FYI.

This story is over 5 years old.

Stuff

Metrobestuurders vertellen over de zelfmoordpogingen die ze hebben meegemaakt

We spraken een Roemeense bestuurder met een zesde zelfmoordzintuig, waarmee hij voelt aankomen dat iemand zich voor zijn trein gaat werpen. Hij remt altijd op tijd.

Alle foto's zijn genomen door Mircea Topoleanu

In de cabine van de metrobestuurder zit één rode knop. Die is groot en kaal, als een soort dikke paddenstoel. Het is de knop die gebruikt wordt in het geval van een zelfmoordpoging, de noodrem dus. Sommige bestuurders hebben het ding nog nooit hoeven indrukken, maar bestuurder Ştefan Căpăţână houdt altijd zijn hand bij de knop als zijn metro een perron nadert. Een paar seconde voor hij de tunnel uit komt, staan zijn zintuigen op scherp, klaar om razendsnel op de knop te drukken, zoals als je een vlieg op een muur wil doodslaan. Hij is zo voorzichtig omdat hij als de dood is om een trauma op te lopen dat hem z'n hele leven zal achtervolgen, wanneer iemand daadwerkelijk voor de trein springt.

Advertentie

Căpăţână is een legende geworden bij Metrorex, de metromaatschappij van Boekarest. Er wordt van hem gezegd dat hij een zelfmoordpoging seconden van tevoren ziet aankomen. Hij heeft al vier keer iemand voor z'n metro zien springen, maar iedere keer kwamen ze er ongeschonden van af. Ze groetten hem dan zelfs vriendelijk, alsof ze al weer vergeten waren dat ze de seconde ervoor oog in oog stonden met de dood.

Het is vooral de schuld van de liefde dat mensen zich voor de trein werpen

Bestuurder Ştefan Căpăţână en zijn antizelfmoordknop

Twee jaar geleden stond hij voor het laatst oog in oog met een suïcidaal persoon. Het gebeurde 's ochtends vroeg op metrostation Titan. Stefans trein stevende met een snelheid van tachtig kilometer per uur op het perron af. In de verte zag hij een passagier zo groot als een stipje. Hij stond aan de rand van de tunnel, in de lichtgevende cirkel die zich over het perron uitstrekt. Hij realiseerde dat er iets helemaal mis zat, en drukte zonder aarzelen op de noodrem. Met een schurend en piepend kabaal kwam de metro tot stilstand. De volgende seconde leek zich in slow motion af te spelen – de remmen dwongen de wielen te stoppen, de ijzeren wielen gleden over het ijzer van de rails, de bestuurder sprong uit z'n stoel, en de jongen zette zich af tegen het perron en maakte een grote sprong. "Hij sprong heel sierlijk – met z'n armen vooruit, alsof hij een zwembad insprong. Hij was lang, viel op de rails en als ik over hem heen zou zijn gereden, was hij in drie stukken gehakt."

Advertentie

Maar verbazingwekkend genoeg, stopte de metro een paar centimeter voor de nek van de jongen. Hij was ongedeerd, maar zat wel vast onder de trein. Stefan Căpăţână deed vervolgens wat van hem gevraagd wordt. Hij nam contact op met de metrocentrale, en riep via het omroepsysteem om wat er aan de hand was, zonder het woord zelfmoord te gebruiken: "Vanwege technische problemen… is er een passagier op het spoor terechtgekomen… deze trein zal wachten op dit station." Tussen alle consternatie door herinnert hij zich een passagier die op hem afkwam op zoek naar ruzie (terwijl hij zich bewust was van de man die onder de trein vastzat): "Vuile lul, ik kom te laat op m'n werk!" Maar de bestuurder had geen tijd om daarop in te gaan. Wachtend op de ambulance stapte hij het spoor op om de suïcidale man in de ogen te kijken. Hij zag er zo fris als een hoentje uit, maar lag opgekruld te schreeuwen om hulp. De bestuurder vroeg hem waarom hij het had gedaan. "Haal me hieruit en dan vertel ik het," kermde hij. Later bleek dat z'n vriendin bij hem weg was gegaan.

Van de 43 metro's die Căpăţână in dertig jaar bestuurde, heeft hij gek genoeg alleen zelfmoordpogingen meegemaakt tijdens het rijden in steeds hetzelfde voertuig: trein vijf. En elke keer om dezelfde reden: liefde. Hij herinnert zich een meisje, waar hij een glimp van opving toen ze op het perron stond, "als een stipje dat iets met m'n hersens uithaalt." Zij sprong, hij sloeg op de rem. Ze was jong en heel knap. "Ze rook naar alcohol en ik verbood de bodyguards om haar naar het politiekantoor te brengen tot ze was opgeknapt. Maar de bewakers waren blijkbaar nogal vrolijk, omdat ze zo mooi was, en ze lieten haar los nadat ze blijkbaar had gezegd dat ze zich weer wat beter voelde. Het moment dat ze vrijkwam probeerde ze zichzelf opnieuw van het leven te beroven, alleen nu aan de andere kant van het station." Weer overleefde ze haar zelfmoordpoging, omdat ze niet goed had ingeschat op welk spoor de trein aan zou komen.

Advertentie

Liefde was ook de reden dat hij een keer een ingenieur moest redden, in 2000. De man was erachter gekomen dat z'n vrouw het extreem gezellig had met een andere man, thuis in Roemenië. En misschien was hij er nooit achter gekomen, als zijn vrouw niet zwanger was geworden, terwijl hij haar de negen maanden ervoor helemaal niet had gezien. Hij raakte compleet overstuur. Hij ging naar het station en ging dwars over het spoor liggen. Căpăţână had hem misschien wel niet gezien als de wind niet een deel van z'n jas omhoog had geblazen, waardoor het leek of een kleine vlag wapperde op het spoor.

Voor de trein springen is de slechtste manier ooit om een einde aan je leven te breien

In mei vorig jaar sprong een 38-jarige man de metrolijn op bij het Universitate station. Het ging om George Dumitru, de advocaat van de beroemde zakenman Dan Adamescu, die verdacht wordt van het omkopen van enkele rechters. Vrienden vertelden dat hij altijd zei: "Je moet nooit iets doen waar je 's nachts wakker van ligt". Dimutru viel tussen twee wagons en overleed niet direct. Hij leefde nog een paar minuten, uiteraard in helse pijn. Raluca Popesu is een student die in de trein zat achter degene waar die advocaat onder gesprongen was. "Op het Romană station deden geruchten de ronde dat hij nog leefde. Er werd aangekondigd dat het om zelfmoord ging en dat ze te laat zouden komen. Daarna gooiden twee studenten olie op het vuur, door te zeggen dat het niet eerlijk was dat hij uitgerekend tijdens het spitsuur zelfmoord moest plegen en dat iedereen nu te laat op z'n werk zou komen," herinnert Raluca zich.

Onderzoeken tonen aan dat het extreem stom is om je onder de metro te gooien als je zelfmoord wil plegen. "Onderzoeken naar zelfmoord in het metronetwerk van Montreal laten bijvoorbeeld zien dat het overlevingscijfer behoorlijk hoog ligt, maar dat de consequenties vaak dramatisch zijn. Vaak blijft het slachtoffer achter met meerdere handicaps en blessures. Meestal zijn dit mensen die voor het eerst een zelfmoordpoging doen, en denken dat er niks mis kan gaan. Maar dat is niet waar," zegt psychiater Gabriel Diaconu. En, los daarvan, bezorg je de bestuurder van de metro misschien wel een trauma.

Advertentie

Ştefan Căpăţână is een uitzondering bij Metrorex. Terwijl hij met ons praat, stopt een trein achter hem. Hij kijkt ernaar met een getraind oog en ziet meteen een collega. "Dat is George, hij heeft al veel… eh, executies meegemaakt." Hij kan bijna geen woord kiezen om te beschrijven wat er gebeurt met de mensen die zichzelf van kant proberen te maken. George heeft maar liefst elf mensen voor z'n trein zien springen. Hij wist geen enkele zelfmoordpoging te voorkomen. Slechts twee personen kwamen om – de rest had verbrijzelde of afgerukte ledematen. Căpăţână weet wat het met z'n collega heeft gedaan. "Na de tweede dode leek hij heel snel ouder te worden. Hij was ongelofelijk getraumatiseerd. Ik vroeg hem een keer wat hij voelde en toen zij hij: "Het hoofd van de laatste jongen waar ik overheen reed, op sttaion Piata Unirii, bloedde precies zoals bij een kip". Er zijn geen openbare gegevens van het aantal mensen dat zich in Roemenië voor de trein gooit, en hoeveel personen dit soort pogingen overleven, omdat Metrorex die cijfers geheim houdt. Het is ook niet bekend hoeveel metrobestuurders een zenuwinzinking krijgen na dergelijke incidenten. Maar het is duidelijk dat suïcidale mensen hun grootste angst zijn.

Victoriţa Cojoc

Victoriţa Cojoc, een vrouwelijke metrobestuurder die nog niet heel lang in het vak zit, vreest de dag dat ze een zelfmoordpoging meemaakt. Daarom heeft ze haar eigen preventiemethodes bedacht. "Het is normaal dat zoiets je mentaal beschadigt – we hebben het hier over een mens, niet over een kakkerlak. Zelfs als je een kakkerlak ziet, zou je diens dood moeten voorkomen. Het heeft misschien familie, dus waarom zou je hem vermoorden, zolang hij ons geen pijn doet. Altijd als ik de trein instap, zeg ik: "God, sta me bij!" Dan voel ik me beschermd, op een bepaalde manier…" Sommige psychologen beweren dat de emotionele nasleep een enorme impact kan hebben, en sommige bestuurders kunnen zelfs dezelfde mentale schade oplopen als degene die de zelfmoordpoging deed onder hun trein. "In de eerste fase gaat de bestuurder door een psycho-emotionele shock. Die emotionele shock leidt later tot een posttraumatisch stresssyndroom.

Advertentie

"Als de shock niet behandeld wordt, kort na het incident, kan het subject last krijgen van gevoelens die leiden tot ernstige angst (paniekaanvallen, rusteloosheid, snelle irritatie) en ernstige depressie (schuldig gevoel, spijt, lijden)" zegt klinisch psycholoog Alina Maria Blăgoi.

De wereld is inmiddels al zover dat er op veel perrons 'anti-zelfmoorddeuren' zijn geïnstalleerd

In veel ontwikkelde landen staan sinds een tijdje glazen muren met deuren op het perron, die zelfmoordpogingen en per ongeluk uitglijdende mensen moeten tegengaan.

De deuren zien eruit als enorme winkelruiten en openen alleen als de trein op het perron aankomt. In sommige landen wordt zelfs tijd besteed aan onderzoeksmethoden om mensen rustig te houden op het perron. In Japan realiseerde men zich dat het aantal zelfmoorden in blauwverlichte stations erg laag lag, dus installeerden ze op elk station blauwe verlichting. Niemand weet waarom blauwe lichten zo'n rustgevend effect hebben, maar blijkbaar staat het in direct verband met een positief gevoel.

Om de infrastructuur te moderniseren, gaat Metrorex dit soort investeringen ook overwegen, waardoor het fenomeen hopelijk afneemt. Psychiater Gabriel Diaconu heeft een genuanceerder beeld: "Het is een gevoelige discussie: wat voor stappen heeft Metrorex ondernomen om dit soort incidenten te voorkomen? Om een vergelijking te maken, je kunt niet zeggen dat de architect van een brug op wat voor manier dan ook verantwoordelijk kan worden gesteld voor mensen die eraf springen. Aan de andere kant, als de autoriteiten glas met deuren op de rand van het perron installeren worden dat soort situaties voorkomen."