Het ABC van het gemiddelde Nederlandse familie-kerstdiner

Als je de afgelopen tijd niet aan het backpacken was in het Himalaya-gebergte, is het je waarschijnlijk opgevallen dat het binnenkort Kerst is. Mariah Carey zit al dagen in je hoofd, je wordt keer op keer geconfronteerd met de lelijke kersttruien van je collega en je moeder stuurt al een maand een reminder dat je om zes uur stipt aanwezig moet zijn voor het kerstdiner. Dat laatste is iets waar je al 364 dagen naar uitkijkt. Kerst is namelijk de enige dag van het jaar – buiten je verjaardag misschien – dat het veroorloofd is om je urenlang bezig te houden met je favoriete hobby: eten.

Maar hoe ouder je wordt, hoe meer je beseft dat een kerstdiner met de familie veel meer is dan je volproppen met je favoriete gerecht. Het is een bijeenkomst van een hoop mensen die eigenlijk helemaal niet samen aan tafel horen. En dat leidt keer op keer tot dezelfde vreemde, dramatische en maar al te herkenbare situaties. Om je voor te bereiden, frissen we je geheugen even op en schreven we het ultieme ABC van jouw kerstdiner.

Kerst is heerlijk. Je mag cadeautjes openen, schaamteloos door huis wandelen in een onesie en je volvreten met luxueus voedsel. Dat laatste is het hoogtepunt van het kerstdiner met je familie. Maar zoals duidelijk zal worden in dit ABC van het kerstdiner, gaat zo’n avond niet altijd even soepel. Ongelimiteerde alcohol is je reddingsboei tijdens deze vreemde avond. Zie ook de letter D.

Je neefje was vorig jaar nog 1,20 meter, had een piepstem en wilde alleen kleding van de Disneyfilm Cars dragen. Nu is hij opeens een meter langer en heeft-ie een vies vlassig snorretje. Ook kan hij zijn ogen niet afhouden van je decolleté. Dit is waarschijnlijk niet herkenbaar als je een jongen bent. In dat geval kijkt je neef de hele avond naar de tieten van je moeder. Sorry.

Eindelijk is het 24 december. Je droomt al nachten over roomsoezen, kazige hapjes en een driedubbele portie fazant met cranberrysaus. Je sluimerende obsessie met het kerstdiner resulteert in een urenlange schrok-bui en uiteindelijk in de onvermijdelijke voedsel-coma.

Is Kerst wel Kerst als je oom niet dronken is? Je maakt er op voorhand grapjes over en na een uurtje borrelen en proosten “op de gezondheid” is het zover. Je oom wordt waziger, zijn neus roder en je tante nerveuzer. Hij begint te lallen over de ondergang van het kapitalisme, het falen van het huidige politieke systeem en over hoe lekker het is om rond te lopen in vrouwenlingerie.

Als de broer van je moeder na twintig jaar huwelijk een nieuwe vriendin heeft, zorgt gespannen situatie. Je vader probeert een gesprek aan te knopen over haar vegan zeepjeswinkel, je moeder stuurt stiekem appjes naar de ex van haar broer om te vertellen dat ‘de heks’ echt een gigantische haakneus heeft. “En stinkt xxx.” Om haar dronken woorden kracht bij te zetten, voegt ze er vier kotsende emoji en een drol-emoji aan toe.

De drank vloeit en de tongen komen los. Jij vertelt al lachend dat je vorig jaar te veel wiet had gerookt, waardoor je je volledige maaginhoud uit hebt gekotst. Je zus schudt vol walging haar hoofd en vertelt je hoe teleurgesteld ze is. Als je haar zegt dat ze niet je moeder is, wordt het muisstil en begint je moeder te snikken, terwijl je zus theatraal de kamer uitloopt. “Nou…” zegt je dronken oom.

Gourmet is de grote oorzaak van C, het coma-eten. Thuis beperken je kookkunsten zich tot het koken van water voor je noedels. Tijdens het gourmetten, verander je in een heuse chef. Je bakt een stukje vlees of vis, een stukje aardappel, bedekt het met wat kaas en verdrinkt het in knoflooksaus. Je werkt het af met wat peper en zout, et voila: een Michelinwaardig hapje. En dat doe je zo’n dertig keer, waardoor je gourmetplaat zwemt in het bakboter en je mini-pannekoekjes naar zalm blijven ruiken.

Urenlang zit je stil, drink je verschillende glazen wijn en prop je je vol met vettig voedsel. Als Tante Suus voor de tiende keer begint over haar te hoge bloeddruk, zak je dieper en dieper in een waas tot je hoofd openbarst.

Het enige wat in beweging is deze avond is je duim die urenlang scrollt op Instagram. Elke foto is hetzelfde. Ofwel zie je een gezin dat poseert voor een kerstboom, een selfie met de oma of een foto van een familie die het glas heft aan tafel. Onder het kiekje staat “Merry X-mas iedereen, I love my #family” en een emoji van een kerstboom. Je ziet je leven langzaam voorbij glijden.

Gisteren was je moeder nog aan het online winkelen voor zalmroze kussens die bij haar cappuccino-gekleurde chaise longue paste. Vandaag is die bedekt met nep-sneeuw. In de wc zit een kerstman en waar vroeger jouw schoolportret stond, staat nu een kerstengel. De Live Love Laugh-plaatjes zijn voor de gelegenheid vervangen door een kerstkrans en een bordje met “♡Merry Everything and a Happy Always♡”

Kaas is het cruciale element van elk gerecht van de zeven gangen. Daarbij is het ook datgene wat deze bonte verzameling mensen met elkaar verbindt. “Wist je dat er mensen zijn die geen kaas lusten?” zeg je als ijsbreker. “Bah,” roept je oom, terwijl hij dramatisch met zijn vuisten op tafel slaat. Je moeder schudt zuchtend haar hoofd. “Waar gaat het heen met de wereld. Iemand nog een stukje Port Salut?”

Je neef heeft net een jaar surfles gegeven in Australië. Van daar heeft hij wat schorpioenlikeur meegenomen. Je vader drinkt voor de gelegenheid zijn kostbare dennenappellikeur. Jij vertelt dat in China er babymuislikeur gedronken wordt. Weg sfeer.

Niemand waardeert je gore weetjes, je mama staat op de rand van een mental breakdown en je tante kijkt GTST, terwijl je zatte oom al twee uur in een stoel slaapt. Jij verveelt je te pletter, dus je gaat even ‘rusten in je kamer’, aka drie keer na elkaar masturberen op pixelige porno die je bekijkt op je telefoon.

De nachtmis of kerknachtdienst is waar je oma al de hele avond naar uitkijkt. Ze kan niet wachten om meneer pastoor te horen praten over de geboorte van Jezus Christus, het evangelie en hoe we allemaal gedoemd zijn te creperen in het vagevuur als we ons niet buigen naar de wil van de heer.

Wanneer ga je nu aan kinderen beginnen? Zou je niet veel liever een stabiele baan hebben? Ben je aangekomen? Hielp de Bepanthen-zalf voor die nare uitslag rond je anus?

Kerst is de hoogmis voor liefhebbers van puree. Je eet truffelpompoenpuree op een bedje van steak tartare met daarover een toefje kaaspuree. Pluspunt: je oma hoeft niet eens haar kunstgebit in te doen tijdens het eten.

Je nicht Aagje is net afgestudeerd als kleuterjuf en op zaterdag geeft ze expressieles aan twaalfjarigen. Voor Kerst heeft ze een speciale quiz opgesteld! Ze haalt kinderfoto’s naar boven en vraagt dingen als, “Wie zat van zijn zes tot acht jaar op tapdans?”, “Hoeveel jaar zijn tante Mieke en oom Henk samen?” en “Wie van de kleinkinderen ging een jaar ‘studeren in het buitenland’, maar moest eigenlijk naar een afkickkliniek?” Dikke fun!

Je hebt twee soorten moeders op de wereld. Moeders die kunnen koken en moeders die er geen bal van kunnen. Toch hebben alle moeders iets gemeen: op Kerst halen ze de walgelijkste recepten uit de Allerhande. Daarbij voegt ze nog een kleine ‘twist’. Eclairs met eendelever, spaghetti met banaan en hartig stoofperenijs met stukjes geflambeerde koeientong.

Je nicht Aagje heeft door al haar cursussen natuurlijk helemaal geen tijd om te koken. Net zoals elk jaar neemt ze daarom de soep mee, “dezelfde pompoen-met-gember-soep die jullie vorig jaar ook ze lekker vonden.” Maar je kan niet met je ogen draaien, want jij hebt alweer champignons gevuld met Boursin en een zak chips mee. Alweer.

Je hoogtepunt van het diner. Je maakt jezelf wijs dat je nog een plaatsje hebt voor de ijstaart. Je broek staat al wagenwijd open, dus je voelt het toch niet meer dat er nog een kilo slagroom in die met-kaas-gevulde sudderende maagsappen verdwijnt. Je spoelt alles weg met sterke drank, in de hoop dat de grote samenklittende brok vet in je maag sneller opgelost wordt.

Je moeder is het kerstdiner al weken aan het voorbereiden. Het tafellaken is gestreken, het servies opgepoetst en de gerechten heeft ze met de vriendinnen van de boekenclub overlopen. Die ochtend hoor je haar door het huis tieren omdat ze een koffielepel miste. Daarbij heeft ze helemaal geen zin om haar zus, tante Gerda, terug te zien, die sinds kort gespecialiseerd is in mindfulness en doet alsof ze zoveel beter is dan de rest. Kortom: ze heeft niet veel nodig om te ontploffen. En als je vader zegt dat hij ‘banaan en tomatensaus een bijzondere combinatie vindt’, vindt de Grote Uitbarsting plaats.

Tante Gerda heeft ergens gelezen dat groen voedsel goed is voor het openen van je chakra’s. Daarom eet ze alleen nog maar dat, samen met bronwater gewijd door boeddhisten. “Daarbij is groen de kleur van mentale balans,” zegt je tante terwijl ze een shotje cactusjenever naar achteren kiepert.

Na vijf roomsoezen moet je je even excuseren om je moeders porseleinen plee vol te schijten. Tussen het orkest dat uit je darmen komt door, hoor je je tante nog roepen of je een Rennie moet hebben.

Als de obligate gesprekjes over je studie, je neefjes’ nieuwe rijbewijs en het nieuwe kapsel van je moeder voorbij zijn, durven de gesprekken wel eens af te glijden naar wat meer gedurfde onderwerpen, zoals ‘De Zwarte Piet-discussie’. “Maar dat is onze traditie,” zegt je mama voorzichtig en “Ik ken genoeg gekleurde mensen die hier geen probleem mee hebben,” legt je nicht uit als je protesteert. “En dat ze allemaal terugkeren naar hun apenland als ze beslissen om onze cultuur te terroriseren,” gooit je oma er bovenop. Euh, oma?

Terwijl jij fantaseert over hoe je het gourmetpannetje in het gezicht van je oma drukt, slaat de klok elf uur. Je opa veert overeind. Als hij dit jaar niet meer het verhaal vertelt over die keer in de oorlog toen hij zijn eigen feces at, ging de familie een uurtje yahtzee spelen met hem. Tijd voor het enige spel waarvan je de spelregels nooit kan onthouden.

Je tantes hebben natuurlijk al lang van je mama gehoord dat je al een tijdje aan het afspreken bent met iemand. Je vertelt over die leuke ontmoeting in de club. Het detail dat je high van de drugs elkaar paalde in de dark room, laat je er even buiten.