Groot-Brittannië door de lens van een uiterst Britse fotograaf

Martin Parr kent Groot-Brittannië door en door. Omdat hij er zelf vandaan komt, maar ook omdat hij het land al 45 jaar vastlegt in al zijn verschillende facetten: van zijn liefde voor fish and chips tot zijn de vrijetijdsbesteding van Oxford-studenten. Met zijn felle kleurgebruik en oog voor details weet hij alledaagse taferelen intrigerend te maken, buitenaards soms zelfs. Niet iedereen kan de soms wat groteske aard van zijn werk evenveel waarderen, maar dat maakt Parr zelf verder weinig uit.

De afgelopen jaren heeft Parr de nasleep van het Brexit-referendum vastgelegd. Op de dag dat het parlement over de Brexit-deal zou stemmen, zei hij dat hij zich zorgen maakte over de toekomst. “Het volgende hoofdstuk is onbekend terrein.”

In zijn foto’s geeft Parr een wrange kijk op de zaak: in een recente serie liet hij bijvoorbeeld zien welke voedingsmiddelen bedreigd worden door de Brexit, waarmee hij inspeelde op de angst dat bepaalde producten – vooral kaas – misschien niet meer voor iedereen toegankelijk zouden zijn. “Ik wil niet zeggen dat mijn fotografie politiek is, maar het is wel altijd een onderliggend element geweest," legt hij uit.

Een aantal van zijn Brexit-foto’s zijn in maart te zien in de National Portrait Gallery in Londen, als onderdeel van Only Human, de eerste grote tentoonstelling van Parrs werk sinds 2002. “Nu we op het punt staan – of van plan zijn – om de EU te verlaten, is het tijd om wat zaken onder de loep te nemen,” zegt Parr. “Wie zijn we, en wat willen we nou eigenlijk?”

De Brexit verhoogde de spanning tussen Londen (waar 60 procent tegen het verlaten van de EU stemde) en de rest van het land. Terwijl Parr voor zijn serie door het land trok, zag hij de “woede en frustratie van mensen buiten de Londense bubbel” met eigen ogen, en daarom hoopt hij dat de expositie ook juist hun aandacht trekt. Al verwacht hij niet dat het tot politieke aardverschuivingen zal leiden. “Als ik met mijn foto’s een steentje kan bijdragen aan het debat is dat geweldig, maar ik ga er niet vanuit dat ook dat gebeurt.”

Parr heeft altijd benadrukt dat hij een documentair fotograaf is, die situaties laat zien zoals ze zijn, zodat mensen er zelf hun oordeel over kunnen vellen. Met zijn antropologische lens legt hij vast hoe we onze vrije tijd doorbrengen, en hoe dat in de loop der tijd veranderd is, maar tegelijkertijd ook juist niet. “We zijn geglobaliseerd, en de immigratie is toegenomen,” zegt hij. “Maar tegelijkertijd zijn we zelf niet heel erg veranderd. We zijn een tegenstrijdigheid van het oude en het nieuwe naast elkaar.”

Manchester is een stad die vol zit met deze tegenstrijdigheden – Parr bracht er zijn studententijd door, en kwam er later in zijn leven nog regelmatig terug. Ook in 2018, toen hij er foto’s schoot voor de serie Return to Manchester, die nu te zien is in de Manchester Art Gallery, en straks ook in Londen. Je ziet er beelden van het BBC-gebouw, maar ook van mensen die op de Gay Pride rondlopen met opblaasbare penissen. De foto’s omarmen het veranderende landschap van de stad. “Een deel van het oude Manchester is er niet meer, maar dat moeten we accepteren,” zegt hij. “We kunnen niet in het verleden blijven leven.”

De meest opvallende beelden hebben weinig te maken met Britse tradities, en des te meer met buitenlandse. En of het nu gaat om een ceremonie in een moskee, een Indiase parade of de dansvloer van de 21ste verjaardag van een Sikh – Parr staat er middenin. Met voyeurisme heeft het niets te maken. Het zijn de foto’s die het Verenigd Koninkrijk juist nu nodig heeft. Ze vormen een belangrijke herinnering aan het multiculturalisme in het land, dat op het punt staat om definitief een afgezonderd eiland te worden.

“Only Human: Martin Parr” is vanaf 7 maart 2019 tot en met 27 mei te zien in de National Portrait Gallery . Het bijbehorende boek ‘Only Human’ van Martin Parr is uitgegeven door Phaidon.

Bekijk hieronder meer foto’s: