Wat er met je lichaam gebeurt als je stopt met alcohol

“Als je stopt met drinken leef je heus niet langer. Het lijkt alleen maar veel langer te duren.” Dat zegt mijn vader meestal wanneer zijn drinkgewoonten ter sprake worden gebracht. In werkelijkheid is drank natuurlijk niet bepaald goed voor je, hoe goed je je er ook bij mag voelen. Ik heb zelf ervaren wat er gebeurt als je een tijdje stopt met drinken toen ik een keer een intensieve workout van vier weken volgde. Drank afzweren was gewoon een van de vele dingen die ik ervoor moest doen, maar ik ging er wel van uit dat het een grote rol zou spelen – en niet alleen wanneer je wat aan je sixpack probeert te werken, maar ook voor andere dingen. Dit kan er volgens de wetenschap allemaal met je lichaam gebeuren als je de fles een tijdje laat staan.

Je immuunsysteem wordt sterker

Te veel en te vaak drinken staat nauw in verband met meerdere gezondheidsklachten met betrekking tot het immuunsysteem. Wat is te veel en te vaak, hoor ik je denken? Volgens het Amerikaanse National Institutes of Health, gaat dat om meer dan vier glazen per dag of veertien per week bij mannen, en meer dan drie eenheden per dag en zeven per week voor vrouwen. Het Nederlandse Voedingscentrum adviseert zelfs om niet meer dan één glas per dag te drinken als je álle negatieve gezondheidseffecten wilt omzeilen.

Mensen die drinken zijn gemiddeld kwetsbaarder voor longontstekingen en andere ademhalingsstoornissen, en lopen een grotere kans op complicaties, een slecht herstel na operaties, infecties en bepaalde soorten kankers. “Stoppen met alcohol versterkt je immuunsysteem en maakt het makkelijker voor je lichaam om infecties te bestrijden,” zegt Kristin Kirkpatrick, diëtist bij het Cleveland Clinic Wellness Institute. Kirkpatrick verwijst naar een onderzoek uit 2015 waaruit bleek dat alcohol immuunwegen overbelast, wat ten koste kan gaan van het vermogen van het lichaam om zich te verdedigen tegen kwaadaardige indringers van buitenaf.

En als je af en toe flink doordrinkt, maar op andere dagen weer helemaal niks, kom je er niet veel beter van af. Uit een onderzoek dat gepubliceerd werd in het tijdschrift Alcohol, bleek dat een eenmalige sessie bingedrinken kan leiden tot een overbelasting van het immuunsysteem en ontstekingen. Bingedrinken wordt door het Amerikaanse Nationale Instituut voor Alcoholmisbruik en Alcoholisme gedefinieerd als drankgebruik waarbij het bloedalcoholgehalte (BAG) op minstens 0,8 promille komt – wat een volwassen man bereikt als hij zes glazen in twee uur drinkt.

Het goede nieuws is wel dat je immuunsysteem zichzelf erna weer oplapt. “Maar het is niet duidelijk hoelang het precies duurt voordat het lichaam is aangesterkt na de alcoholinname, en hoe veel je precies moet drinken voordat je immuunsysteem verslechtert,” zegt Kirkpatrick.

Je krijgt minder snel honger

Volgens een onderzoek in het tijdschrift Obesity, komt de trek die je weleens krijgt nadat je gedronken hebt waarschijnlijk doordat alcohol je zintuigen versterkt. Onderzoekers kwamen erachter dat wanneer mensen een alcoholinfuus geïnjecteerd kregen dat ongeveer gelijk stond aan twee drankjes, ze 30 procent meer voedsel aten dan mensen die een zoutoplossing hadden gekregen. Conclusie: zelfs een lichte alcoholvergiftiging kan de hersenactiviteit in je hypothalamus vergroten, waardoor je gevoeliger wordt voor de geur van voedsel en je geneigd bent om meer te eten. Uit een ander onderzoek, dat gepubliceerd is in American Journal of Clinical Nutrition, bleek dat alcohol in verband staat met overeten en een slecht eetpatroon.

Je slaapt beter

Als ik na een avondje drinken probeer te slapen, gebeurt het geregeld dat ik gelijk in slaap val, maar vervolgens om vijf uur ‘s nachts weer klaarwakker naar het plafond lig te staren. Herkenbaar? “Alcohol werkt kalmerend, en kan ervoor zorgen dat je langzamerhand wat slaperiger wordt,” legt Kirkpatrick uit. Maar, zegt hij: alcohol kan ook je slaap juist verstoren omdat je lichaam overuren maakt om het te verwerken.

Dat een slaapmutsje een effectieve manier is om snel in te dutten, maar je nachtrust niet ten goede komt, wordt bevestigd door een review van 27 onderzoeken. Wanneer je drinkt raakt je slaap gefragmenteerd, wat betekent dat je niet de hele nacht doorslaapt maar meerdere keren wakker wordt, zegt Amarjot Surdhar, een verslavingspsychiater van zorgaanbieder Northwell Health. “Daardoor kun je je de volgende dag weer vermoeid en onbehaaglijk voelen,” zegt hij. Je bewijst je brein ook niet bepaald een dienst doordat je je remslaap dwarsboomt. Je remslaap stimuleert het centrale zenuwsysteem, brengt je hersenchemie in balans en helpt je om nieuwe herinneringen aan te maken. Je moet je remslaap dus goed behandelen, want anders voel je je de volgende dag nogal belabberd.

Je vermindert het risico op bepaalde kankersoorten

In een rapport over carcinogenen – van het nationale programma voor toxicologie van het Amerikaans ministerie van Volksgezondheid en Sociale Zaken – staan ook alcoholische dranken opgenomen als kankerverwekkende stof. Om precies te zijn lijkt alcohol het risico op kanker in het hoofd, hals, slokdarm, lever, borst en darmen te kunnen vergroten. Er is ook bewijs dat alcohol de kans op een melanoom (een vorm van huidkanker), en prostaat- en alvleesklierkanker kan vergroten. Stoppen met drinken kan deze risico’s juist weer verkleinen.

Het vergroot bij vrouwen de kans om vruchtbaar te worden

Iedereen is het er wel over eens dat het niet zo chic is om het op een drinken te zetten wanneer er een baby in je buik groeit, maar over het effect van alcohol op je vruchtbaarheid hebben we het minder vaak. In een Deens onderzoek werd van gezonde vrouwen die zwanger probeerden te raken bijgehouden hoeveel alcohol ze dronken. Het werd opgedeeld in 1 tot 3, 4 tot 7, 8 tot 13 en 14 of meer eenheden. Vrouwen in de hoogste groep (dus 14 eenheden of meer) hadden 37 zwangerschappen in 307 cycli, en de vrouwen die niet dronken hadden 1.381 zwangerschappen in 8.054 cycli. Het kwam er dus op neer dat vrouwen die dronken 18 procent minder kans maakten om zwanger te worden.

De auteurs van het onderzoek zeiden dat de consumptie van minder dan 14 eenheden alcohol per week “geen waarneembaar effect op de vruchtbaarheid” had.

En het verkleint bij mannen de kans op beschadigd sperma

Uit een onderzoek uit 2017 bleek dat alcohol de spermadichtheid niet veranderde, maar wel leidde tot de productie van meer zaadcellen met potentieel beschadigd DNA. De auteurs van dit onderzoek raadden aan dat mannen die van plan zijn om kinderen te krijgen, “drie maanden voor de geslachtsgemeenschap die tot een zwangerschap zou kunnen leiden, beter met alcohol kunnen stoppen”.

Dat is misschien wat overdreven gesteld, omdat uit onderzoek ook is gebleken dat vooral zware alcoholconsumptie veel invloed kan hebben op spermakwaliteit, zegt Michael Reitano. Hij werkt in New York City als uroloog en huisarts bij Roman, een startup die gespecialiseerd is in mannelijke gezondheid. Kleine hoeveelheden alcohol kunnen wel degelijk effect hebben op de vorm van sperma, maar veel grote studies hebben uitgewezen dat een matig alcoholgebruik geen gevolgen heeft voor je vruchtbaarheid, vertelt hij.

Je huid zal er beter uitzien

Alcohol is een diureticum, wat betekent dat je er meer van moet plassen dan de hoeveelheid die je drinkt. Hierdoor voorkom je dat je lichaam water uit de urine in je nieren haalt. En dat leidt weer tot een droge, lusteloze huid. “Als je af en toe een drankje drinkt zal dat waarschijnlijk niet zoveel effect op je huid hebben,” zegt Kirkpatrick, maar wie overmatig drinkt moet niet gek opkijken als zijn huid gortdroog wordt. Ook kan drank de productie van het antidiuretische hormoon vasopressine terugdringen, dat je lichaam juist helpt om water te absorberen. Ze zegt dat je huid er binnen de kortste keren weer mooi uit kan zien – het enige wat je daarvoor hoeft te doen is het glas even laten staan.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.