Hoe vies is het als je niet kunt vegen na het poepen?

Je vriend is op het festival dat hem iedere zomer weer drie dagen lang naar een tentje in een weiland trekt. De zon schijnt, de sfeer is goed en iedereen hangt wat rond in het gras terwijl de bands hun muziek spelen. Het was dit keer zijn beurt om een rondje te halen, en dus loopt je vriend nu met armen vol bier in plastic bekers terug naar jullie vriendengroep. Het voelt alsof niks dit moment zou kunnen verpesten. Maar dan voelt hij zijn darmen rommelen.

De eclectische mix van pulled-pork taco’s, zoete aardappelfriet met guacamole en een hazelnootlatte die hij in de afgelopen drie uur naar binnen werkte, probeert nu een weg naar buiten te vinden. Je vriend snelt richting de DIXI’s, laat in alle haast jouw biertje vallen, en wacht vier volle minuten in de brandende zon en stank tot er een deur openzwaait. Hij klapt de deur dicht, gaat zitten en lost de lading. Even voelt je maat zich de meest opgeluchte persoon op aarde, maar dan ziet hij dat het toiletpapier op is. Oh shit – letterlijk.

Hij heeft niet veel keus, dus hijst je vriend zijn korte broekje op en loopt hij beschaamd terug naar zijn vrienden. Hij beseft dat de wc-training uit de kleuterklas niet heeft gewerkt, want een basic checklist afgaan lukt nog steeds niet. “Maakt het uit dat ik niet heb afgeveegd?” vraag hij zich naarstig af. Dit is wat er nu mogelijk kan gebeuren.

Volgens de Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties kan een gram uitwerpselen 10 miljoen virussen bevatten, een miljoen soorten bacteriën, duizenden parasietcysten en honderd wormeieren. Al die gevaren draagt je vriend nu bij zich. Het enige wat het scheidt van de buitenwereld is een dunne onderbroek en een laagje spijkerstof.

Ontlasting op je kleding en lichaam kan zich, soms onopgemerkt, naar je handen verspreiden. Zo komt het in de rest van je omgeving en zelfs in je lichaam terecht, bijvoorbeeld doordat het via eten en drinken in je mond komt.

“Als het op hygiëne aankomt, is [niet vegen] absoluut onaanvaardbaar" zegt Aaron Glatt, directeur geneeskunde bij het South Nassau Communities Hospital in New York. “Zoek iets waarmee je jezelf kunt schoonmaken,” smeekt hij. “Gebruik water of bladeren. Doe alles wat je kunt.”

Afhankelijk van het soort poep, kan de situatie nog erger zijn, voegt Philip M. Tierno toe. Tierno is hoogleraar microbiologie en pathologie aan de NYU School of Medicine. “Hoe vloeibaarder je stoelgang is, des te verder het zich kan verspreiden,” zegt hij. De ontlasting sijpelt dan door je kleding heen, waardoor het makkelijker de barrière met de wereld buiten je broek doorbreekt.

Het risico is nog groter voor vrouwen. Een vieze anus bevindt zich gevaarlijk dicht bij de vulva. De bacteriën kunnen zo zonder moeite in de urinebuis eindigen, wat kan leiden tot een urineweginfectie. Als je van plan bent om naar een plek te gaan waar geen goed onderhouden wc’s zijn, kun je volgens Tierno dus het best een pakje tissues en wat handontsmetter meenemen – zeker als je een vrouw bent. Ga voortaan voorbereid op pad als je naar een festival, afgelegen natuurgebied of vies wegrestaurant gaat.

Omdat ontlasting uit het lichaam komt, zit het ook vol met alle infectieziekten en bacteriën die we in ons lichaam hebben zitten. E. coli, enterococcen, diarreeparasieten en andere ziektekiemen – waarvan de gevolgen variëren van vervelend tot dodelijk – worden verspreid door uitwerpselen. Ook het norovirus, de belangrijkste oorzaak van ziekten door besmet voedsel in de VS, reist van de darm van de ene besmette persoon naar de mond van de volgende slachtoffers.

Als je een gat in de grond hebt waarboven je kunt hurken en een douche in je omgeving, mag je jezelf dus gelukkig prijzen.

Journalist Rose George haalt in haar boek The big necessity: the unmentionable world of human waste and why it matters uit 2008 een aantal cijfers van de VN aan. Zo blijkt dat 2,6 miljoen mensen wereldwijd een gebrek aan sanitaire voorzieningen hebben. “En daarmee bedoelen ze niet dat mensen geen toilet in hun huis hebben en een gedeeld toilet moeten gebruiken, of buiten een hutje hebben waarna de uitwerpselen in een vieze goot terechtkomen,” schrijft George. De cijfers geven aan dat “vier op de tien mensen geen latrine, toilet, emmer of doos tot hun beschikking hebben. Niets. In plaats daarvan doen ze hun behoefte langs treinsporen en in het bos. Ze doen het in een plastic tasje en gooien die in een steegje.”

De volksgezondheidsproblemen die gepaard gaan met een gebrek aan sanitaire voorzieningen kunnen gigantisch zijn. Een gebrek aan sanitair, slechte hygiëne en water dat besmet is met ontlasting leiden tot een op de tien ziektegevallen wereldwijd, zo stellen onderzoekers van de Wereldgezondheidsorganisatie die George in haar boek aanhaalt.

Poep kan ernstige risico’s opleveren. Maar in gebieden met geavanceerde sanitaire rioleringssystemen hebben onze immuunsystemen het een stuk makkelijker. Ze voeren een voortdurende strijd tegen een relatief klein aantal bacteriën, die zijn verspreid door fecale deeltjes. Onze immuunsystemen winnen dus meestal.

Als je merkt dat het toiletpapier op is en je in de stress schiet, is dat dus helemaal niet gek. Maar volgens Tierno hoef je je – gezien de manier waarop onze samenleving en lichamen tegen bacteriën strijden – niet heel druk te maken. Het is niet meer dan een kleine, maar nog steeds onprettige, risicofactor.

“Als samenleving baden we in uitwerpselen,” zegt Tierno. “Mensen wassen hun handen niet goed, dus zelfs als ze wel toegang hebben tot een toilet verspreiden ze de bacteriën naar andere delen van hun lichaam.”

Wie even snel op Google rondzoekt, vindt direct artikelen over alle dingen die sporen van uitwerpselen bevatten, zoals yogamatten, koffiekopjes en de handgrepen van keukenkranen. Zoals we allemaal weten, poept iedereen. En dat betekent dat we voor altijd last zullen hebben van bacteriën – iets wat verschillende samenlevingen en individuen met verschillende mate van succes proberen te bestrijden.

Een paar uur rondlopen met een onafgeveegde bips is dus niet veel erger dan de hoeveelheid uitwerpselen die je in het dagelijks leven op je handen en andere oppervlakken tegenkomt.

“Het zal zonder twijfel vervelend zijn voor die persoon zelf,” zegt Tierno. Maar voor de volksgezondheid zal het geen gevaar vormen, voegt hij toe. Je lichaam vecht toch al dagelijks tegen ziektekiemen en micro-organismen, en wint dat over het algemeen ook. Hoewel wat poep dat aan je lichaam plakt deze strijd iets heftiger maakt, zal je lichaam vast in staat zijn dit ook te overwinnen.

Bovendien is de kans dat je tijdens een festival E. coli of het norovirus oploopt nog kleiner, zegt Tierno: "Alle zieke mensen blijven immers thuis."

Toch is het absoluut niet prettig als je vriend zijn kont niet kan afvegen tijdens een festival, een dagje op het strand of een wandeling door de natuur. Ontlasting is een belangrijke ziektedrager, dus onze afkeer ervan is begrijpelijk. Daarom zouden wat tissues en een flesje handontsmetter geen slechte toevoeging zijn aan je vriend z'n fannypack, rugzak of broekzak.

Maar in een wereld waarin poepdeeltjes niet weg te denken zijn uit onze omgeving, zal een uurtje rondlopen zonder je af te hebben geveegd waarschijnlijk geen groot probleem voor hem zijn. Hij kan het beste gewoon zo snel mogelijk een wc te vinden waar wél toiletpapier is, en daar de klus die hij ooit begonnen was goed afmaken.