Ik ben vrijwilliger bij de hulplijn voor zelfmoordpreventie in Brussel

1 op 9 Belgen neemt antidepressiva, en elke dag beroven zich in ons land bijna 6 mensen van het leven – het vijfde hoogste aantal in Europa. Vooral jonge mensen zijn gevoelig voor psychische problemen. Daarom brengt VICE deze week artikels over onze mentale (on)gezondheid .

Xavier* (31) is in mei 2018 lid geworden van de vrijwilligersgroep van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding dat een telefonische, maar ook online , hulplijn ter beschikking stellen voor mensen die daar behoefte aan hebben. Het nummer 1813 van de telefonische hulplijn voor zelfmoordpreventie is gratis, anoniem en 24 uur per dag beschikbaar. Tegenwoordig kan je ze nu ook zelfs via mail en chat bereiken.

Mijn omgeving had me al bewust gemaakt van het aantal zelfdodingen in ons land, maar de echte reden dat ik als vrijwilliger bij het Centrum ter Preventie van Zelfdoding (CPZ) ben begonnen is een beetje… bijzonder. Op een avond ging ik naar een toneelstuk dat over zelfmoord ging. Aan het einde van het stuk ging de regisseur in gesprek met het publiek, waarbij hij hen eraan herinnerde dat heel veel mensen eenzaam zijn en dat je alleen maar hoeft op te kijken in de metro om dat te zien. Op de terugweg keek ik naar de mensen rondom me en mijn ogen vielen op een reclamebord met een advertentie voor vrijwilligers bij het CPZ. Het leek wel een teken. Toen ik uit de metro stapte en richting mijn huis liep, zag ik nóg een teken: wéér een affiche van het CPZ. Ik twijfelde er niet meer over. Dit kon ik niet meer negeren en dus nam ik een kijkje op hun website. Ik heb de ethische voorwaarden gelezen en twee dagen later heb ik het centrum opgebeld om meer te weten over de opleiding tot vrijwilliger. Na een lange discussie heb ik me aangemeld voor de training.

Een van de meest memorabele telefoontjes heb ik tijdens mijn allereerste dienst gehad. Ik was net klaar met de training en was een beetje gestrest. De telefoon ging en aan de andere kant van de lijn hoorde ik een huilende vrouwenstem, die me vertelde dat ze haar leven wilde beëindigen. We spraken er een tijdje over. Stilaan werd haar stem rustiger, het snikken stopte, en er ontstond een stilte tussen ons die ik niet wilde verbreken. Uiteindelijk sprak ze als eerste en zei dat ze zo graag een kind wilde. Ik wist niet wat ik moest zeggen. Vijf minuten eerder hadden we het erover dat ze haar leven wilde beëindigen en plots spraken we over leven geven. Dit gesprek overtuigde me dat actief luisteren echt helpt. Op zulke momenten zeg ik tegen mezelf dat ik net een zandkorrel ben die een zelfmoordmachine kan blokkeren.

Let op: dit is wel een goed voorbeeld, maar elk gesprek is anders. Ook al zijn er ‘vaste klanten’, er is geen typisch profiel. Maar de gedachte aan zelfmoord komt altijd ter sprake op een bepaald moment. Soms bij het begin, soms na een omweg. Zodra je de telefoon opneemt en zegt "Hallo, met de crisislijn van het zelfmoordpreventiecentrum…" ben je al aan het helpen. Hun echte behoefte is praten, en je biedt een luisterend oor, een plek om hun lijden te uiten en te delen met iemand. Soms begint het telefoontje meteen met: "Ik wil mezelf van kant maken." Andere keren denken we dat de beller gewoon op zoek is naar een beetje troost. Ik denk dat het fout is om oproepen te categoriseren om ze beter te kunnen beantwoorden. Ik heb het een keer gedaan, en heb het toen flink verpest. Wanneer ik tegenwoordig de telefoon opneem, probeer ik in het heden te zijn en niets te veronderstellen.

Om aan de behoeften van onze bellers te voldoen, probeer ik zoveel mogelijk aanwezig te zijn tijdens het gesprek, om hen de kans te geven hun pijn te delen — zonder meteen een oplossing of advies te geven. In de luisterzaal staat er een zin die mij enorm bevalt: "Een mens bestaat als zijn stem wordt gehoord". Het idee is om een moment van rust te zijn en de persoon toe te laten over zaken te praten die mentaal moeilijk te verwerken zijn — laat staan te omschrijven.

Het centrum verwacht dat we twaalf uur per maand beschikbaar zijn maar we werken elk op ons eigen tempo. Ik geef de voorkeur aan lange, zes uur durende shifts die me de tijd geven om me echt onder te dompelen in het luisteren. Ik vind het moeilijk om voor maar twee uur te komen. Na mijn dienst wil ik graag op de fiets kunnen springen en naar huis rijden zonder alles mee te nemen. Het is wel mogelijk om je dienst vanuit je eigen huis te doen, voor mensen die bijvoorbeeld ver weg wonen. Dat is een geweldig initiatief, maar ik kom het liever in deze setting ervaren.

Wanneer iemand om je heen het moeilijk heeft, is goed luisteren eigenlijk het beste dat je kan doen. Wanneer iemand van wie je houdt over hun pijn praat, is het een reflex om hen daarvan te proberen verlossen. Ik denk dat het beter is om gewoon te luisteren, zonder meteen oplossingen aan te dragen of te proberen alles op te lossen. Mensen waarmee we over onze gevoelens kunnen praten zonder dat we bang hoeven te zijn om veroordeeld te worden zijn schaars tegenwoordig.

Heb je nood aan een gesprek? Bel, chat of mail met de Zelfmoordlijn 1813 . Bel, chat of mail met de Zelfmoordlijn 1813

*Om privacyredenen wensen de geïnterviewden anoniem te blijven. Echte namen bekend bij de redactie.

Wil je elke zaterdag een overzicht van onze beste verhalen toegestuurd krijgen? Schrijf je dan nu in voor onze newsletter .

Volg VICE België ook op Instagram .