Een Nederlandse priester, imam en rabbijn over buitenaards leven

De vraag of er buitenaards leven bestaat houdt de mens al sinds het begin der tijden bezig. Met de kennis en technologie van nu komen we steeds meer te weten over het universum waarin onze kleine blauwe planeet zweeft, en de zoektocht naar buitenaards leven gaat gestaag verder. Sommige wetenschappers denken dat de vraag of er buitenaards leven bestaat, of dat nou twaalfcellige wormen zijn of hyperintelligente wezens met karperachtige hoofden, binnen veertig jaar wordt beantwoord.

Gezien de aard van de mens zou een ontmoeting met intelligente wezens waarschijnlijk het brute einde van hen of ons betekenen, maar het zou hoe dan ook de sickste ontdekking ooit zijn. Ik ben er totaal klaar voor, maar hoe is het met de rest van onze (religieuze) wereld gesteld? Wat blijft er over van een god en religie als we buitenaards leven ontdekken? De wetenschap zou zich aanpassen en hele boeken herschrijven, maar wat gebeurt er met de eeuwenoude heilige geschriften? Om hierachter te komen sprak ik met een priester, een imam en een rabbijn: vertegenwoordigers van de drie grootste godsdiensten in Nederland.

Ik kwam als eerste terecht bij priester Visser, van de Sint Paulusparochie in Amsterdam.

VICE: Kunt u me vertellen wat er in de Bijbel over buitenaards leven staat?
Priester Visser: Ik denk dat daar geen aandacht aan wordt besteed.

Denkt u wel dat het bestaat?
Die mogelijkheid sluit ik niet uit. Als christenen zeggen we dat god zijn zoon Jezus naar aarde heeft gestuurd. Dan rijst de vraag: als er andere planeten zijn, is hij daar ook naartoe gegaan? Dat weten we niet, maar het houdt ons ook niet erg bezig.

Stel dat NASA over een paar jaar een paar hele simpele bacteriën vindt op een maan van Jupiter, wat zou dat dan betekenen voor het christendom?
Wij denken niet dat de mens alleen op aarde leeft. Er kunnen ook andere planeten zijn waar levende wezens en zelfs mensen aanwezig zijn. Die mogelijkheden moet je openlaten. Ik denk wel dat priesters er meer voor openstaan dan strenge christenen die gewoon naar de kerk gaan. Zij zullen zich eerder vastklampen aan wat er altijd naar voren is gebracht.

Gelooft u eigenlijk ook in de evolutietheorie?
Ik sta honderd procent achter de evolutietheorie. In de tijd dat de Bijbelverhalen ontstonden had men minder kijk op alles wat er in de wereld plaatsvond. Daardoor werden er beelden gebruikt die voor die tijd begrijpelijk waren. Ik denk dat de mens is ontstaan uit hele kleine elementen die langzaam groeiden en uiteindelijk op een soort aap gingen lijken. Op een gegeven moment kreeg die aap verstand en een redeneringsvermogen. Dat is volgens mij niet in strijd met de Bijbelse boodschap. In het tweede Bijbelverhaal gaat het over hoe God de mens boetseerde. Belangrijk hierbij is dat God zijn levensadem in de mens stopte – dat er een verbondenheid tussen mens en God ontstond. De evolutietheorie is dan best te accepteren.

VICE: Wat zegt de islam over buitenaards leven?
Imam Safeer Siddiqui: In de Koran staan een aantal aanwijzingen waaruit je zou kunnen concluderen dat buitenaards leven bestaat. Hoe dat leven eruitziet en wanneer we ermee in contact komen, staat er niet in. Je kunt er alleen over speculeren, maar het staat geschreven dat er leven is. In de Koran wordt ook veel nadruk gelegd op het belang van wetenschappelijk onderzoek en astronomie. Moslims worden gemotiveerd, eigenlijk zelfs verplicht, om kennis op te doen en de wereld te bestuderen.

Dus u gelooft wel dat het bestaat.
Ik weet niet in welke vorm of mate, maar de aanwijzingen staan in de Koran. Daar geloof ik in. Het is echter niet zo dat ik me hier elke dag mee bezighoud.

Wat zou de ontdekking van buitenaards leven betekenen voor moslims?
Het zou de aanwijzingen in de Koran bevestigen en mijn persoonlijke geloofsovertuiging zou er alleen maar door versterken. Binnen de moslimgemeenschap zijn er meer dan zeventig verschillende stromingen. Daar zitten ook mensen tussen die heel erg tegen wetenschap of kennis zijn, maar dat is hun visie.

Staat u achter de evolutietheorie?
Wij geloven in de evolutie, maar we geloven niet dat het roekeloos zijn eigen gang is gegaan. Het is eerder begeleid door God, net als de wetenschap. Daardoor vinden we het dus ook heel belangrijk dat religie en wetenschap niet met elkaar in strijd zijn.

Marianne was druk aan het koken voor Pesach toen ik belde. Net toen ze zei dat ze goed kan multitasken, hing ze per ongeluk op.

VICE: Hallo Marianne, daar ben ik weer. Ik vroeg me af of er binnen het jodendom over buitenaards leven wordt nagedacht.
Rabbijn Marianne van Praag: Niet dat ik weet.

Hoe denkt u er zelf over?
Het hangt er helemaal vanaf wat je onder buitenaards leven verstaat. Als het leven is zoals wij mensen dat hebben, dan denk ik van niet. In het jodendom richten we ons voornamelijk op het hier en het nu.

Zou het voor uw geloof iets betekenen als blijkt dat er aliens bestaan?
Nee, het zou niks uitmaken. De wereld is geschapen met alle mogelijkheden die er zijn. Of er verder wel of geen ander leven bestaat zou ons geloof niet beïnvloeden. Het klinkt misschien bot, maar er zijn wel meer dingen die we nog aan het ontdekken zijn. Dit zou slechts één van die dingen zijn. De mens heeft niet voor niets bepaalde mogelijkheden gekregen; die moeten we benutten.

Gelooft u in evolutie of creatie?
Ik sta achter de evolutietheorie. Er is archeologisch bewijs voor. De Bijbel lees ik niet als geschiedenisboek waar de ultieme waarheid in staat. Ik denk niet dat er iemand in de wolken zat die zei: "En nu doe ik dit, en dan gebeurt dat." Totaal niet. De evolutie is ergens begonnen, maar hoe dat precies ging weet ik niet. Het kan me eerlijk gezegd ook niet veel schelen.