Er zijn maar vijf Nederlandse sciencefictionfilms. Nee, jongens. Echt. Er zijn maar vijf Nederlandse sciencefictionfilms. Deze vijf films zijn De Blokkade (1934), Atlantis (2009), Quantum Zeno (2012), Capsule (2014) en Boy 7 (2015) en drie hiervan zijn studentenfilms. Volgens Film Vandaag zijn het er zes, alleen Terug Naar Morgen op die lijst is eigenlijk Vlaams. Nederlandse sciencefictionfilms zijn dus een zeldzaamheid en juist daarom zo intrigerend.
Dit filmgenre, Nederscifi , beweegt zich namelijk op het raakvlak van twee niet geweldig ontwikkelde gebieden: zowel de Nederlandse sciencefictionscene als de Nederlandse filmindustrie laten beide wat te wensen over. Logischerwijs besloot ik al deze films te bekijken. Omdat ik mij niet kan voorstellen dat iemand anders dit heeft gedaan, heb ik als Nederlands enige Nederscifi-expert een top vijf van de enige vijf Nederlandse sciencefictionfilms gemaakt.
Videos by VICE
Het kijken van deze films bleek overigens nog vrij moeilijk. Niet per se omdat het voornamelijk slechte films zijn – dat ook – maar vooral omdat het moeilijk is om aan de films te komen. Het is niet alsof ze op Netflix of The Pirate Bay staan. Verder heb ik geen bibliotheekpas en de laatste videotheek van Amsterdam is ook al een tijdje dicht. Gelukkig stonden er twee films op het internet, kreeg ik van twee andere screenerlinks opgestuurd door hun productiehuizen en moest ik de laatste in de vorm van een gebrand kopietje ophalen bij de Vitamine Store in Amsterdam-Zuid, waar de co-producent van die betreffende film tussen afspraken door even wat moest ophalen.
Ik heb ze allemaal gezien. Ik wil dit nooit meer doen. Daar gaan we.
(spoilers)
NUMMER 5
Blokkade (1934) van Willem van der Hoog
De plot
In het toekomstige jaar 1950 dreigt de Volkenbond [red: voorloper VN] Nederland met een blokkade als er geen einde komt aan geheime wapenleveranties aan het fictieve oorlogvoerende land Paruma. Na een lange achtervolging slaagt de chef van de Nederlandse geheime dienst erin de wapensmokkelaar, consul Charkuf van Paruma, te ontmaskeren.
Dit klinkt allemaal vet interessant en ik heb daar precies nul van gezien. Dit komt omdat er van de Blokkade slechts enkele fragmenten bewaard zijn gebleven, die ik dankzij het Amsterdamse filmmuseum EYE kon bekijken. Het enige wat ik zag was een verzameling (reactie)shots en muziekfragmenten. Er is geen dialoog, enkel gezang, gedans en close-ups van euforische mensen op muziek.
Hoogtepunt
Dit is de eerste Nederlandse sciencefictionfilm! Plus dit shot van dertig seconden zonder geluid van deze kerel die verveeld in de camera kijkt.
Dieptepunt
Het feit dat er geen film meer is om te kijken.
Recensie
De Blokkade had ongetwijfeld bovenaan gestaan als er nog een film was om te kijken. Zover ik weet – en het deze lijst betreft – is De Blokkade namelijk de allereerste Nederlandse sciencefictionfilm ooit en dat is per definitie al fantastisch. Ik heb lang getwijfeld of ik om die reden De Blokkade niet hoger op de lijst had moeten zetten. Een andere reden was omdat ik er tenminste niet van in slaap viel of woedend werd, maar dat zou toch wat te cynisch zijn.
Arbitraire eenheid van recensering
Een melancholische overpeinzing van de vergankelijkheid van historisch filmmateriaal.
NUMMER 4
Capsule (2014) door Djie Han Thung
De plot
In een aantal dagen zal de hele mensheid sterven door kosmische straling en dat lijkt iedereen even vervelend te vinden als een lange rij bij de kassa. Tegen deze achtergrond van onoverkoombare teloorgang volgen we een reeks karakters, hun drama, en professor Ichigo, die overlevingscapsules heeft ontworpen waarin 900 mensen kunnen overleven. Selectie voor deze capsules vindt plaats door screenings waarbij de selectiefactor niet status, geld of intelligentie is, maar liefde (wat dit inhoudt en hoe je dit meet wordt niet uitgelegd). Uiteindelijk krijgt iedereen, ongeacht de selectie, een pil om hen klaar te maken voor de capsule, maar plottwist: die pil vermoordt iedereen. (De pil = de capsule, snap je). Iedereen is dus al dood voordat de straling ook maar iets kan doen, maar iedereen stierf vet blij omdat ze dachten dat ze gered waren. Einde.
Hoogtepunt
Het feit dat de capsule al die tijd al voor pil stond en iedereen uiteindelijk gelukkig doodgaat was een hoogtepunt. Het was mooi en het enige moment dat ik positief verrast was door deze film.
Dieptepunt
De hilarische quote: “Het einde van de wereld… je denkt dat overkomt mij niet.”
Recensie
Er gebeurt weinig in Capsule. Er gebeurt zo weinig in Capsule dat ik tijdens het kijken van de film bezorgd werd wat ik zou moeten schrijven over Capsule. En dus heb ik Capsule twee keer gekeken. Dit heb ik vooral gedaan omdat de film een hoop vragen oproept – vragen zoals ‘waar kijk ik naar?’ en ‘wat gebeurt er?’ en ‘wacht, wie is dit nou weer?’ – en daar vervolgens geen antwoorden op geeft. Tenzij je de film nog een keer kijkt, dus.
Capsule maakt gebruik van een a-chronologische verhaalvertelling en een hoop verschillende karakters met aparte verhaallijnen die allemaal vaag door de dood van een jonge vrouw met elkaar verbonden zijn. Alleen er is geen reden waarom die relatie zou moeten bestaan. En dit is constant het probleem. Dat je een extra viewing nodig hebt om de film überhaupt te begrijpen, maar er geen beloning is voor nauwgezet de film in elkaar puzzelen. Alsof je uren bezig bent met een enorme puzzel en je uiteindelijk een plaatje van ‘s werelds meest teleurstellende slappe lul voor ogen hebt. Het is allemaal net niks.
Wat mist is een herkenbare gebeurtenis om te gronden waar je in de tijd bent, een sympathiek karakter om überhaupt iets om te geven en bovendien een goede reden om in de eerste plek de film op die manier te structureren. Bovendien helpt het niet dat niemand een fuck lijkt te geven over het feit dat de hele aarde zo meteen vergaat. En god wat gaat alles traag. Ik heb bij de tweede viewing de film eerst op 2x en daarna op 4x de snelheid gezet en nog vond ik de meeste scènes te lang duren.
Arbitraire eenheid van recensering
Zes keer hardop in je eentje afvragen wat er in hemelsnaam gebeurt. Twee keer de film kijken om het vervolgens te begrijpen.
NUMMER 3
Boy 7 (2015) door Lourens Blok
De plot
Het is een ongespecificeerd jaar in de toekomst en Nederland is veranderd in een politiestaat. Om de publieke opinie achter de noodzaak van dit totalitaire regime te houden, traint de overheid jeugddelinquenten, zogenaamde Boys en Girls, in een afgelegen instituut om moorden en aanslagen te plegen. Deze Boys en Girls worden gecontroleerd met een geheugenchip in hun nek.
Sam en Lara lijden aan geheugenverlies en komen er door middel van een dagboek achter dat zij een Boy en Girl waren. Wat blijkt, Sam is ontsnapt met bewijs over deze criminele acties van de overheid en dat bewijs heeft hij ergens verstopt. Lara en hij vinden dit bewijs terug, maar dan, plottwist (nee): Lara bleek al die tijd nog steeds onder de controle van de overheid. Uiteindelijk wordt Lara bevrijdt van de controle van de chip door de power of love (Sam zoent haar. Ugh). De misdaden van de overheid worden onthuld en alles is goed. Einde.
Hoogtepunt
Er is een scène waarin de nek van Halina Reijn wordt omgedraaid en dat was hilarisch en dus goed voor een vinkje in de categorie ‘gelachen’.
Dieptepunt
Halina Reijn is gecast als iemand met verstand van hacken en computersoftware.
Recensie
Over de film Boy 7 heb ik in mijn aantekeningen tien vinkjes achter het woord ‘zucht’ gezet. Helaas kon ik niet al mijn emoties kwijt in deze categorie en was ik halverwege genoodzaakt een compleet nieuwe categorie in het leven te roepen genaamd ‘Boos/Dom’. Hier staan vijf streepjes achter.
Boy 7 lijkt in alles een nageboorte van de populaire Amerikaanse young-adult-films. Dus als je ooit in je leven The Hunger Games, Divergent of überhaupt een sciencefictionfilm hebt gezien, hoef je Boy 7 niet te zien. En als je trouwens nog nooit een sciencefictionfilm hebt gezien, hoef je Boy 7 eigenlijk ook niet te zien. Het acteerwerk is oppervlakkig, karakters zijn eendimensionaal, de plot is voorspelbaar, de sets inspiratieloos, de dialoog is slecht geschreven. Bovendien begint de film met geschreven expositie, de meest luie en beledigende vorm van storytelling in het medium film. (Show don’t tell, people! Als je wilt dat kijkers een shit om je film geven, laat dan zien waarom we er een shit om moeten geven, in plaats van ons dat te vertellen.)
Boy 7 is een slechte Nederlandse vertaling van grote Hollywoodproducties en Nederscifi zou origineler moeten kunnen zijn dan dat.
Arbitraire eenheid van recensering
Tien diepe zuchten.
NUMMER 2
Atlantis (2009) van Digna Sinke
De plot
Het is het jaar 2030 en het verleden en negativiteit zijn in Nederland verboden. Door middel van rituelen en They Live-achtige billboards (They Live is een film, cultuurbarbaar) worden de Nederlanders geïndoctrineerd om zich positief uit te drukken. Xenia, een dertienjarig meisje dat de hele film even verveeld kijkt als ik, voelt zich niet thuis in deze samenleving en ontdekt een eiland waar tijd relatief lijkt te zijn. Op dit eiland bezorgt ze een brief aan een oude vrouw die haar wat levenslessen over geluk geeft. Er lopen mysterieuze mensen in neonregenjassen rond en een vrouw met een fiets die volgens mij later dood gaat en… oké, nee, weet je wat? Ik ben in slaap gevallen tegen het einde van deze film, oké? Het was één uur ‘s nachts en deze film is saai. Wat verwacht je? Xenia leert in ieder geval wat wijze lessen en ze vindt haar plek in de samenleving. Einde.
Hoogtepunt
Het idee en de poging.
Dieptepunt
De uitwerking.
Recensie
Atlantis is het cinematografische equivalent van valium. Ik heb tien keer gekeken hoe lang de film nog duurde en het antwoord was altijd: nog te lang.
Dat is jammer want Atlantis is een artistieke en originele versie – met een lichte scifi-inslag – van het uitgekauwde verhaal van een ongelukkige tiener die zich misplaatst voelt in de samenleving en wil ontsnappen. Die ambitie en originaliteit prijs ik. Ook de cinematografie is zeer sterk. Daarom staat Atlantis dan ook hoger dan Boy 7 – omdat Atlantis iets nieuws probeert en Boy 7 even voorspelbaar is als AstroTV. En hoewel Atlantis absoluut in die poging faalt, is de poging alleen al – die ons onder andere toont wat een Nederlandse scififilm kan zijn – de hulde waard.
Helaas is Atlantis dus een saaie film, waarin de verschrikkelijk vermoeiende (soms haast ronduit pretentieuze) dialoog tussen eendimensionale karakters aan elkaar hangt van saai gezwets en het constant herhalen van uitgekauwde uitspraken zoals “je moet worden wie je bent” (wat wil je met de Boeddhistische Omroep als co-producent). Ik denk dat een deel van dit saaiheidsprobleem ligt bij het feit dat de actrice die Xenia speelt té goed verveeld kan acteren. Ik was door haar performance verveeld en onder de indruk tegelijkertijd: een geheel nieuwe emotie.
Arbitraire eenheid van recensering
Zeven vraagtekens achter het woord ‘wat’, tien keer kijken ‘hoe lang nog?’ en één heerlijke nachtrust.
NUMMER 1
Quantum Zeno (2012) van Ivo van Aart
Hahaha.
Plot
Quantum Zeno speelt zich af in een wereld waarin mensen zogenaamde emovelden hebben, wat betekent dat emoties invloed uitoefenen op de wereld om ze heen. De koffie in je beker kookt over als je boos bent, bijvoorbeeld. Melle lijkt als enige deze emovelden niet te bezitten, tot zijn vriendinnetje het met hem uitmaakt en hij zo verdrietig wordt, dat zijn emoveld een komeet recht op de Aarde af aantrekt. Het is dan aan het Genootschap voor Emo-Wetenschappelijk Onderzoek om Melle weer in korte tijd gelukkig te maken en het einde van de wereld voorkomen. Ondertussen wil de Amerikaanse veiligheidsdienst Melle gewoon vermoorden.
Enkele minuten voor impact bezoekt zijn vader hem, die Melle en zijn moeder op jonge leeftijd heeft verlaten. Hij vertelt hem (alles behalve tactisch als je iemand blij probeert te maken zou je denken) dat zijn ex is neergestoken en in het ziekenhuis ligt te sterven. Ze knuffelen, Melle kijkt een paar keer alsof hij ongemakkelijk klaarkomt en de komeet verdwijnt. Einde.
Hoogtepunt
Het dikke Nederlandse accent van de Amerikaanse veiligheidsdienst.
Dieptepunt
Dat deze film waarschijnlijk niet bedoeld was als komedie.
Recensie
Voor de duidelijkheid: Quantum Zeno is een vrij domme film, maar het was wel de enige film waarbij ik oprecht plezier had tijdens het kijken en dat komt omdat de film zichzelf gelukkig niet al te serieus neemt. Hierdoor kun je lachen om het verschrikkelijke Nederlandse accent van de Amerikaanse inlichtingendienst, de lompe manier waarop het Genootschap voor Emo-Wetenschappelijk Onderzoek Melle ontvoert en überhaupt de termen ’emoveld’ en ’emowetenschappelijk onderzoek’. Haha, zo dom.
Maar Quantum Zeno is absoluut niet alleen maar dom. De film weet bijvoorbeeld door middel van visuele clous zoals een simpele kop koffie de emotie (of emotieloosheid) van zijn karakters aan te duiden en dat is een verdomd interessante en originele manier om een verhaal te vertellen (show, don’t tell). Natuurlijk is Quantum Zeno absoluut niet perfect, maar het is bij uitstek de beste Nederlandse sciencefictionfilm die momenteel bestaat. Plus, je kan hem gratis kijken op Vimeo. Gefeliciteerd, Ivo. Je bent aanvoerder van de Nederscifi.
Arbitraire eenheid van recensering
Twaalf keer gelachen
ULTIEME CONCLUSIE
Ik ga Alien kijken. Ik ben vergeten hoe een goede scififilm eruitziet.