De belangrijkste satirische media van Europa over de aanslag op 'Charlie Hebdo'

Vanmiddag pleegden drie gemaskerde mannen een aanslag op het pand van het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo. Ze vermoordden twaalf mensen en vijf anderen raakten zwaar gewond. In de nasleep van dit bloedbad hebben onze internationale redacties in heel Europa de bekendste satiristen van hun land gevraagd naar hun kijk op wat er vandaag is gebeurd.

"Toen de rel rondom de Deense cartoons losbarstte, schreef ik dat de test die ik toepas om te zien of iets echt satire is, afgeleid is van H.L. Menckens definitie van goede journalistiek: het moet "de gevestigde orde treiteren en de getreiterden troosten." Het probleem met veel zogenaamde satire die z'n pijlen richt op religieus extremisme is dat het onduidelijk is wie het treitert en wie het troost. Dit is totaal geen rechtvaardiging van de aanslag van vandaag – wat een simpelweg laffe, kwaadaardige daad is – maar onze maatschappij maakt een fetisj van het recht op vrijheid van meningsuiting zonder zich ooit af te vragen welke verantwoordelijkheden dit recht met zich mee brengt."

"Om Walter Benjamin te parafraseren: 'Ik begrijp de uitdrukking "Hoe kan dit in de (eenen)twintigste eeuw nog gebeuren?" niet. De geschiedenis is geen rechte lijn naar een betere toekomst. Shit van het verleden komt af en toe terug om met onze levens te fucken.' Vandaag lijkt het in Frankrijk even de middeleeuwen. Ik haat het dat die idioten Benjamins quote rechtvaardigen, want die gast is zo saai… maar dat is de wereld waarin we leven."

"Het is afschuwelijk. Totaal zinloos. Ik kan me er bijna niks bij voorstellen hier in Noord-Ierland, dat iemand met fysiek geweld bedreigd wordt vanwege opmerkingen over religie. Ik denk dat mensen gaan zeggen dat het niet tot zelfcensuur zou moeten leiden, maar dat gaat het waarschijnlijk wel. Mensen gaan echt wel twee keer nadenken voordat ze iets publiceren. Men zegt ook dat we nu dingen moeten gaan publiceren uit solidariteit, maar elk blad heeft zijn eigen redenen om dingen wel of niet te publiceren.

Dat moeten we ook behouden. Ik denk dat we schouder aan schouder kunnen staan en ons respect kunnen betuigen voor deze mensen, die zinloos vermoord zijn, zonder dat we noodzakelijk alles omarmen wat ze ooit gepubliceerd hebben. Maar niets kan goedpraten dat iemand in koelen bloede wordt vermoord."

"Dit is de treurigste dag voor iedereen die doet wat wij doen, maar ook een waarschuwing om er vooral mee door te gaan. Wat er gebeurd is in Parijs bevestigt hoeveel kwaad en onrecht er in onze wereld is, en het is onze taak om door te gaan met vechten op de beste manier die we kennen - met satire."

De Speld plaatste vanmiddag een artikel met de tekst: "Bij een satirische aanval van het Franse weekblad Charlie Hebdo zijn geen doden of gewonden gevallen. Het incident brengt het totaal aantal slachtoffers van satirische aanvallen sinds het begin van de jaartelling op nul."

Toen we Jochem van den Berg vroegen om nader commentaar, zei hij: "Onze facebookpost is een krachtiger statement dan dat we er echt meer over gaan zeggen, dus willen we het hier bij laten."

Linus werd in 1965 opgericht en richt zich nu vooral op cartoons. Hun stijl en inhoud was een bron van inspiratie voor het Franse blad Charlie Monthly, waar Charlie Hebdo z'n naam aan te danken heeft.

"In de jaren zestig waren we goed bevriend met de redacteuren van Hara-Kiri, die later Charlie Hebdo oprichtten. Hun satire was erg fel, maar ze voelden wel een zware journalistieke verantwoordelijkheid. Misschien wisten ze wel dat er iets kon gebeuren, maar dit had natuurlijk niemand zien aankomen. Mensen denken dat dit het risico van het vak is als je satirist wordt, maar dat is echt niet zo. Ik ben geschokt, en ik maak me vooral zorgen over de consequenties, vooral voor jongeren. Het idee dat je misschien moet sterven voor een tekening zet zelfs de moedigste cartoonist aan het denken. Wat vandaag is gebeurd, is voor mij totaal onbegrijpelijk."

Cartoon over de extreemrechtse Gouden Dageraad van Andreas Petroulakis.

"Ik ben echt geschokt door de aanval, de chaos heeft me volledig lamgeslagen. Ik heb er geen woorden voor. Dit is echt een tragedie. Terwijl we in Europa strijden voor vrijheid van meningsuiting, vechten voor democratie, terwijl we proberen bruggen te slaan over culturele verschillen die we misschien hebben, prediken aan de andere kant van de wereld de leiders van de islam blinde haat en dogmatisme. Satire zal uiteindelijk overwinnen, en weet je waarom? Omdat het zich niet laat dwingen. Een samenleving zonder satire zou zichzelf niet in de ogen kunnen kijken. Die zou zichzelf kwijtraken."

"Als ik een grap over de islam zou maken in een van mijn publicaties, denk ik dat 99% van de Oostenrijkse moslims daar om zouden kunnen lachen. Maar het is een vaststaand feit dat er een kleine, radicale groep is, die tot zulke dingen in staat zijn. Ik denk dat ik driehonderd jaar geleden de gevangenis in zou gaan voor mijn publicaties over de katholieke kerk. Maar de tijden zijn gelukkig veranderd en daarmee de maatschappij ook. Tuurlijk leveren dit soort dingen in islamitische landen problemen op, maar zelfs daar zijn het over het algemeen de problemen van een kleine minderheid, en zeker niet van de hele islamitische gemeenschap."

"Wij zijn sprakeloos, kijk maar op de website. Daar zie je een groot zwart vierkant en verder niks. Die sprakeloosheid mag je letterlijk nemen dus.

"We zijn diep geschokt in redactie-overleg gegaan en proberen de situatie te redden met humor. Tuurlijk roept dit vragen op: hoe reageren we hier op als medium? Hoe dubbel het ook is, we zullen initieel met een grap moeten reageren omdat dit helaas, maar ook gelukkig, onze taak is. Net zoals dat we terrorisme of oorlog in het algemeen moeten bestrijden.

Ik voel geen dreiging naar onze redactie, zelfs niet als we grappen maken over de islam, iets dat we overigens alleen op politiek en niet op religieus niveau doen. Voor ons is het dus niet de vraag of we doorgaan met karikaturen van Mohammed, want dat deden we sowieso niet. Mijn collega's en ik zullen de vrijheid om te zeggen, tekenen en schrijven wat we willen altijd verdedigen. Maar we zullen daar voorzichtig mee omgaan omdat we niet ten koste van alles islamieten willen beledigen. Er zijn effectievere manieren om islamisme te bestrijden dan satirische spotprenten."

"Ik weet niet wat ik moet zeggen. Het is gewoon verschrikkelijk. Ik ben in shock en weet niet precies wat ik erover moet denken. Dit is een enorme tragedie."

"Mijn gedachten gaan uit naar de slachtoffers en hun families. De meeste satiristen worden wel eens bedreigd. Satire en het bespotten van macht en onderdrukking roept veel emoties op, omdat het een effectief middel is. In Zweden krijgen we vooral veel anonieme haatbrieven van extreemrechtse groepen. Maar je denkt nooit dat zoiets zal gebeuren. Anonieme haters lijken nooit echt te bestaan, behalve als een soort spoken. Nu bestaan ze opeens wel echt.

Ik denk niet dat dit een effect zal hebben op satire – ik hoop het niet. De meeste satiristen zijn uit het soort hout gesneden dat misschien wel buigt onder druk, maar niet breekt. Wij zullen overeind blijven staan tot we breken. Maar ik maak me zorgen over de groepen die deze aanslag zullen gebruiken voor hun eigen doeleinden. Hoe zal extreemrechts hiermee het debat gaan beïnvloeden?"

"Ik vind het moeilijk om iets zinnigs te zeggen over deze vreselijke situatie, behalve dat ik blij ben dat onze wapens satirische tekeningen en teksten zijn, en dat ik hoop dat we daarmee de strijd zullen winnen."