Mensen kunnen kennelijk heel goed inschatten hoe snel het hart van een ander klopt

Het geluid van een kloppend hart wordt vaak toegevoegd in films om de emotionele intensiteit op te voeren, omdat onze hartslag verbonden is met onze gevoelens. Als je hart sneller gaat kloppen, betekent dit waarschijnlijk dat je emoties hoog oplopen.

In het echte leven is je hartslag meestal een signaal waarvan alleen jij je bewust bent, tenzij iemand je polsslag voelt. Maar uit een nieuwe studie in het tijdschrift Cortex blijkt dat we de hartslag van een ander ook op een andere manier kunnen waarnemen. Deelnemers waren in staat om iemands hartslag te raden door naar een 10-seconden durende video van zijn gezicht te kijken.  

En omdat je hartslag verbonden is met je emotionele toestand, roept dit vragen op over interoceptie, dat is het vermogen om bijvoorbeeld je eigen hartslag te voelen, of andere innerlijke activiteiten waar te nemen. Interoceptie is het tegenovergestelde van het ontvangen en verwerken van signalen van buitenaf (wat kunnen zien, horen of aanraken), dat wordt exteroceptie genoemd.

Bij interoceptie denken we altijd aan de individuele gewaarwording, de fysieke gevoelens van je eigen lichaam. Dit onderzoek toont situaties aan waarin mensen de interoceptie van iemand anders visueel waarnemen – en zo'n bevinding zou invloed kunnen hebben op hoe we met elkaar omgaan, en hoe we een ander aanvoelen.

Op een basaal niveau houdt interoceptie ons in leven. Dit is hoe onze hersenen bijvoorbeeld weten we dat we het koud hebben of dat we honger hebben. Maar diezelfde lichamelijke sensaties verhouden zich op een complexe manier tot onze emoties en gedachten.

Signalen van ons lichaam gebruiken we om vorm te geven aan onze emoties, zegt James Kilner, neurowetenschapper aan het University College London, en hoofdauteur van het nieuwe artikel. Het geheel van interne signalen communiceert iets over wat we voelen. Ons hart bijvoorbeeld, is meestal erg reactief in bepaalde emotionele situaties. Dit is wellicht waarom er veel emotionele uitspraken zijn waar het hart in voorkomt, zoals ‘mijn hart sloeg over’ of ‘uit de grond van mijn hart’.

Neurowetenschapper Sarah Garfinkel onderzoekt hoe het voelen van onze hartslag verband houdt met onze mentale geestesgesteldheid. Zij heeft ontdekt dat je hartslag invloed kan hebben op hoe je je voelt en hoe intens je dat voelt. Hoe nauwkeurig iemand zijn hartslag voelt, of hoe nauwkeurig hij denkt dat hij zijn hartslag voelt, kan in verband worden gebracht met verschillende psychische aandoeningen. Het verkeerd inschatten van je interoceptieve mechanismen wordt bijvoorbeeld in verband gebracht met angststoornissen. Interoceptieve tekorten zijn waargenomen bij mensen met paniekstoornissen, eetstoornissen of depressie.

Alex Galvez-Pol is hoofdauteur van artikel dat werd gepubliceerd in Cortex en cognitief neurowetenschapper aan de universiteit van de Balearen. Hij zegt dat hij en Kilner zich zijn gaan afvragen of mensen de interoceptie van anderen kunnen oppikken, omdat mensen zulke sociale dieren zijn. Mensen vertellen elkaar niet voortdurend wat ze voelen, dus moeten we vaak gissen naar de gemoedstoestand van anderen op basis van visuele signalen.

“Misschien functioneert de hartslag als een soort vuurtoren die anderen laat weten hoe we ons voelen,” zegt Galvez-Pol.

In het onderzoek keken 120 deelnemers naar video's van 10 seconden van twee mensen die naast elkaar staan, met een visuele weergave van slechts één van hun hartslagen. Vervolgens werd de deelnemers gevraagd de persoon te kiezen die volgens hen bij de hartslag paste. Bij herhaalde experimenten slaagden de deelnemers hier opvallend vaak in, vaker dan je op grond van toeval zou verwachten.

We gebruiken onze hartslag, samen met andere interne signalen, om onze emoties vorm te geven. Als we dit ook kunnen aanvoelen bij een ander, is dit dan de sleutel tot het begrijpen van de emotionele staat van andere mensen?

Manos Tsakiris, professor in de psychologie aan de Royal Holloway University of London, en directeur van het Center for the Politics of Feelings, denkt van wel. Hij zegt dat het kennen van de hartslag van een ander een rol zou kunnen spelen bij het aanvoelen van een aantal fundamentele aspecten van de emotionele toestand van andere mensen. Het is een soort ‘lichaam lezen’, in plaats van gedachten lezen: als we correct kunnen raden wat mensen in hun lichaam voelen, dan is dat een aanwijzing voor wat ze in het algemeen voelen. In de huidige studie vertoonden de mensen in de video's geen dramatische emoties, maar toekomstige studies zouden zich daar wel op kunnen richten.

Sahib Khalsa, neurowetenschapper aan het Laureate Institute for Brain Research in Oklahoma, was niet betrokken bij het nieuwe artikel, maar de bevindingen zijn wat hem betreft veelbelovend. De bevindingen bieden volgens Khalsa bewijs dat dergelijke signalen gebruikt kunnen worden om de emotionele gemoedstoestand van andere mensen te interpreteren.

De auteurs weten niet precies hoe de deelnemers hebben geraden wiens hartslag bij welke persoon hoorde. Wel ontdekten ze dat hun vermogen daartoe afnam wanneer het gezicht van de afbeelding van het gezicht werd veranderd, bijvoorbeeld wanneer het ondersteboven werd gehouden, of wanneer ze een stilstaand beeld te zien kregen in plaats van een video. Het zou kunnen dat mensen subtiele visuele signalen oppikken die verband houden met de hartslag, zoals veranderingen in iemands gelaatskleur of de manier waarop de persoon beweegt. Het is ook mogelijk dat mensen gokken op basis van iemands geslacht, gezondheid, conditie of leeftijd.

Die verbanden zijn interessant, zegt Kilner – waar komen ze vandaan, en hoe hebben we ze geleerd? Het toont aan dat er een verband is tussen wat mensen denken dat er in een lichaam gebeurt en wat dat zegt over een persoon als geheel.

In een voorpublicatie, die op 29 maart online werd gepubliceerd, voerden de onderzoekers en auteur Irena Arslanova ook een extra meting uit: ze keken hoe goed mensen waren in het inschatten van hun eigen hartslag, oftewel hun eigen interoceptieve nauwkeurigheid. Dit wordt meestal gedaan door mensen te vragen hun eigen hartslagen te tellen zonder hun polsslag te meten, en dat te vergelijken met de daadwerkelijke hartslagmeting. 

Zij ontdekten dat mensen die hun eigen interoceptieve nauwkeurigheid overschatten, slechter waren in het aanvoelen van de hartslag van andere mensen door naar hen te kijken. Bij mensen die hun interoceptieve staat onderschatten was dat verband er niet. De voorlopige bevindingen in deze voorpublicatie zijn nog niet door andere wetenschappers gecontroleerd, maar de resultaten sluiten wel aan bij eerder werk over de effecten van een lagere interoceptieve nauwkeurigheid.

Tsakiris, hoofdauteur van de voorpublicatie, zegt dat het bijdraagt aan een groeiend aantal onderzoeken dat aantoont dat metacognitie, of het kritische bewustzijn van vaardigheden en bekwaamheden, belangrijk is. “Onafhankelijk van het feit of je objectief ergens goed of slecht in bent, is het belangrijk te weten dat je goed of slecht bent,” zegt hij. Denken dat je ergens goed in bent, kan ertoe leiden dat je verkeerde veronderstellingen maakt, en het niet heroverweegt. Weten dat je ergens slecht in bent, kan ertoe leiden dat je voorzichtiger bent en meer informatie verzamelt voordat je een oordeel velt.

We weten al dat mensen met een hogere interoceptieve nauwkeurigheid hun emoties intenser kunnen ervaren. In 2018 schreven Tsakiris en Clare Palmer een paper waarin ze suggereerden dat interoceptieve nauwkeurigheid te maken zou kunnen hebben met sociale cognitieve vaardigheden, zoals het herkennen van de emoties van anderen en het raden wat andere mensen voelen.

Mensen die last hebben van angst denken vaker dat ze heel goed zijn in het voelen van hun lichaam, maar eigenlijk zijn ze dat niet. “Je kunt denken dat je geweldig bent,” vertelde Garfinkel in 2020 aan VICE. “Maar als we je testen in het lab, kan je nauwkeurigheid heel inaccuraat zijn.” Khalsa schreef een artikel dat onlangs werd gepubliceerd in JAMA Psychiatry, over mensen met een angststoornis die een laag interoceptief vermogen hebben.

Volgens Kilner is het logisch dat als jij je eigen innerlijke gesteldheid goed kunt aanvoelen, je dat ook goed kunt bij andere mensen. “Het zou heel raar zijn als je je eigen signalen slecht zou kunnen lezen, maar briljant bent in het lezen van die van anderen.”
Voorlopig toont de nieuwe studie alleen maar aan dat we de hartslag van een ander kunnen herkennen, maar dat roept fascinerende vragen op, zegt Kilner. “Het zou interessant zijn om erachter te komen of mensen die heel goed zijn in dit soort taken ook betere sociale vaardigheden, empathie en dat soort dingen hebben,” zegt Kilner. “We weten niet of dat het geval is, maar er zijn zeker mensen die deze taken heel, heel goed kunnen uitvoeren.”

Dit artikel verscheen eerder op VICE US

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.