Kunnen we klimaatverandering wel tegengaan in een democratie?

De Verenigde Staten trekken zich misschien terug uit een van de meest ambitieuze pogingen ooit om klimaatverandering tegen te gaan. President Donald Trump laat waarschijnlijk deze week nog weten of dat ook echt gaat gebeuren.

Maar wat de uiteindelijke beslissing ook is, en ongeacht de gevolgen, roept alleen al de mogelijkheid dat Amerika zich gaat terugtrekken een moeilijke vraag op. Hoe krijgen we in godsnaam een stabiel klimaatbeleid als ieder land om de zoveel jaar van leider en ideologie verandert? Er zijn een paar mogelijkheden, en juist hele brede overeenkomsten zoals de klimaatakkoorden van Parijs zijn misschien de oplossing.

"Het is een van de redenen dat problemen als het verminderen van kernwapens en klimaatverandering zo uitdagend zijn, vanwege de eigenschap van democratie dat regeringen om de zoveel jaar veranderen," zei John Holdren, voormalig wetenschapsadviseur van president Obama en hoogleraar aan Harvard. "Ons politieke systeem – wat ik nog steeds beter vind dan andere systemen – heeft nou eenmaal nadelen en dit is er één van."

Experts hebben aangegeven dat als Amerika zich terugtrekt uit de akkoorden van Parijs – een proces dat makkelijk vier jaar kan duren – het hele verdrag niet meteen de prullenbak in hoeft. Maar het zou wel degelijk gevolgen hebben en zou ook een verandering van prioriteiten betekenen in de binnenlandse politiek van de States. Zonder een internationaal verdrag om de VS verantwoordelijk te houden, zou het land flinke stappen terug kunnen doen.

Holdren en andere experts zeggen dat dit een veel voorkomend probleem is met klimaatverandering. De VS zijn niet het enige land dat moeite heeft met een samenhangend en vooral constant beleid onder een constant veranderende regering. Canada heeft bijna tien jaar lang getreuzeld met het opstellen van klimaatbeleid onder premier Stephen Harper. In Australië was klimaatverandering afwisselend prioriteit nummer één en een bijzaak, afhankelijk van welke partij er aan de macht was.

Maar gezonde, multinationale verdragen zoals dat van Parijs zijn misschien juist een goed voorbeeld van hoe je pogingen om klimaatverandering tegen te gaan kunt beschermen tegen de grillen van binnenlandse politiek.

"Het klimaatverdrag van Parijs hield rekening met precies de mogelijkheid die we nu zien," zei klimaatdeskundige John O. Niles. "Het is een rots en die rots breekt niet als één regering zich terugtrekt. Zo is het ontworpen."

Niles, die geholpen heeft bij het coördineren van klimaatbeleid voor meerdere landen, vertelde dat dit soort brede, multinationale verdragen bestand is tegen constante veranderingen in leiderschap.

Polls tonen ook aan dat het merendeel van de Amerikanen, inclusief de meeste Republikeinen, zich niet terug willen trekken uit het klimaatverdrag. Deze brede steun kan veel invloed hebben, zelfs als de huidige regering die negeert, volgens David Victor van de University of California.

"Dit is niet de enige keer dat dit gebeurd is," zei hij. "Als de federale overheid niets doet met een belangrijk onderwerp, is het al gauw populair in individuele staten om zich erop te concentreren. Die gaan dan juist de andere kant op."

Victor zei dat lokale overheden en overheden van staten waarschijnlijk juist veel meer gaan doen tegen klimaatverandering om te compenseren voor het besluit van de federale overheid. Gouverneur van Californië Jerry Brown is daar een goed voorbeeld van. Die gaat volgende week naar China om het over klimaatverandering te hebben. Andere landen zouden wel eens op eenzelfde manier kunnen reageren, door de plaats van Amerika in te nemen als leider op dit gebied of door diplomatieke druk uit te oefenen als Trump de stekker eruit trekt.

Als het Amerikaanse Congres bereid is om strenge weten aan te nemen tegen klimaatverandering, zou dat ook een hoop helpen. Je kunt een wet namelijk niet zomaar afschaffen. Holdren geeft aan dat veel Amerikaanse kiezers dit in het achterhoofd zullen houden als ze volgend jaar naar de stembus gaan.

Maar geen van deze strategieën is echt de oplossing. Victor liet weten dat de meeste economen geloven dat de planeet zich uiteindelijk wel aan zal gaan passen, maar niet genoeg. Met de gevolgen daarvan zullen we moeten leren leven.

"We mogen hopen dat internationale samenwerking bij belangrijke onderwerpen consistent blijft, ongeacht wie er aan de macht is," zei Holdren. "Maar zoals we inmiddels weten, is dat niet per se waar."

Uiteindelijk is het belangrijkste kenmerk van democratie dat het volk zijn eigen lot mag kiezen. Als klimaatverandering het volk niet boeit, eindigen we hier.