Aukje Dekker stopt pas met schilderen als haar koper het welletjes vindt

Op dit moment werkt Aukje Dekker in de Amsterdamse Galerie Vriend van Bavink aan twintig dezelfde schilderijen, die al verkocht waren aan twintig verschillende kopers, nog voordat er ook maar één spatje verf op de doeken zat. Voor een instapprijs waren de lege doeken te koop, en werden de kopers onderdeel van het proces.

De toevoegingen die Aukje op het doek zet gaan steeds in stappen, en bij elke stap komt er vijftig euro bovenop het aankoopbedrag. Het duurt ongeveer één tot twee weken voordat zo'n extra stap is uitgedacht en op alle doeken is gezet. Elke stap is voor alle schilderijen dus steeds hetzelfde. Vervolgens zet Aukje het resultaat online, en kunnen de kopers kiezen voor Stick ('het is welletjes zo') of Twist ('ik wil meer verf voor meer geld'). De koper moet zo dus zelf bepalen wanneer het schilderij af is, zonder te weten waar het naartoe gaat. Voor de koper kan elke volgende stap misschien ontaarden in een afgrijselijk schilderij. Die kans is gezien Aukjes getrainde oog voor prachtige dingen piepklein, maar in theorie zou het kunnen. Dat is het risico, maar ook een beetje de kern van het project.

Ik mocht Aukje tijdens haar werk even storen en sprak haar over haar project Stick or Twist, waar ze nu middenin zit.

VICE: Vind je het niet vervelend om zo met vraag en aanbod bezig te moeten zijn?
Aukje Dekker: Ik vind het juist leuk. Ik maak dit werk ook voor een galerie, en er stopt niet elke dag een bus met Zwitserse magnaten om schilderijen te kopen. Toch moet er ook geld verdiend worden. Dan ga je nadenken over de manier waarop.

Hoe kom je bij 50 euro per stap?
10 euro is te vrijblijvend; 100 is weer te veel. En 30 is zo lastig rekenen.

Kunnen de kopers ook langskomen?
Zeker. Het is hier open huis en er gebeurt van alles zo op de Wallen. In het begin was ik misschien wel té open; dan zit je de hele tijd te praten over dat schilderij. Nu ben ik daar beter in geworden. Maar goed, alsnog heeft iedereen de hele tijd een mening, want die telt nog steeds, ook al doe ik net alsof sommige kritiek me niks kan schelen. Wat niet zo is, want onderbewust gaat het toch meespelen, en dan word ik 's nachts weer zwetend wakker. Bij wijze van spreken dan hè.

Is dat ook de reden dat de kopers ook online kunnen reageren?
Ja, los van 'Stick' of 'Twist' kunnen de kopers ook een comment zetten, nadat ik een stap heb uitgevoerd. Die kritiek en tips lees ik aandachtig. Ik heb namelijk geen idee wat ze vinden. Zitten ze nog in de race omdat ze het na elke keer nog te gekker vinden, of hopen ze alleen maar dat het ooit nog een keer iets wordt waar ze blij mee zijn? Kijk, ik praatte altijd al veel over de dingen die ik op dat moment aan het maken was, maar in dit project is de kritiek onderdeel van het werk geworden.

Wil je echt die kritiek uitlokken dan?
Nou, er hangt een soort zweem om kunst heen waarbij de kunstenaar vaak wordt gezien als een soort goddelijke, alwetende persoon, maar kunst is in een bepaalde zin ook gewoon vraag en aanbod. Nu wordt een hele grote anonieme wereld opeens tastbaar. Ik weet precies wie mijn publiek is, maar het zijn nog steeds twintig mensen met twintig smaken. Dan denk ik: kom maar door met je invloed en dan zullen we wel zien. Maar het is natuurlijk ook totaal niet de bedoeling om alleen maar te pleasen, of zomaar een boompje hier en een huisje daar neer te zetten.

Had je vooraf al bedacht hoe de schilderijen eruit zouden gaan zien?
Ja, er was een idee vooraf. De eerste drie stappen heb ik me daar wel redelijk aan gehouden, maar daarna heb ik het losgelaten, en ik weet ook echt niet waar dit schip gaat stranden. Er was bijvoorbeeld één koper die vond het na de eerste stap al af. We vroegen ons in de galerie af: "Kunnen we dit eigenlijk wel verkopen, het is bijna alleen nog maar potlood en een vierkant." Maar de koper vond het goed, omdat ze het idee van iets te willen mooier vond dan het daadwerkelijk te hebben.

Was je het idee van 'kunstenaar maakt schilderij, hangt er een prijskaartje van X euro aan, en wie het mooi vindt koopt het' een beetje beu?
Misschien wel, ja. Ik heb ook eens een serie van twintig abstracte schilderijen gemaakt, en ik ging daar bijna machinaal te werk. Ik had een bandje ingesproken, waarop ik in twintig minuten alle stappen doorsprak die nodig waren om dat schilderij te maken. Zo maakte ik al die schilderijen, elk in twintig minuten, en ik prijsde ze van vijftig tot duizend euro, van lelijkst naar mooist. Iedereen ging toen op de opening als een speer de goedkoopste proberen te kopen en daarna de een na goedkoopste, en daarna de een na een na goedkoopste etc, terwijl ze er anders misschien aan voorbij waren gelopen. Zo werken we nou eenmaal als mensen. Ik vind dat spelelement juist leuk. Ik doe alleen maar dingen die ik zelf ook leuk zou vinden.

Hoe heb je een onderwerp voor het schilderij gekozen?
Dat was dus best moeilijk, want ik ben eigenlijk geen schilder. En het gaat ook eigenlijk meer om het concept – niet per se om hoe mooi een mooi schilderij is. Het beeld kon niet te simpel zijn omdat ik ook zelf niet weet wanneer het af komt. Toen heb ik gekozen voor een plaatje dat ik ooit, toen ik in Londen studeerde, toevallig vond, vergeten onder het kopieerapparaat van een of andere aftandse copyshop. Ik nam het mee omdat ik het een heel bizar beeld vond, maar het heeft vijf jaar in een laatje gelegen voordat ik het me opeens weer herinnerde. Dat was het beginpunt. Had de koper ook al voor de eerste stap kunnen stoppen? Dus bij stap nul?
Om het concept te kopen? Ja zeker, dan hoefde ik er nog maar negentien! Het spannendst lijkt me als er bijvoorbeeld nog maar één koper over is die wil dat ik doorga, terwijl ik het schilderij af vind. Tot nu toe is er steeds na elke stap minimaal één koper geweest, waardoor elk stadium bewaard is. Het zou ook kunnen gebeuren dat er op een gegeven moment een aantal fasen verloren gaan, en dat ik gedwongen over iets heen moet wat ik zelf goed vind. Dat gaat over macht. Maar daar heb ik ook wel weer zin in. Wanneer is het eigenlijk af?
Je weet het niet. Het is het begin en het einde. Aukje houdt een blog bij op Mister Motley. Verdere ontwikkelingen zijn te volgen via Vriend van Bavink en Stick or Twist.