Volgens onderzoekers zijn dit de elf kenmerken van een fijne dood

Er is waarschijnlijk geen mens die niet heeft nagedacht over wat de meest gruwelijke manieren om te sterven zijn. Levend verbrand worden, verdrinken, verscheurd worden door een beer en langzaam opgegeten worden door mieren staan allemaal bovenaan mijn lijstje van manieren waarop ik als het even kan liever niet om het leven kom. Een groep medische onderzoekers van de University of California hebben het echter omgedraaid: zij hebben een lijst opgesteld van de kenmerken van een fijne dood. Oftewel: ze hebben onderzoek gedaan naar de manieren waarop mensen juist wel willen sterven.

Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift American Journal of Geriatric Psychiatry, en is een meta-analyse van 32 kwalitatieve en kwantitatieve Engelstalige onderzoeken naar de ideeën van patiënten, hun familieleden en verzorgers over de dingen die bijdragen aan een aangenaam levenseinde. De onderzoekers ontdekten dat al deze drie groepen elf specifieke elementen benoemden die onderdeel zijn van een fijne dood.

Deze elementen waren kort samengevat "geen pijn hebben, voorkeuren voor een bepaalde manier van overlijden, een religieuze of spirituele ervaring hebben, emotioneel welzijn, het gevoel van een voltooid en kwalitatief hoogwaardig leven, voorkeuren voor een bepaalde vorm van verpleging, een goede band met de verplegers, waardigheid, de aanwezigheid van familieleden, en overige specifieke persoonlijke voorkeuren."

Deze kenmerken moeten niet gezien worden als voorwaarden waaraan perse voldaan moet worden, maar eerder als richtlijnen waar rekening mee gehouden moet worden bij de begeleiding van mensen die op sterven liggen.

"De dood is een controversieel onderwerp. Mensen gaan er liever niet al te diep op in, maar dat zou wel moeten. Het is belangrijk om eerlijk en open te zijn over hoe je zou willen sterven," zei doctor Dilip Jeste, de hoofdauteur van het onderzoek.

Van de eerdergenoemde kenmerken gaven zowel de patiënten als de familieleden en verzorgers aan dat de manier van overlijden de belangrijkste variabele is. Daarnaast worden ook een pijnloze dood en emotioneel welzijn op het moment van sterven als extra belangrijke elementen gezien. Maar er waren ook verschillen tussen de groepen, aldus de onderzoekers. Zo gaven veel patiënten aan de religieuze of spirituele dimensie van sterven heel belangrijk te vinden, terwijl familieleden meer nadruk legden op waardigheid en het gevoel van een voltooid leven. Verzorgers vielen wat prioriteiten betreft tussen de patiënten en familieleden in.

"In de praktijk zie je inderdaad vaak een verschil tussen wat patiënten belangrijk vinden en waar de familieleden en verzorgers waarde aan hechten," zei doctor Emily Meier, een psycholoog die heeft meegewerkt heeft aan het onderzoek. "Existentiële vraagstukken en andere psycho-sociale kwesties zijn erg belangrijk voor patiënten, wat betekent dat we ook hier aandacht aan moeten besteden bij de verzorging en begeleiding van mensen die op het punt staan om te overlijden."

Dit soort onderzoek is erg belangrijk voor mensen die werken in de medische wereld, alsmede degenen die het einde van hun leven naderen. Maar daarnaast heeft het ook waarde voor degenen onder ons die nog jong en gezond zijn, omdat het ons eraan herinnert dat de dood niet alleen maar naar hoeft te zijn. Als het een beetje mee zit, kun je veel dingen plannen en bepalen voor de manier waarop je sterft; niet alleen door een testament op te stellen en dat soort dingen, maar ook door te praten met familie en medische verzorgers.

"Patiënten weten doorgaans heel goed wat ze of niet willen of nodig hebben, en daarover praten is vaak een grote opluchting. Ik hoop dat onze onderzoeksresultaten de conversatie hierover aansporen. Het is namelijk zeker mogelijk om een fijne dood te hebben," zei doctor Jeste.

Gesprekken over de dood kunnen heel veel verschillende kanten op gaan. Meestal is praten over het einde van je eigen leven of dat van iemand anders onaangenaam en misschien zelfs eng, maar expliciet duidelijk maken wat je wel en niet zal willen als de tijd eenmaal daar is, zou het wel eens meer dan waard kunnen zijn.