Beste regering, de helden van de corona-crisis hebben er genoeg van

Als burger in goede gezondheid en de “ik hou me er niet echt mee bezig”-denkwijze, is het zes maanden geleden dat we ons realiseerden dat de gezondheidssector niet over de nodige middelen beschikt om iedereen te helpen, in het bijzonder in geval van overmacht zoals het is tijdens de coronavirus-pandemie. Maar vooral door de bezuinigingen op de gezondheidszorg - “met een fijn scalpel” zoals Maggie beweert - schreeuwt de sector al jaren om hulp zonder al te veel gehoord te worden. En we herinneren eraan: nee, er is niet minder budget dan voorheen voor gezondheid. Zelfs als de federale gezondheidsuitgaven een beetje zijn gestegen, houden ze zelfs helemaal geen gelijke tred met de groeiende behoeften van de bevolking. Gedurende deze tijd wordt de staatsbegroting naar elders overgebracht (je raadt het al), terwijl er in termen van belastingontduiking en belastingen op grote fortuinen niet al te veel stress zichtbaar is.

De afgelopen maanden hebben we vooral gezien hoe slecht de regering is op het gebied van gezondheidszorg. Tijdens de pandemie waren er ernstige tekorten aan middelen in ziekenhuizen, evenals een duidelijk gebrek aan inschatten. De gevolgen waren dramatisch: het aantal sterfgevallen als gevolg van COVID-19, België bevond zich onder de landen die het meest werden getroffen per aantal inwoners. En zelfs als de regering (shout out naar Maggie De Block, Marie-Christine Marghem, Sophie Wilmès) verantwoordelijk kan worden genomen voor deze misselijkmakende statistieken, is het uiteindelijk de zorgsector die ervoor moet opdraven.

De pandemie had een voordeel kunnen spelen in de situatie, maar meer dan een half jaar na het begin ervan is er niet veel veranderd. De verzoeken zijn nochtans niet zo moeilijk om in te voeren, maar er moet wel eerst naar geluisterd worden.

VICE: Hoe lang ben je al verpleger? 
Lucas: Ik ben al tien jaar verpleger.

Kan je de huidige situatie samenvatten, wat je ziet als verpleger? 
Het is simpel: normaal gesproken heb je 1 verpleegkundige voor 5 patiënten. Op mijn afdeling hebben we 1 verpleger voor 12 patiënten. En ‘s nachts is het soms 1 verpleger voor 25 patiënten. We doen vooral ons best om snel te verzorgen, in plaats van de tijd te nemen om mensen te behandelen en naar ze te luisteren.

En was dat al het geval voor de pandemie? 
Ja, het is een beetje hetzelfde geweest sinds ik begon te werken. In Frankrijk is het hetzelfde: ik werkte daar in de privésector en was, met een verpleegassistent, de enige verpleegkundige voor 58 patiënten in een revalidatiedienst. Onze leidinggevenden kijken meer naar papieren met cijfers - en vooral euro’s - dan naar mensenlevens. Het wordt behoorlijk zwaar als je als verpleger altijd pas laat klaar bent omdat je je werk goed wilt doen.

Dus er is geen licht gaan branden bij de regering?
Er was sprake van een Covid-bonus voor zorgverleners die risico’s namen - en sommige zorgverleners die zelfs zijn gestorven - maar we hebben daar nooit groen licht voor gezien. Hoe dan ook, geld oké, maar we willen liever middelen. Een bonus is goed, maar we willen vooral een herwaardering van de gezondheidsberoepen.

Is het bijvoorbeeld nodig om de begrotingen opnieuw in evenwicht te brengen in vergelijking met bewapening?
Als je de prijs van een raket ziet, moet het zo’n 20.000 dagen ziekenhuisopname waard zijn… Er zijn duidelijk prioriteiten, we leven in een vergrijzende bevolking. We laten mensen sterven omdat we ze niet kunnen behandelen terwijl ze hun hele leven hebben gewerkt en bijgedragen, en dat moeten we ook durven zeggen. De openbare diensten, waar dienen die uiteindelijk voor? Leiders hebben hoge salarissen, en oké, ze hebben een hoge opleiding genoten, maar er zijn veel hulpverleners die leiden en die geen hoog salaris nodig hebben, maar erkenning en middelen. Gewoon zodat we geen steen in onze maag krijgen als we tijdens het werk tegen onszelf moeten zeggen: “Ik deed het op die manier, en ik had het niet moeten doen.”

VICE: Wat is je beroep Mouna?
Mouna: Ik ben al 15 jaar verpleger.

La Santé en Lutte, sinds wanneer bestaat het al?
De beweging is 1 jaar geleden opgericht en ik ben er zelf al een paar maanden mee bezig, al ruim voor de pandemie. Zorgverleners hebben allemaal hun eisen, maar voor dit initiatief was er geen gezamenlijke stem. Dit is de kans om zorgverleners, ambulanciers en artsen samen te brengen om hun stem te laten horen, samen te vechten en onze eisen te stellen.

Wat eisen jullie precies?
Hoofdzakelijk: herfinanciering. Maar een échte herfinanciering, we willen vermijden dat we mensen als koopwaar behandelen, we willen voor de mensen zorgen.

Een paar weken geleden was er sprake van een vrijgekomen 600 miljoen euro voor de gezondheidszorg.
Als je ziet wat er de afgelopen jaren in de gezondheidszorg is bespaard, gaat het om miljarden, en hier hebben we het over 600 miljoen euro? Het is gewoon niet mogelijk, we zullen de verliezen nooit kunnen goedmaken. We willen ook meer erkenning voor wat we doen. We zagen duidelijk tijdens deze crisis dat beroepen zoals vuilnisman, technicien, medewerker van de supermarkt, postbode,… een upgrade in verloning en erkenning verdienen.

Wat kunnen we als burger doen?
Vecht met ons mee. Wees erbij, zoals vandaag.

VICE: Waar werk je?
Justine: Op de eerste hulpdienst in Luik, zowel in het ziekenhuis als op de MUG of de ambulance.

Voelde je tijdens de pandemie een verschil in de arbeidsomstandigheden?
Ja, we werden gevraagd om 200% te werken tegen een ziekte waarvan we bijna niets wisten. We hebben echt alles gedaan om mensen te helpen, zelfs als dat betekende dat we met angst naar het werk moesten gaan. Terwijl de meeste mensen in lockdown zaten, werkten wij met hetzelfde salaris in ondraaglijke omstandigheden. Het was constant heen en weer rennen, vooral toen in het begin van de pandemie er zoveel besmettingen waren.

Is het een gevoel van hulpeloosheid? Frustratie?
Persoonlijk zou ik, als ik het opnieuw zou moeten doen, liever in lockdown veilig thuis zitten dan gedwongen worden naar het front te gaan, soms ongewapend, tegen het onbekende. We vochten, we deden alles wat we konden voor de besmette mensen…. Maar we wisten dat er onder de ernstigste patiënten, ondanks de goede zorg, velen zouden overlijden, en dat was erg moeilijk voor ons.

Het is een dubbel probleem: een gebrek aan middelen en aan erkenning. 
Ons ziekenhuis probeerde nog steeds het beste te doen. Het was een chaotische start voor iedereen, maar ik denk dat ze probeerden te doen wat ze konden doen om ons zoveel mogelijk te geven om de verspreiding van het virus te voorkomen en patiënten zo goed mogelijk te behandelen. Maar we hadden geen idee van deze ziekte. We hebben gedaan wat we konden om mensen te redden, maar er zijn veel slachtoffers gevallen.

Wat zijn uw eisen nu? 
We willen meer personeel, een salarisverhoging en vooral erkenning en respect van de bevolking. Nu het goed is gegaan en de gang van het leven min of meer weer op de rails ligt, heb ik het gevoel dat de zorg er weer niet toe doet. Mijn grootste verzoek is dat we gerespecteerd worden, ook als de crisis voorbij is.

VICE: Op welke afdeling werk je? 
Régis: Ik heb anderhalve maand als interim gewerkt op de afdeling Covid-19 Testing van het Sint-Jan ziekenhuis te Brussel.

Wat moest je daar doen? 
Ik moest mensen begroeten met of zonder afspraak en ze sorteren op basis van hun symptomen voor Covid-testen.

Je zat op de frontlijn midden in een pandemie. 
Ik was degene die eerst voor de mensen zorgde, ja. Hoeveel mensen heb ik wel niet geweigerd omdat we een plaatsgebrek hadden? Ik ontving een keer vier broers, wiens vader was overleden in Marokko, en ik was het die hen moest vertellen dat ze de test niet konden doen omdat we niet genoeg plaats hadden, en daarom konden ze niet terugkeren naar Marokko.

En heb jij, als iemand die nog niet lang in de sector werkte, een gebrek aan middelen opgemerkt?
We waren duidelijk onderbemand. Ik was soms alleen om 100 wachtende mensen te begeleiden. Ik moest iedereen ontvangen, naar hun symptomen vragen… Natuurlijk waren de mensen ook gestresseerd, maar alles moest snel gaan. Zelfs de testers hadden het allemaal druk, het sleepte zich voort omdat er niet genoeg personeel was. Het gebrek aan personeel heeft echt invloed op de druk en de zorg waar mensen nood aan hebben. Het is in deze omstandigheden niet mogelijk om persoonlijke zorg te verlenen, omdat we aan de lopende band moeten werken. En dan heb ik het nog niet over de salarissen…

Heeft het personeel onderling de verandering besproken?
Ik zat alleen op de testafdeling, maar ja, er waren zorgverleners van andere afdelingen die me vertelden dat het voor de pandemie een tijdje houdbaarder was.

VICE: Wat is je beroep?
Catherine: Ik ben al 31 jaar verpleger.

Wanneer zijn de eisen voor verbetering in de zorgsector volgens jou begonnen?
Dit is niet de eerste keer dat ik heb gedemonstreerd. Er zijn al tien jaar eisen.

Is het sindsdien erger geworden?
Ja, het wordt erger. Ik geef toe dat ik niet weet waar geld zoal wordt geïnvesteerd, maar in de ziekenhuizen in ieder geval niet. We hebben steeds minder personeel en de werkdruk wordt uiteraard steeds hoger. Ons werk, hoewel we het graag doen, wordt moeilijker. En daarbovenop zijn er ook veel administratieve lasten.

Heeft de pandemie geen licht laten branden bij de regering?
Neen. We werden bestempeld als helden, we kregen om 20 uur applaus en nu krijgen we de indruk dat het voorbij is: ze denken niet meer aan ons. Maar onze eisen zijn er al een lange tijd. Op het hoogtepunt van de pandemie was dat omdat we solidair waren met elkaar, maar nu willen we door de bevolking worden gesteund om te krijgen wat we al jaren eisen. We vragen niet persé om geld, we willen talrijker zijn om ons werk te kunnen doen zoals we willen. Het salaris is niet de motor. Wat we willen is meer tijd om aan de patiënten te besteden. En nog iets: dat dit werk erkend wordt als moeilijk beroep. Het is niet normaal om in dit beroep tot 67 jaar te moeten werken.

Wat verandert er als het als een moeilijk beroep wordt erkend?
Een beter einde van de carrière. Het is ook een symbolische erkenning van de zwaarte van het beroep, van alles wat we doen. We doen nachten door, we werken om het weekend,….

Wat kunnen wij doen om bij te dragen aan de erkenning?
Aan onze zijde staan tijdens bijvoorbeeld een demonstratie. De bevolking moet zich tijdens de pandemie het belang van de zorg hebben gerealiseerd, het belang van apothekers, artsen, verpleegkundigen…. Hoe meer eisen we stellen en steun van de bevolking we krijgen, hoe meer gewicht het zal hebben.

Meer foto’s van de betoging vind je hier.

Volg VICE Belgium ook op Instagram.