Meer over klimaatprotesten lees je hier.
Bekijk ook onze docu “Extinction Update”.
Videos by VICE
België wordt rechtstreeks getroffen door het stijgende water. Langzaam maar zeker. Door de opwarming van de aarde, smelten de ijskappen en dit resulteert in een stijging van de zeespiegel. Wat de toekomstige menselijke inspanningen ook mogen zijn, de zeespiegel zal nog eeuwenlang blijven stijgen. Delen van het grondgebied zullen onder water komen te staan en het Belgische landschap zal zich herhaaldelijk moeten hertekenen. Het is onvermijdelijk.
In Belgische kuststeden worden dijken en kunstmatige duinen aangelegd om de stijging van het waterpeil te vertragen. Cannelle Grosse is een Franse fotografe die al enkele jaren in Brussel woont. Voor haar fotografisch onderzoek dat de titel “Territoires Submersibles” (overstroombare gebieden) meekreeg, heeft ze de plaatsen waar kunstmatige duinen werden aangelegd, in kaart gebracht. Ze inventariseerde en vereeuwigde ze, voordat ze voor altijd verdwenen.
Haar artistieke praktijk gaat verder dan fotografie alleen omdat ze haar beelden afdrukt op thermisch, warmtegevoelig papier. Wanneer de foto’s in een galerij worden getoond, vervagen de foto’s geleidelijk aan naarmate het publiek lichaamswarmte afstraalt tijdens het voorbijlopen. Hoewel deze foto’s in de eerste plaats visuele sporen zijn van een bedreigd gebied, maken ze het effect van onze aanwezigheid op een landschap zo ook erg concreet.
VICE: Hoi Cannelle, hoe ben je geïnteresseerd geraakt in de situatie aan de Belgische kust?
Cannelle : Ik was altijd al bezig geweest met klimaatkwesties. Toen ik bij het ERG (School voor Grafisch Onderzoek) begon, kwam ik in Le Soir een artikel tegen dat sprak over de onvermijdelijke stijging van het waterpeil. Het vijfde IPCC-rapport kwam rond die tijd uit. De regeringen zijn begonnen met na te denken over oplossingen. Een van de plannen van de Belgische regering was om een gebied met kunstmatige eilanden, duinen en dijken te beschermen. In het kort ging het om het behoud van het deel dat zich uitstrekt van Oostende tot Knokke en het opofferen van een ander deel van de kust, dat minder toeristisch is en bewoond wordt door minder welgestelde mensen. Ik ben begonnen met het fotograferen van deze gebieden. Zodra je langs de kust loopt, zie je aan de ene kant dijken en luxe woningen en aan de andere kant huizen te koop. Ik dacht dat ik niets zou zien, maar er was al veel aan de hand. Het heeft me vier jaar gekost. Om de twee weken vervolgde ik mijn weg waar ik twee weken eerder gestopt was.
Je foto’s lijken vooral een expressie van de noodsituatie.
Het is een tegelijk een observatie en een hypothese. We weten dat de overstroming eraan komt maar exacte cijfers geven is niet zo simpel. De gevolgen van de opwarming van de aarde zijn niet gemakkelijk in te schatten, maar er staat wel veel op het spel.
Wat was je werkwijze voor dit project? De materiaalkeuze is bijvoorbeeld sterk gerelateerd aan het onderwerp.
Ik ging naar alle gebieden met niveaus tussen nul en zes meter. Ik heb alles vastgelegd. Ik heb 4700 foto’s, denk ik. Ik wilde een manier vinden om de opwarming van de aarde fysiek weer te geven. Het beeld moest deze verdwijning voorstellen, het moest het ook echt belichamen. Ik heb de beelden afgedrukt op thermisch papier, dat donker wordt van de warmte. Het resultaat is dat het fotopapier de oorzaak voor de verdwijning van het land materialiseert.
“Het gaat om veel meer dan niet meer kunnen zwemmen op de plek waar we dat vroeger altijd deden.”
Dus we kunnen je foto’s niet buiten de tentoonstelling bekijken, zonder het fysisch effect van de warmte die het beeld uitwist?
Mijn project is enerzijds het verhaal over het verdwijnen van het territorium, maar het is ook een beeldbank. Het is een archief; een inventaris. Zo is het nu en over een jaar zal het anders zijn. Er zijn plaatsen die niet meer bestaan, deels omdat ze al onder water zijn gezet, of omdat het te gevaarlijk wordt om er rond te lopen, en omdat er werk te doen is. Het gebied is in vier jaar tijd sterk veranderd. Dus als je deze foto’s wil zien zonder de fysieke ervaring van thermisch papier: dan moet je in het archief duiken. Maar ik denk dat de beelden alleen zin hebben als ze gekoppeld worden aan de verdwijning van het land. Als dit verhaal niet meer bestaat, dan valt er niets meer te zien en wordt het gewoon een foto van verlaten badplaatsen.
Wat vertellen deze foto’s over ons en ons gedrag?
Wat me nog interesseert naast het bewustzijn van de mens is lichaamsbewustzijn. Met name op het gebied van klimaatkwesties wordt er veel gesproken over bewustwording, maar ik denk dat de mensen zich ook bewust moeten worden van de gevoelige relatie met onze omgeving. Dit project riep veel meer vragen op dan ik had verwacht: wat betekent het verlies van je territorium? Wat is een schuilplaats? Wat is een gehechtheid aan je land? Ik kom uit een proletarische omgeving waar mensen werken om zichzelf veilig te stellen. Stel je voor dat ze je ineens vertellen dat je je hele leven hebt gewerkt om in veiligheid te komen, maar dat je schuilplaats een bedreiging vormt, dat het water er snel zal binnenstromen en dat je huis een val zal worden. De kwestie van onderdak is centraal komen te staan. Ik heb bijvoorbeeld antwoorden op deze vragen gevonden in de Palestijnse oorlog. Dit zijn mensen die vechten om hun land om het dan uiteindelijk toch te moeten verlaten. Wat betekent het om je huis te moeten verlaten? Het gaat om kwesties van bezet gebied, grenzen en migratie. Onze grenzen betekenen niets meer: in België verandert de kustlijn het grondgebied. Hoe kun je het land verdedigen? Het gaat hier niet om een verzet, maar om de opkomst van de zee, om het opdrogen van de meren. Het heeft gevolgen voor de landbouw, omdat rivieren niet langer irrigeren in de velden. Het gaat om veel meer dan om het feit dat we niet meer gaan kunnen zwemmen op de plek waar we dat vroeger altijd deden.
“De opwarming van de aarde is geen individuele kwestie.”
Wat kunnen we volgens jou nog doen?
Ik heb moeite met het begrip schuldgevoel. Het is mijn bedoeling om mensen te engageren en er samen iets aan te doen in plaats van je gewoon schuldig te laten voelen. Schuld is noch positief noch eerlijk. De opwarming van de aarde is geen individueel probleem. We kennen allemaal de preken over minder water gebruiken bij het tandenpoetsen of baden bijvoorbeeld, het voorzichtig zijn met plastic enz. Het ding is, je kunt zoveel actie ondernemen als je wil, maar de grote industrieën moeten mee veranderen. Ik weet niet zeker of we individueel een impact kunnen hebben. In Europa hebben we ecologische richtlijnen, maar we blijven produceren in China, en we slaan hén op de vingers omdat ze fossiele brandstoffen verbranden. We verbergen het feit dat ze eigenlijk massaal voor ons aan het produceren zijn. Dat is hypocriet. We moeten het debat op de juiste plaats voeren.
Meer van Shirin vind je hieronder en op haar Instagram.
Bekijk meer VICE fotoreeksen van Belgische fotografen. Ben je of ken je zelf een getalenteerde fotograaf? Stuur ons dan een mailtje: beinfo@vice.com
Wil je elke zaterdag een overzicht van onze beste verhalen toegestuurd krijgen? Schrijf je dan nu in voor onze newsletter .
Volg VICE België ook op Instagram .
