Zijn drones de nieuwe terroristische wapens?

Angela Merkel vond het wel grappig, deze halfbakken actie met een Parrot AR drone die voor haar voeten verslagen ter aarde stortte (misschien deed het haar denken aan de Dildocopter). Het ding was door leden van de Duitse Piratenpartij opgelaten als protest tegen de staatssurveillance. In Duitsland geven ze namelijk nog wel iets om hun privacy, misschien doordat de relatief recente akkefietjes met de Oost-Duitse Stasi nog in het collectieve geheugen staan gegrift. Maar ik dwaal af.

Het was een vrij onschuldige actie van de Piraten. De piloot is gearresteerd door de politie, maar werd al snel weer vrijgelaten. Veel meer dan vreedzaam hun punt maken wilden ze er niet mee, maar onbewust benadrukten ze nog iets anders dan hun eigen standpunt: namelijk hoe makkelijk het is om potentieel serieuze schade toe te brengen met een op afstand bestuurbaar helikoptertje.

Dat benadrukten ook de Nederlandse wetenschappers van TNO Defense Research Klaas-Jan de Kraker en Rob van de Wiel in een recent gepubliceerd rapport. In een uitgebreide analyse legden ze bloot op hoeveel manieren kleine drones misbruikt kunnen worden om terroristische aanslagen te plegen – en hoe weinig we daar tegen kunnen doen. Het klinkt zo haast als een soort tipboek voor de aspirerende terrorist.

Om een eventuele aanslagpleger extra behulpzaam te zijn, noemen de Kraker en van de Wiel (en nu wij dus ook) een aantal scenario’s waarin de vliegende apparaatjes mogelijk effectief gebruikt zouden kunnen worden als terroristische wapens.

• • Tijdens een groot publieke evenement in een stadion lanceert een boze man van een gebouw in de buurt een drone met een machinegeweer eronder. Hij vliegt het machientje het stadion in en opent het vuur op de aanwezigen. Naast de doden en gewonden die vallen door het machinegeweervuur sterven tijdens de ontstane paniek ook nog verschillende mensen die onder de voet worden gelopen.

  • Een VIP-spreker staat achter kogelwerend glas te oreren. Een inventieve terrorist (of eentje die dit artikel heeft gelezen) hangt een explosieve lading aan een drone en vliegt over het glas heen.

  • Tijdens een verkennende missie laten oppositietroepen een klein onbemand vliegtuigje op, die ze door een compound met vluchtelingen laten vliegen. Aldaar laten ze een chemische stof los, die hoewel hij misschien weinig werkelijke doden en gewonden tot gevolg heeft, wel de angst en onzekerheid binnen de compound aanwakkert.

Het probleem met deze scenario’s is dat er vrij weinig tegen is te doen. De vliegtuigjes of helikoptertjes zijn zo klein en vliegen zo laag dat ze bijzonder moeilijk te detecteren zijn. Radar werkt niet, want zelfs al zou een zo fijnmazig radarsysteem makkelijk mobiel ingezet kunnen worden, dan zou het niet of nauwelijks onderscheid kunnen maken tot een drone en een vogel. Ook visueel is het moeilijk zo’n ding op tijd te spotten, zeker wanneer het ding zo laag vliegt dat hij tegen de achtergrond wegvalt.

Dan, mochten ze al gedetecteerd worden, is er waaschijnlijk niet bijster veel tijd over om te reageren. In een paar seconden zal beveiligingspersoneel moeten beoordelen of een drone kwade intenties heeft of dat hij er alleen maar is om te filmen.

De kwestie wat te doen als er daadwerkelijk een drone neergehaald moet worden is ook nog lang niet vanzelfsprekend. De onderzoekers halen een paar mogelijkheden aan, zoals een machinegeweer of kleine raketten, maar die leveren waarschijnlijk zelf net zo veel gevaar op als de drone zelf. Uiteindelijk, voorspellen de Kraker en van de Wiel, zal de beste oplossing waarschijnlijk zijn om ze met lasers neer te halen.

Het rapport schetst een toekomst als grote terrordrone nachtmerrie met allerhande schietende, ontploffende en vergassende vliegtuigjes en heli’s. Maar reden voor paniek is er volgens mij niet. Iedere nieuwe technologie brengt zowel kansen als gevaren met zich mee. Bestuurbare vliegtuigjes zijn er al langer, maar ze zijn nu enkel in rap tempo steeds beter, goedkoper en makkelijker bestuurbaar aan het worden. Dat brengt dus op zich wel gevaren met zich mee, maar als je tóch al aan een bom kan komen maakt een drone die, mede door de beperkte laadcapaciteit, niet veel gevaarlijker dan als hij op het lichaam gedragen zou worden. Of afgeschoten met een katapult.

Het punt is vooral dat het hier om een technologie gaat met implicaties waar we nog niet zo heel uitgebreid over hebben nagedacht. Het maatschappelijke debat komt nu op gang, maar juridisch en technisch zijn we nog niet bijster goed voorbereid op wat drones voor onze maatschappij betekenen. Op dit moment klinkt het rapport dus misschien als pure bangmakerij, maar het is in ieder geval gerustellend dat iemand nu al bezig is met de duisterste consequenties van drones.