Het 'recht om vergeten te worden' draait niet alleen om genante dingen

Google's onderzoeksresultaten zijn al langer onvoorspel- en oncontroleerbaar. Topsites worden eerder getoond bij bepaalde zoekacties en dan zijn er nog een aantal geheimzinnige algoritmes. Maar de recente beslissing van het Europees Hooggerechtshof over het “recht om vergeten te worden” heeft weer meer controle gegeven aan het individu in de EU. Men kan nu aanvragen doen om bepaalde zoekresultaten niet te laten verschijnen op het moment dat ze gegooglet worden.

Vorige week brachten verschillende mediazenders naar buiten dat een aantal van hun pagina’s verwijderd waren van de zoekresultaten. Maar het recht om vergeten te worden heeft niet alleen een invloed op diegenen die de kranten volschrijven.

Het Franse bedrijf Reputation VIP heft een site gemaakt genaamd forget.me, die specifiek gericht is op mensen die een aanvraag willen doen voor een zoekresultaatverwijderding. Ook houden ze statistieken bij die ze hebben verzameld over hun gebruikers waardoor ze een interessant inzicht hebben in wat een gemiddelde internetgebruikers echt willen verbergen.

De directeur van het bedrijf, Bertrand Girin, vertelde me dat alle verwijderingsverzoeken die tot nu toe zijn aangevraagd via forget.me maar drie procent van het geheel vormen. Achttien procent van de resultaten die men liever niet zag waren op social mediasites zoals Facebook.

Het bedrijf keek naar alle resultaten van hun gebruikers in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland (waar de helft van alle ingeschrevenen vandaan komen) en wat ze wilden laten verwijderen. Ze vergeleken deze tegenover een publieke lijst van ongeveer 200 perssites in desbetreffende landen en vonden slechts een zeer geringe overlap.

Hun statistieken hielden alleen rekening met de aanvragen die via forget.me gedaan werden. Na slechts een week werkzaam te zijn hadden ze al 1.106 verzoeken binnen gekregen. Maar ondanks dat het alleen gaat om een klein deel van alle aanvragen, waarvan Google heeft gezegd dat het er nu in totaal 50.000 zijn, biedt het toch een interessant perspectief op het debat. De verwijdering van persberichten van de zoekresultaten laat terecht menig alarmbel rinkelen als het aankomt op de vrijheid van meningsuiting en het publiek belang. Maar er valt nog wel iets te zeggen voor het laten verwijderen van iemands informatie op social media.

Girin vertelde me dat ze nog niet analyseren waarom mensen graag hun informatie zouden willen laten verwijderen van social media. Ze hebben wel de hypothese dat mensen er moeite mee hebben om accounts die ze niet langer willen volledig af te sluiten en af te schermen. Op die manier worden hun oude profielen alsnog in de zoekresultaten getoond. “We gokken dat de social networkverzoeken worden gedaan omdat ze niet weten hoe ze hun accounts moeten afsluiten, of ze zijn hun wachtwoord vergeten en weten niet hoe ze het terug moeten krijgen … en daarom vragen ze om het recht om vergeten te worden,” zei hij.

Van de verzoeken die forget.me heeft ingediend valt 28 procent in de categorie “inbreuk op privacy,” met de topklacht binnen die categorie: “ontsluiten van huisadres.” Mensen willen niet alleen links laten verwijderen om ze van schaamte te ontzien, zo lijkt het, maar om hun persoonlijke informatie privé te houden. We weten nog niet hoeveel van deze verzoeken goedgekeurd zullen worden door Google.

Ik probeer forget.me uit om te begrijpen wat Jan Modaal zou moeten doen om informatie te laten verwijderen. Google biedt een relatief simpel formulier dat je kan invullen op hun website, maar Girin legt uit dat ze het gedeelte waar je de reden opgeeft makkelijker willen maken.

Om de site te gebruiken meld je je aan en wordt je geconfronteerd met de top zoekresultaten voor jouw naam. Mijne waren niet heel interessant: Twitter stond bovenaan, gevolgd door mijn Motherboard-auteurspagina, persoonlijke website en een heleboel andere social media – dat social media zo dominant naar voren komen in de resultaten kan verklaren waarom mensen de resultaten zo graag weg willen hebben.

In de eerste paar pagina’s kon ik niks vinden dat ik erg genoeg vond om te laten verwijderen, wat ervoor zorgde dat ik me wat saai voelde maar ook opgelucht was. Ik koos daarom een willekeurig resultaat (ik diende het verzoek niet echt in). Daarna kies je een brede categorie waarom je het wilt verwijderen, bijvoorbeeld de populairste ‘schending van de privacy’ of zoiets als hierboven ‘openbaarmaking van huisadres’.

Dan verschijnt er een kant-en-klare, maar wel nog aanpasbare, verklarende tekst, die forget.me heeft laten schrijven door advocaten. “Als je een probleem hebt kun je proberen de zaak te vinden die bij jou van toepassing is, en in ieder geval heb je een sjabloon bij de hand die je kunt aanpassen en wat de zoekmachine zal begrijpen, dus dat maakt het makkelijker voor beide partijden,” zegt Girin. Het hele proces duurt maar een paar minuten.

Girin zegt dat ze nog niet genoeg reacties hadden gehad om te kunnen zeggen hoe lang het meestal duurt voordat Google een beslissing maakt. Hoewel ze in sommige simpele gevallen, zoals het verschijnen van adressen op lijstsites, de link binnen enkele uren hadden verwijderd.

Ik zocht op één van die lijstsites die hij noemde naar mezelf, en vond dat ze mijn gegevens hebben, hoewel de pagina lang niet de top haalt als je mijn naam zoekt op Google. En het adres dat ze van mij hebben is verouderd, dus van mij mogen ze het houden.

Terwijl de statistieken van forget.me maar een klein deel zijn van de totale verzoeken die zijn ingediend op grond van het recht te worden vergeten, bieden ze een interessant beeld van de redenen waarom veel mensen zouden willen experimenteren met hun resultaten. En, misschien een meer overtuigende verantwoording over waarom ze verwijderd moeten worden. Als je op zoek bent naar een manier om je huisadres te laten verwijderen van Googles zoekresultaten is het een stuk minder moeilijk dan dat je probeert een vermelding van je veroordeling voor kindermishandeling te laten verwijderen.

Google gaf vandaag toe dat ze overijverig waren geweest met het verwijderen van nieuwsresultaten onder de uitspraak, een vertegenwoordiger vertelt de BBC dat ze ‘gaandeweg leren’ en dat ze de verwijderde nieuwspagina’s opnieuw weergeven in de zoekopdrachten. Het is duidelijk dat de grenzen van wat wel en wat niet binnen het recht te worden vergeten moet vallen beter gedefinieerd moeten worden om een lijn te trekken tussen legitieme privacyzorgen en censuur dat tegen het algemeen belang is.

In de tussentijd kan een deel van de last van de verzoeken omtrent het eerder genoemde misschien worden opgeheven als social mediasites het makkelijker zouden maken voor mensen om in de eerste plaats zelf hun eigen gegevens te verwijderen.