Premiere: 'Every Breaking Wave' – een korte film van Aoife McArdle

Voor optimaal kijkvertier: thecreatorsproject.vice.com/every-breaking-wave

We stappen even in de tijdmachine naar het Ierland van de vroege jaren 80: Het Noorden is met zichzelf in oorlog en bevindt zich op de rand van de afgrond. Vrede komt nog niet in hun vocabulaire voor. Een jonge rockband ligt na een optreden op de straten van Dublin, ze roken een sigaretje en staren naar de hemel. De wereld zal snel van hun zijn. En binnen een paar jaar zal een klein meisje met haar moeder kijken naar Taxi Driver en besluiten zelf een DV-camera op te pakken om haar eigen films te schieten.

Vandaag maakt Aoife McArdle’s korte film Every Breaking Wave zijn debuut op The Creators Project. De film is een visueel essay over U2’s gelijknamige nummer en over de tumultueuze interne worstelingen in Noord-Ierland.

De openingsakkoorden van U2’s “Every Breaking Wave” voelen voor McArdle nostalgisch en verleidelijk aan, waarbij allerlei herinneringen van haar eigen jeugd en van haar vaders generatie naar boven drijven. “De opening heeft iets sexy’s en een duidelijke puberale energie. "And I just went with that energy”, zegt ze tegen The Creators Project. In de film worden typische onderwerpen uit het leven van een tiener verweven – kalverliefde, vriendschap en identiteit – in combinatie met de lugubere realiteit in de vroege jaren tachtig van Belfast.

In die tijd lag Noord-Ierland overhoop door een al decennia aanhoudend ethno-nationalistisch conflict, The Troubles.  De Protestante Unionists wilde onderdeel van het Verenigd Koninkrijk blijven, terwijl de Ierse Katholieke nationalisten om soevereiniteit eiste. “Ik heb daar altijd al een verhaal over willen schrijven”, zegt McArdle die in de nasleep van het conflict opgroeide. Ze kan zich nog scherp voor de geest halen hoe bommen regelmatig ontploften, helikopters over haar tuin vlogen, en dat het krioelde van de gewapende strijders. In haar korte film Every Breaking Wave zit een liefdesverhaal dat ze een Romeo en Julia-twist gaf; een Katholiek en een Protestant worden op elkaar verliefd. “Het is al gek genoeg om een tiener te zijn, maar stel je eens zo’n situatie voor met al dat geweld op je stoep”, voegt ze toe. Daarbij wilde ze laten zien hoe veerkrachtig de jeugd optrad tijdens de penibele situatie.

De verhaallijn is puzzelstuk voor puzzelstuk in elkaar gelegd waarbij McArdle uit creatieve bronnen putte die ze gedurende haar leven heeft verzameld. Haar moodboard voor dit project stond vol met punkrockers gefotografeerd door Derek Ridgers en Gavin Watson, foto’s van Belfast en afbeeldingen van de oorlog tijdens het conflict die onder andere zijn genomen door Gilles Peress en Peter Marlow. Voor haar script haalde ze voornamelijk inspiratie uit de werken van William Faulkner, Flannery O’Connor en andere gotische schrijvers uit het zuiden van de Verenigde Staten. Ze vond dat de minimalistische schrijfstijl van de auteurs correspondeerde met de Ierse modernisten. Ook bestudeerde ze een breed scala aan films van Michelangelo Antonioni en Pier Paolo Pasolini tot David Lynch, Wim Wenders en Terrence Malick. Om het af te maken haalde ze ook inspiratie uit storytelling technieken van documentaire makers.

Ze wilde het fictieve verhaal een realistisch sausje geven, en dus ging McArdle de straat op om mensen te casten en beelden van Noord-Ierland te schieten. Voor de mannelijke hoofdrol zocht ze naar iemand met een stoere uitstraling, maar die tegelijkertijd een gevoelige kant bezitte. “Toen ik op straat wandelde spotte ik twee jongens die gewoon aan het hangen waren, ze rookte sigaretten vlakbij het stadhuis in Belfast. Een van hen had hele doordringende ogen en een duidelijk onderscheidend gezicht”, zegt ze. Ze haalde hem over om auditie te doen en de rol was van hem. De andere rollen worden gespeeld door adolescenten die in Belfast zijn geboren en getogen.  In het verloop van de opnames zag McArdle dat de acteurs meer en meer groeiden en dat ze uit hun eigen ervaringen en emoties die ze tijdens The Troubles hadden meegemaakt in hun spel konden leggen. “Een van hen zei, ‘Ik word denk ik later kapper, omdat mijn moeder haar eigen kapperszaak heeft.’ En ik zei, ‘Nee, dat word je niet, je wordt een acteur’,” zegt ze.

Doordat ze opgroeide vlakbij Belfast had McArdle al in gedachte op welke locaties ze haar film wilde schieten. Een scene moest in Harland en Wolff plaatsvinden; daar ligt een kolossaal verlaten scheepswerf. “Het is om meerdere redenen een best emotionele plek. Het was ooit het welvarende industrie in Noord-Ierland en raakte, door de economische depressie, in verval.” De gele kranen en industriële machines in een woestijn van staal gaf een mooie, poëtische ambiance, geeft ze aan.

De slotscène, die geïnspireerd is op gebeurtenissen zoals Bloody Friday, een bomcampagne in 1972 uitgevoerd door de Provisional Irish Republican Army nadat overleg met het Britse leger was stilgelegd, was voor McAdle de grootste emotionele uitdaging. “Je bent met mensen aan het filmen die het allemaal hebben meegemaakt en dan wordt het ongelooflijk emotioneel,” zegt ze. “Het heeft eigenlijk iets verlichtends.” Om de scene authentiek te maken groef de filmmaakster in haar eigen geheugen. Op 15 augustus 1998, vijf jaar na de tijdelijk wapenstilstand van het IRA, liet de “Real IRA” – een afsplitsing die tegen het Goede Vrijdag-akkoord was, een auto ontploffen die twintig doden en tweehonderd gewonden veroorzaakte. Op die dag zat McArdle in Dublin, maar haar jongere broertje kon net aan de explosie ontsnappen - in tegenstelling tot veel van haar vrienden en kennissen.

Noord-Ierland is lang niet meer zo gewelddadig als toen, zegt McArdle, maar de oorlog is een wond die pas net geheeld is; de herinnering staan nog duidelijk in het geheugen geprent, “als een soort kater”. Desalniettemin ziet ze dat Belfast heelt. Jonge mensen worden meer progressief en ze zijn bereid om tegen het verleden in te gaan, ondanks de druk van hun ouders en grootouders.

McArdle zit al voor langere tijd in Londen, maar is van plan om dit jaar terug naar Belfast te verhuizen om te werken aan haar eerste speelfilm. “Heel veel films die zich in Noord-Ierland afspelen worden niet in Noord-Ierland zelf opgenomen, wat eigenlijk best raar is. Voor heel veel mensen is het too close to the bone. Of ze zijn simpelweg bang om er naartoe te gaan. Ik weet het eigenlijk niet goed.” Ook al is de economie van Belfast nog in erbarmelijke staat, met veel mensen die de stad verlaten omdat ze geen baan kunnen vinden, McArdle gelooft in de stad als terrein voor pure storytelling en cinema. “Ik ben heel gepassioneerd om films daar te maken en ben daarom gelukkig dat ik daar mijn projecten kan uitvoeren.”