​Ik probeerde te trippen met mijn zelfgemaakte Droommachine

Ik ben dol op trippen. Ik hou ervan om niet meer te weten waar mijn lichaam eindigt en waar de wereld begint. Er gaat niets boven in het gras liggen en ademhalen op het ritme van moeder aarde. Maar er zit ook een keerzijde aan de hallucinogene-drugs-medaille. Te veel innemen of onder verkeerde omstandigheden kan gevaarlijk zijn, de drugs zijn vaak illegaal en trippen kan uren van je dag afsnoepen.

Dus toen ik hoorde dat je ook kunt hallucineren met een lamp en een draaiende koker — ook wel een 'Droommachine' genoemd — wilde ik dat supergraag proberen. Het principe is hetzelfde als wanneer je in de auto of trein zit, naar buiten staart en langzaam indommelt. Als de zon laag staat en door de bomen schijnt, vallen er lichtflitsen op je gesloten oogleden. Die stroboscopische flitsen creëren patronen aan de binnenkant van je ogen. Precies die ervaring inspireerde de Britse schilder, schrijver en geluidskunstenaar Brion Gysin om de Droommachine te ontwikkelen.

Gysin ontwierp deze simpele lichtinstallatie in 1959 samen met technicus Ian Sommerville, die net als Gysin tot de Beat Generation wordt gerekend. De Droommachine is een holle cilinder met geometrisch uitgesneden gaten erin en een felle lamp in het midden, die rond draait op een platenspeler. Als je ernaar kijkt met je ogen dicht zou het geflikker je laten hallucineren.

Het licht valt door de koker met een frequentie van 8 tot 13 Hz, wat de zogenaamde "alfagolven" in het brein nabootst. Die hersengolven hebben we op het moment dat we in slaap vallen, dagdromen of mediteren. Kunstenaars en wetenschappers verbinden deze mentale staat al eeuwen met creativiteit — met name surrealisten als Salvador Dalí.

Een bouwtekening voor een Droommachine vind je makkelijk online. Het enige dat je nodig hebt is een groot stuk karton, een stanleymes, een liniaal, een potloodje, een oude platenspeler, een felle lamp en geduld. Heel veel geduld.

In Gysins tijd draaiden de meeste platenspelers nog met 78 toeren per minuut, maar die zijn tegenwoordig niet meer te vinden. Mij lukte het in elk geval niet, en dus moest ik flink aan het rekenen slaan om uit te vogelen wat voor gaten ik in de koker moest knippen bij 45 toeren per minuut.

Op internet vond ik een gids met daarin een formule om een Droommachine voor 45 toeren te maken. De gids werd gemaakt door een Fransman, die je een eindje op weg helpt door de eerste getallen in te vullen, maar de rest van de formule moet je zelf doen. Zoals hij terecht stelt is het doel van de machine om je geest te verruimen, dus het zou te makkelijk zijn als hij je alle afmetingen op een presenteerblaadje zou geven.

Het rekenwerk kostte me een klein uurtje. Met bezweet voorhoofd en pen en ruitjespapier probeerde ik de lang vergeten wiskundelessen weer naar boven te halen. De rest van de avond was ik aan het meten en tekende ik het patroon op het karton. De volgende stap was het wegsnijden van de gleuven, waaraan ik nog een avond kwijt was. Toen de cilinder klaar was heb ik hem geverfd, puur voor de esthetiek. Ik zette het gevaarte op mijn platenspeler, haalde de lamp van het plafond, en liet hem erin zakken. Mijn Droommachine was klaar voor gebruik.

Ik had wat vrienden die mijn voorliefde voor psychedelica delen uitgenodigd om een donderdag lang IJslandse techno te luisteren terwijl we (met onze ogen dicht) naar een stroboscopische lamp tuurden.

Mijn vrienden Christoffer en Katrine waren de eersten die het probeerden, en ook al is de Droommachine op individuele ervaring gericht — je tript immers met je ogen dicht — was het interessant om hun ervaringen te horen.

"Ik zie kruizen en swastika's in rood en blauw, tegen het paarse aan," zei Christoffer met zijn ogen dicht. "In het midden zie ik een sterke lichtbron, een felle zon, die heen en weer schommelt. Het is alsof je een 3D-film kijkt zonder 3D-bril. O, nu zijn het ineens driehoekjes. Mijn oogleden trillen. Het voelt alsof ik door de ogen van een vlieg kijk."

Katrine zat naast hem, maar het was duidelijk dat de magische werking van hun breinen anders was, al keken ze uit dezelfde hoek naar hetzelfde geflikker. "Ik zie vlammen, organisch en rood, zeer intens. Ik moet echt even diep ademhalen voor ik weer verder kan," zei ze, en ze haalde diep adem.

De ervaring is zeer visueel, ook al heb je je ogen dicht. "Ik zie een bos dat een zon wordt met alle kleuren van de regenboog. Het licht komt vanuit het centrum," vervolgde ze. "Ik voel me alsof ik in een zonnebloem woon — het licht omhelst me. Het komt ook van achter me. Ik kan het bijna niet aan."

Na een kwartier had Katrine een pauze nodig. Erik nam haar plek in naast Christoffer, en niet lang daarna kwam Mads er ook bij zitten. Na een tijdje riep Erik: "Wow, ik zie nu overal stippen!"

Ik vroeg ze om meer details te beschrijven. Christoffer leunde achterover tegen de ladekast om de lichtinval minder intens te maken, maar hij hield zijn ogen dicht en bleef trippen. "Er komt nu een sterrenhemel op me af," zei hij. "Zoals die oude screensaver in Windows. Het is echt fijn om weg te kijken met je ogen dicht. Het sneeuwt in mijn hoofd."

De jongens probeerden wat dingen uit — bewegen, hun ogen meer dichtknijpen — en kwamen erachter dat dat een groot verschil maakt. "Als je naar achteren leunt en naar beneden kijkt dan is het echt crazy," zei Erik. "Bij mij is alles een blauwe, diepe duisternis," voegde Mads toe. "Als ik mijn handen voor mijn dichte ogen houd dan zie ik ze door mijn oogleden heen."

De anderen probeerden het ook en stemden enthousiast in. "Als je je ogen meer dichtknijpt dan is het alsof je door een vlies kijkt, en als je de druk dan weer vermindert dan zie je een explosie van kleuren. Als een caleidoscoop, maar dan in een tekenfilm," zei Christoffer terwijl hij achterover leunde. Na ongeveer een half uur moest hij stoppen — hij was totaal duizelig. Het wordt aanbevolen om tenminste tien minuten in het licht te staren om het effect op gang te brengen, maar drie keer zo lang is wel erg intens. Erik en Mads bleven zitten, betoverd.

"Het is als een magnifieke zonsondergang," zei Erik met een brede lach. "Als ik mijn hand voor mijn ogen hou dan wordt het beeld statisch, als ruis op de tv. Maar er zit wel diepte in de duisternis, en dimensies, en kleine witte lichtjes."

Ik ging naast hem zitten met mijn vriendin Rosa. Het was moeilijk om me te concentreren omdat de rest al klaar was en enthousiast hun ervaringen besprak. Iemand rolde een joint terwijl anderen een nieuwe plaat opzetten. Na een paar minuten rode en groene stippen te hebben gezien opende ik mijn ogen weer.

De Droommachine is een visuele machine waar je paradoxaal genoeg met je ogen dicht naar moet kijken. Als je het geduld ervoor hebt dan kan het een wilde trip zijn, maar je wordt er niet euforisch van. Je raakt niet buiten jezelf en de wereld om je heen verandert er ook niet door. Maar dat wil niet zeggen dat de ervaring minder mooi of niet de moeite waard is. Ik raad je van harte aan om je eigen machine te bouwen. Wat er ook gebeurt, je oefent je rekenvaardigheden en je eindigt hoe dan ook met een geinige lampenkap.