De politie kan sinds kort testen of je te high bent om te rijden

Sinds 1 juli 2017 loop je groter risico om het bokje te zijn als je besluit om achter het stuur te kruipen na een weekendje festivalparty. Er is namelijk een wet ingegaan die grenswaarden heeft vastgesteld van de hoeveelheid drugs die in je bloed mag zitten om nog te mogen rijden - zowel op de fiets als in de auto. Die limieten gelden voor amfetamine, methamfetamine, cocaïne, mdma, MDEA, MDA, cannabis, heroïne, morfine, gamma butyro-lacton en 1,4-butaandio. Ook ghb heeft een limiet, maar die stof kan nog niet worden gedetecteerd, volgens het Ministerie van Justitie, zo laat het ministerie desgevraagd weten.

En deze wet is ingewikkeld voor gebruikers, want hoe lang drugs precies in je bloed blijft zwabberen is zeer onduidelijk. De onderbouwing van deze limieten is vastgelegd in 'het advies grenswaarden voor drugs' gepubliceerd in 2010 door het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Ze hebben deze grenswaarden opgesteld op basis van experimenteel onderzoek en epidemiologisch onderzoek - waarbij bijvoorbeeld aan het licht kwam dat amfetamine-achtige stoffen invloed hebben op de rijvaardigheid, vooral bij concentraties vanaf 270-530 microgram per liter bloed. Ook is er gekeken naar bloedmonsters van bestuurders die zijn aangehouden in verband met een vermoedelijke overtreding, waaruit bleek dat 50 procent van de gevallen een waarde hoger dan 230 microgram per liter amfetamine-achtige stoffen in hun bloed hadden zitten. Bovendien is er rekening gehouden met de grenswaarden van Duitsland en België, die al langer met deze testen werken.

Maar omdat ieders lichaamsgewicht, lichaamswerking en daarmee de mate van snelheid waarin verschillende drugs worden afgebroken zó verschilt, is het moeilijk om aan te tonen of iemand nou werkelijk een gevaar is, of dat het wel meevalt. Immers: iemand die heel lang en zwaar is vormt misschien helemaal geen gevaar op de weg na een bepaalde hoeveelheid drugs, terwijl iemand die klein en licht is wel. Bovendien weet je vaak niet eens hoeveel van wat er precies in je drugs zit, dus is het moeilijk om te weten wanneer je jezelf een halt toe moet roepen. Bij pils is dat uiteraard makkelijker in te schatten dan bij drugs - omdat je er over het algemeen wel vanuit kan gaan dat een beker festivalpils niet meer dan 5 procent alcohol bevat.

Er bestaan 'gemiddelde' richtlijnen over de uren die je moet wachten voordat je niet meer naar de gallemiezen bent en achter het stuur mag kruipen, zoals NOS op 3 die heeft opgesomd, maar ook deze richtlijnen geven vrijwel nul garantie dat je niets meer in je bloed hebt zitten als de politie je staande houdt. Die richtlijnen zijn als volgt - maar kunnen dus énorm verschillen per persoon:

Je moet minstens 16 uur wachten na inname van een xtc-pil waarin 100 mg mdma zit (veel pillen zijn zwaarder, meestal rond de 180 - 220 mg), bij een snuif speed wacht je minstens 10 tot 20 uur. Bij meerdere snuifjes kan het tot 37 uur duren. Blowen duurt 3 tot 4 uur, maar als je veel blowt, kan het een paar dagen duren voordat het helemaal uit je bloed is. Als je dagelijks (of vaak) blowt, ben je altijd strafbaar als je rijdt. Cocaïne is na minstens 4 uur uit je bloed, maar hierbij geldt ook: hoe meer je gebruikt, hoe groter de kans dat er na die 4 uur gewoon nog een restje in je bloed stroomt. En het combineren van drugs mag al helemaal niet - ook niet met alcohol. Als de politie dat vindt in je bloed, ook al is het, bijvoorbeeld, een zeer kleine hoeveelheid coke in combinatie met een beetje THC, ben je de drugspineut.

De hoeveelheid drugs die in je bloed zit test de politie met een speekseltester, de 'Dräger Drugcheck 3000'. Floor van Bakkum, perswoordvoerder van Jellinek, legt uit dat ze "met een wattenstaafje speeksel afnemen en ter plekke naar bepaalde antilichamen kijken, om vervolgens vast te stellen of je drugs hebt gebruikt." De speekseltest zelf geeft niet aan in hoeverre je nog onder invloed bent, dat moeten ze nagaan via een bloedtest. Dat kunnen ze pas achteraf constateren. "Als je een positieve uitslag hebt - en dat zien ze door middel van streepjes die op de test verschijnen, zoals een zwangerschapstest - dan wordt daarmee bedoeld dat je 'drugs hebt gebruikt in de afgelopen tijd,' legt Floor uit. Ze weten dus niet precies wanneer je drugs hebt gebruikt. Het kan zijn dat je je allang nuchter voelt, maar toch net boven de grenswaarde zit, omdat je lichaam nou eenmaal zo werkt. "Cannabis bijvoorbeeld, blijft, als je veel hebt gebruikt, lang aantoonbaar, maar hoeft dan niet per se meer zware invloed te hebben op je rijgedrag. En daarom is het een heel ingewikkelde wet."

Nicole Maalsté, researcher en schrijver die gespecialiseerd is in de Nederlandse wietindustrie, schreef afgelopen dinsdag op cnnbs.nl dat cannabispatiënten sinds de nieuwe wet onverzekerd autorijden. Ze zouden dan namelijk volgens de wet permanent onder invloed zijn, en daar hebben patiënten nooit bericht over gehad. Ook voor het Bureau Medicinale Cannabis, en de apothekersbond KNMP kwam dit, volgens Nicole, als een complete verrassing.

Ik belde het Openbaar Ministerie van Justitie op en sprak met Karen Temmink en Wiebe Alkema met de vraag waarom zo'n wet in godsnaam wordt ingevoerd als er voor de gebruiker geen pijl op te trekken valt. Want is het niet op zijn minst een beetje gek dat je, bijvoorbeeld in het geval van cannabis, dus geen idee hebt of je wel of niet strafbaar bent? In hoeverre wordt het je dan nog mogelijk gemaakt om verantwoord te gebruiken? Maar Karen zegt: "Voor de overheid is het duidelijk. Je mag niet rijden als je drugs of alcohol hebt gebruikt. Ook niet medicinaal." Bovendien is de wet volgens Karen "primair bedoeld voor mensen die drugs gebruiken en daarna meteen in de auto stappen. Dat is altijd onverantwoordelijk."

Stel je voor dat je het haasje bent omdat er meer drugs in je bloed zit dan de grenswaarden toestaan, dan hangt er proces verbaal aan je broek en heb je de kans om drie maanden in de nor te zitten. Ook kan je een boete krijgen die zou kunnen oplopen tot 8.200 euro. Ten slotte loop je het risico dat je rijbewijs voor vijf jaar wordt ontzegd.

Mocht je nou iets gebruikt hebben in de afgelopen tijd, dan ben je misschien strafbaar als je achter het stuur kruipt, is de strekking. Als gebruiker en bestuurder weet je dus nooit precies wanneer je strafbaar bent als je deelneemt aan het verkeer. Helaas! Als je naar een festival gaat dan raadt Floor aan om: "Gewoon niet met de auto of de fiets te gaan, als je van plan bent te gebruiken en het festival minder dan vier dagen duurt."