De allerrijksten in Nederland aten 150 jaar geleden deze verboden schildpaddensoep uit blik

Zo'n 150 jaar geleden trok iemand in Delft een blik uit zijn voorraadkast, friemelde met zijn toen nog hypermoderne blikopener het deksel los en warmde de inhoud ervan op in de keuken van een oud herenhuis aan de Delftse grachten.

Het blik, dat zonder inhoud veranderd was in afval, verdween in het water van de gracht, om anderhalve eeuw door te brengen als roestende rommel. Begin deze maand kwam het blik ineens boven water tijdens het graven van een spoortunnel langs hele oude delen van de middeleeuwse binnenstad van de stad. In een gedempte gracht zag een bouwvakker iets goudkleurigs glinsteren en groef het uit. Goud was het niet, wel het ongeveer 150 jaar oude blik met messing etiket.

Dit is wat er op stond: , Leiden. Tortue betekent schildpad in het Frans, en potage dikke soep.

Archeoloog Bas Penning heeft het blik grondig bestudeerd. Aan de telefoon vertelt Penning me dat het voor archeologen geen superoude vondst was, maar wel een bijzondere. "Schildpaddensoep was een exclusief product dat niet voor iedereen weggelegd was – het werd geserveerd op de zeventigste verjaardag van Koning Willem de derde op 23 april 1887 in Grand Hotel Krasnapolsky in Amsterdam.

De fabrikant heeft het etiket van messing, een soort koper, gemaakt omdat het er mooier uitziet dan papier. "Als het een normale soep geweest was, was het etiket gewoon van papier geweest. Na al deze tijd zou dat allang vergaan zijn, waardoor we nooit hadden kunnen achterhalen wat er in het blik zat," zegt Penning. "Door het messing etiket hebben we dus heel veel informatie."

Na wat meer speurwerk kwam Penning erachter dat het bedrijf W. Hoogenstraten & Co. in 1860 in Leiden werd opgericht en haar naam in 1900 veranderde in 'Nederlandsche Fabriek van Verduurzaamde Levensmiddelen'. Het blik zal in die tijd geproduceerd zijn.

Ik vroeg Peter Scholliers, voedselhistoricus aan de Vrije Universiteit in Brussel, waarom schildpaddensoep zo populair was. "Schildpaddensoep was bijzonder exclusief en werd alleen gegeten door de allerrijksten van deze wereld. Grote schildpadden kwamen in Europa niet voor en moesten geïmporteerd worden. De soep was een elitemaaltijd gemaakt door zeer strikte Franse chefs."

In de jaren zeventig werd schildpaddensoep in Europa illegaal omdat de beesten met uitsterven werden bedreigd. Schildpaddensoep bleef wel bestaan maar werd in Amerika en Europa gemaakt met orgaanvlees en kalfskop, dingen die blijkbaar de smaak van schildpaddenvlees nabootsen. Nep schildpaddensoep werd een ding, zelfs Heinz maakte in de jaren dertig blikjes.

Volgens Scholliers waren conservenblikken in 1860 nog ontzettend duur en lastig te krijgen. De combinatie van schildpaddensoep en conserven betekent dus dat het opgegraven blik door een ongelooflijk rijke tatta gegeten is.

Dit moet het interessantste stukje milieuvervuiling uit de geschiedenis zijn.