niet voortplanten. Het is mijn leven, en ik doe niemand kwaad."