Tech

Hoe de Nederlandse kolenhandel Zuid-Afrika kapot maakt

The Bliss of Ignorance (Documentary Trailer) from Simon Waller on Vimeo.

Vanavond in Rotterdam en morgenavond in Amsterdam is er een vertoning van de documentaire The Bliss of Ignorance, een film over de gevolgen van de koolindustrie in Zuid-Afrika.

Videos by VICE

Milieubeweging GroenFront organiseert de filmvertoning samen met de Zuid-Afrikaanse activist Lucky Maisanye. Het is onderdeel van de campagne Wij stoppen steenkool. Maisanye is opgegroeid in de kolengemeenschap Mpumalanga, een gebied waar twaalf van de grootste kolencentrales ter wereld staan die samen 85 procent van de energie van het land opwekken. Je ziet in de film hoe deze grove overkill het hele land heeft vergiftigd en uitgewoond. Eindeloze groeven en giftige rivieren en overal rook en schoorstenen. Maisanye komt vertellen hoe het was om daar op te groeien, en hoe de kolenhandel van Nederland direct bijdraagt een “zieke generatie” in zijn streek.

De avond vormt een aanklacht tegen rol van Nederland als kolenoverslag en het calimerocomplex van veel bestuurders dat Nederland alleen toch niets kan doen aan klimaatverandering.

Wat nog niet zo veel mensen weten is dat Nederland de grootste doorvoerhaven is van kolen in Europa. De grootste en op een na grootste kolenhavens in Europa zijn respectievelijk Rotterdam en Amsterdam. Nederland importeert kolen van over de hele wereld en exporteert ze naar Duitsland (70%) en de rest van Europa. Zuid-Afrika is met meer dan vijf miljoen ton per jaar een van de hofleveranciers van kolen, maar ook Colombia en de VS zijn belangrijke exportlanden.

Door deze film te laten zien hopen de organisatoren dat de gigantische kolenhavens in Nederland ter discussie komen te staan.

De ‘kolenexit’

De discussie over kolen richt zich nu nog vooral op de kolencentrales in ons land. Er gaan op dit moment veel stemmen op om de laatste zeven kolencentrales in Nederland te sluiten. Scheidend directeur van Greenpeace zei gister in een interview in Trouw onomwonden: “ze moeten gewoon dicht.” Door ze te sluiten voldoen we namelijk direct aan onze klimaatverplichtingen.

Volgens 64 Nederlandse hoogleraren is het eveneens een duidelijke zaak dat de kolencentrales moeten sluiten. Het is nu wachten tot minister van economie Henk Kamp in oktober zijn plannen voor de energiesector presenteert of hij daadwerkelijk de zeven kolencentrales gaat sluiten. Een Kamermeerderheid is ervoor de kolencentrales ‘op termijn’ te sluiten, maar het kabinet twijfelt nog.

Het belangrijkste probleem is dat er recentelijk drie spiksplinternieuwe kolencentrales zijn geopend in Nederland – eentje in Groningen en twee in Rotterdam. Die zorgen ervoor dat Nederland vorig jaar 35 procent meer kolen verstookte dan het jaar daarvoor. De kans dat Kamp ook deze nieuwe ‘schone’ kolencentrales zal sluiten (en niet bijvoorbeeld “alleen de oude”) wordt door verschillende mensen die ik in de milieubeweging heb gesproken niet zo hoog ingeschat.

Bovendien, zeggen tegenstanders van de ‘kolenstop’ (mensen als Medy van der Laan van de brancheclub van (fossiele) stroomproducenten), heeft het “geen enkele zin, Want als je een Nederlandse kolencentrale uitzet, springt er over de grens, in Duitsland of Polen, net zo hard weer eentje aan.” Volgens haar kan de CO2-uitstoot alleen omlaag als de Europese landen samen naar een oplossing zoeken.

Het is vooral dit laatste argument waartegen The Bliss of Ignorance een aanklacht is. Nederland is een grote speler op de kolenmarkt en de gevolgen zijn te merken tot in rurale regio’s in Zuid-Afrika. Het probleem is het gigantische conflict tussen een snel groeiende fossiele industrie in Nederland en de noodzaak tot het afbouwen van deze sector. Kolenhavens en onze rol in de handel van kolen is een onderbelicht onderdeel daarvan.

Belangrijkste conclusie: er is een nieuw front geopend in de strijd om een schone economie: de kolenhavens moeten dicht.

Je kunt de film en discussieavond bijwonen in Rotterdam en morgen in Amsterdam om 19.00. De film staat ook in zijn geheel op Vimeo.