Iedereen moet games kunnen spelen, maar daar zijn we nog lang niet

Nu de lockdown officieel voorbij is, zul je net zien dat juist op dat moment de twee grootste games van het jaar bijna tegelijk uitkomen. Terwijl agenda’s weer volstromen met anderhalvemeterloze feestjes en je de binnenkant van je huis even niet meer wil zien, zijn daar de afgelopen week opeens Elden Ring en Horizon Forbidden West. Het is de slechtst getimede opening van de samenleving ooit, en misschien wel een complot om ons binnen te houden.

Vooral op Elden Ring heb ik lang gewacht. De tientallen uren die je hierin kan stoppen waren meer dan welkom geweest op de momenten dat de pandemieverveling het hoogst lag. Het heeft een enorme, prachtige wereld waar je doorheen kan dwalen, waar draken en andere enge wezens continu je kop eraf willen bijten. Horizon Forbidden West doet iets soortgelijks: hierin reis je ook door een groot post-apocalyptisch landschap waar van alles je wil doden. Toch zijn de twee games niet met elkaar te vergelijken. FromSoftware, de Japanse ontwikkelaar van Elden Ring, staat erom bekend ongeveer de moeilijkste games ter wereld te maken, en dat is hoe het veel fans heeft gekregen. Dit terwijl Guerrilla Games, de Amsterdamse studio achter Horizon Forbidden West, z’n uiterste best deed een game te creëren die iedereen kan spelen. Dus ook mensen met een beperking.

Er zijn tegenwoordig heel wat games die speelbaar zijn als je een beperking hebt, maar wanneer je blind bent, een motorische stoornis hebt of een arm mist, heb je ook vaak gewoon pech. Zo ook met Elden Ring. De game is door critici met ongelooflijk veel lof ontvangen en doordat Game of Thrones-auteur George R.R. Martin aan het verhaal werkte, is het een erg aantrekkelijke titel voor het grote publiek. Maar toegankelijkheidsopties zijn er nauwelijks, in tegenstelling tot de Nederlandse game die vrijwel tegelijkertijd uitkwam. Die heeft enorm veel opties om de game naar ieders eigen kunnen aan te passen.

In Horizon Forbidden West kun je simpele dingen als de layout van je controller veranderen, maar heb je ook de mogelijkheid om hulp te krijgen bij het richten van je kruisboog. Mensen met een minder snel reactievermogen kunnen de hectische delen van de game in slowmotion ervaren, zodat iedereen de mechanische dinosaurussen die je tegenkomt kan vernietigen. Op die manier krijgen alle gamers een op maat gemaakte uitdaging, zonder dat het ten koste gaat van de moeilijkheid. The Last of Us 2 kwam om dezelfde reden in het nieuws toen het in 2020 uitkwam: die game kan je helemaal uitspelen als je blind bent door de immense hoeveelheid aanpassingen die het biedt.

Maar games met zoveel aanpassingen zijn eerder uitzondering dan regel, terwijl veel mensen met een beperking willen gamen. Volgens AbleGamers, een Amerikaanse organisatie die zich inzet om gaming toegankelijker te maken, zijn er alleen al in de Verenigde Staten 46 miljoen gamers met een beperking. Voor Nederland zijn zulke cijfers niet bekend. Paul van der Made (38) wil met stichting HiPerks gamers met een beperking in contact brengen met elkaar. “Iedereen moet kunnen gamen,” vertelt hij aan VICE. “Er is steeds meer mogelijk, maar nog niet genoeg.”

Van der Made kreeg op zijn dertigste een hersenbloeding waardoor hij alles opnieuw moest leren: lopen, praten, lezen maar ook gamen. Zijn rechterarm en -been doen niet meer wat ze moeten doen, en ook zijn zicht is aangetast. Toen hij eenmaal in staat was om zich weer op iets als gamen te werpen, viel het hem meteen op hoe moeilijk het is om een potje te racen met maar één hand. Bovendien bleek het vinden van de juiste games en apparatuur al een uitdaging op zich. “Een van de redenen dat ik HiPerks ben begonnen, is omdat je een speld in een hooiberg moet zoeken als je aangepaste apparaten nodig hebt om te gamen, als het al bestaat.” Samen met vrijwilligers bouwt hij nu een database op van de games die toegankelijkheidsopties bieden voor mensen met een beperking. Daarnaast organiseert hij evenementen waarin hij jongeren met een beperking samen wil laten spelen om sociaal contact te maken. Eenzaamheid speelt volgens hem onder deze mensen nog veel meer dan bij andere mensen. “Juist daarom moeten games er voor iedereen zijn.”

Die gedachte staat lijnrecht tegenover het ontwerp van Elden Ring, een game waar veel fans naar uitkijken omdat die extreem moeilijk is. De hardcore-aanhangers van FromSoftware willen over optionele aanpassingen aan de game vaak niet eens in gesprek, en als dat toch gebeurt, mondt het geregeld uit in online ruzies. Maar mensen eisen van ontwikkelaar FromSoftware niet zo zeer een ‘easy mode’, waarmee de game opeens belachelijk makkelijk zou zijn voor iedereen die het wil spelen. Dit zou ten slotte ingaan tegen de designfilosofie van Hidetaka Miyazaki, het hoofd van FromSoftware. “Ik streef naar het maken van games die spelers een gevoel van voldoening geven door enorme obstakels te overwinnen,” zei hij een interview met Wired. Maar geef een game als Elden Ring wat aanpasbare geluidsopties, en iemand die blind is zou deze obstakels mogelijk ook kunnen overwinnen. Neem bijvoorbeeld ‘Blind Warrior Sven’, die zonder iets te zien pro-gamers een pak rammel geeft in Street Fighter-toernooien.

Sven van de Wege (35), zoals Blind Warrior Sven eigenlijk heet, werd op zijn zesde blind. Hij verslaat zijn tegenstanders door te luisteren naar welke bewegingen zij maken en die snel te counteren. “Voordat ik blind werd gamede ik veel. Ik was in eerste instantie bang dat het gamen voor mij daarna afgelopen was, totdat ik ontdekte dat ik bepaalde games kon spelen op geluid,” vertelt hij aan VICE. “Dit opende voor mij een hele nieuwe wereld, die op dat moment heel donker en vervelend was.” In de tijd dat Van de Wege op geluid moest leren leven, was technologie voor blinden die met de computer wilden werken nog erg beperkt. Zeker in games. “Toegankelijkheidsfuncties of bijvoorbeeld 3D-geluid was er niet. Ik denk dat niet alleen de techniek ontbrak, maar ook het bewustzijn bij ontwikkelaars. Ze begrepen niet dat iemand die blind is, zou kunnen gamen. Ik heb mijzelf leren gamen met de beperkte mogelijkheden die de spellen van toen mij boden.”

Door puur op de geluiden te focussen die zijn tegenstanders maken, weet hij precies wat zij op het scherm doen. Het is enorm indrukwekkend, en hoewel Van de Wege zonder hulp van buitenaf zo goed is geworden, zou hij willen dat ontwikkelaars meer moeite doen om games toegankelijker te maken. “Er is nog veel te verbeteren. Bijvoorbeeld het toevoegen van spraakfeedback in games of text-to-speech om menu's en dialogen te kunnen lezen.” Hij noemt nog een boel andere verbeteringen, maar benadrukt ook dat ontwikkelaars in contact moeten blijven met blinde gamers en hen moet betrekken in het ontwikkelingsproces. “Er zullen natuurlijk spellen zijn die moeilijk toegankelijk gemaakt kunnen worden op geluid, maar al zou je zo'n spel slechts voor zeventig procent toegankelijk maken, dan kan een blinde gamer daar toch van genieten.”

Maar zelfs al zouden de aanpassingen die Van de Wege noemt in elke game zitten, dan blijven veel van die games alsnog ontoegankelijk voor een hoop mensen. Veel gamers hebben een specifieke controller nodig om te kunnen spelen, vanwege een motorische stoornis bijvoorbeeld, en deze worden lang niet voor elke beperking gemaakt. Tot op heden is Microsoft de enige grote uitgever die zelf een Xbox-controller heeft ontworpen voor mensen met een beperking. Sony heeft er daarentegen nooit eentje gemaakt voor PlayStation, waardoor handige mensen met een 3D-printer zelf aan de slag moeten als ze FIFA 2022 willen spelen met bijvoorbeeld één hand. Er zijn wel initiatieven die studio’s hulp bieden om inclusiever te ontwikkelen, en ook Ubisoft (maker van Assassin’s Creed) zegt dat ze hun best doen om het plezier voor iedereen beschikbaar te maken. Ten slotte levert de verkoop van games tientallen miljarden euro’s per jaar op, en hoe meer mensen er toegang tot hebben, des te meer de kassa rinkelt.

“Gamen is economisch, cultureel en sociaal waardevol,” beaamt Alexander Nathan (33), de oprichter van Permastunned Gaming. Nathan heeft zelf een spierziekte en strijdt met zijn organisatie voor meer zichtbaarheid binnen de e-sports voor mensen met een beperking. “Ik krijg regelmatig vragen van gamers die vanwege hun aangepaste randapparatuur niet mogen meedoen aan toernooien. Strenge regelgeving rondom knoppen in vechtspellen, zoals Street Fighter, zorgen voor problemen en een goede oplossing daarvoor is er nog niet.” Zelfs wanneer gamers met een beperking op professioneel niveau spelen, lopen ze tegen problemen aan. Nathan probeert ze daarmee te helpen, en wil e-sports-talenten die met een beperking leven een kans geven om te groeien.

“Tegenwoordig doen game ontwikkelaars steeds meer om mensen met een beperking te accommoderen, door bijvoorbeeld de mogelijk aan te bieden je knoppen te herprogrammeren,” legt Nathan verder uit. “Maar helaas is het nog altijd een bijzaak en zouden games veel toegankelijker kunnen zijn, met meer aandacht voor de behoeftes voor personen met een beperking. Hardware is net zo belangrijk, want als die niet toegankelijk is, dan kun je alsnog niet spelen.” Hij wil de overheid dan ook adviseren om meer steun te bieden. “Hoewel we veel zelf kunnen regelen, kan aangepaste randapparatuur best duur zijn. Subsidies zouden hier veel goeds doen.”

Dat een hoop gamers zelf enorme obstakels weten te overbruggen is duidelijk, maar het is aan de ontwikkelaars en uitgevers van games om vaker het voortouw te nemen in toegankelijkheid. Elden Ring is zonder twijfel de game van het jaar, en het is doodzonde dat niet iedereen het kan spelen. De uitdaging hoef je niet weg te nemen. Gamers met een beperking zijn niet te onderschatten, want iemand zoals Blind Warrior Sven wil je niet tegenkomen op een toernooi. Een uitdaging is voor iedereen anders, en daar zou elke ontwikkelaar in moeten investeren. “Betrek daarom gamers met een beperking bij de ontwikkeling van spellen,” zegt Nathan. “Niet alleen aan het einde, maar vanaf het begin. Ik denk dat dit de belangrijkste les is die we op dit moment kunnen leren.”

Heb je een beperking en zoek je andere mensen om mee te gamen en je ervaringen te delen? Dan kan je lid worden van de Discord van HiPerks.