"Na een bombardement in Belgrado hingen er ledematen in de bomen"

Voorafgaand aan de herdenking van de Val van Srebrenica aanstaande zaterdag, sprak VICE met jongeren die geboren zijn, of een achtergrond hebben in verschillende delen van de Balkan. Zij dragen de gruwelen die daar hebben plaatsgevonden nog altijd met zich mee. We maakten er vijf lees- en luisterverhalen over: Kinderen van de Oorlog in Bosnië. Lees of luister hier een introductie, die je van historische context voorziet.

"Op jonge leeftijd verhuisden mijn ouders naar Servië. Mijn vader komt oorspronkelijk uit Bosnië, mijn moeder uit Macedonië. Tijdens de Bosnische oorlog woonden ze in Belgrado, de hoofdstad van Servië.

Mijn moeder werkte in de apotheek op het centraal station van Belgrado. Op een dag kwam er een jongen uit Bosnië met de trein naar Belgrado om medicijnen te halen. Hij liep op krukken en had niet veel geld, misschien omgerekend vijftig euro. Mijn moeder keek hem aan, maar ze was niet in staat om zijn geld aan te nemen. Ze liep naar achteren en smeekte de arts of hij de dure medicijnen op naam van iemand anders kon zetten. Dat deed hij, en hij heeft dat daarna nog wel vaker gedaan. Dezelfde dag kwam de Bosnische jongen met een stuk chocolade aanzetten voor mijn moeder, om haar te bedanken.

In 1999, vier jaar na de Bosnische oorlog, werd Belgrado gebombardeerd. De NAVO had het gemunt op de Servische president, Milošević, waarmee niet meer onderhandeld kon worden. Tijdens de bombardementen was ik vier jaar oud. We moesten vaak schuilen in de kelder. Ik kon niet meer buitenspelen of naar de crèche. Ik weet van mijn moeder dat als ze door een straat liep waar net een bom was gevallen, dat er dan ledematen van mensen in de boom hingen.

Het geluid van luchtalarmen en de televisieprogramma's die onderbroken werden door oproepen dat mensen moesten schuilen hebben een grote impact op mij gehad. Het gevoel van angst overheerste in de jaren negentig in voormalig Joegoslavië. Ik denk dat veel kinderen die toen zijn geboren dat hebben gevoeld. Die angst is de meest tastbare herinnering die ik kan terughalen. Ik kan me goed voorstellen dat deze angst bij de kinderen die de gruwelen in Srebrenica hebben meegemaakt nog veel erger was. Op mijn zevende was mijn moeder de situatie zat. Ze besloot met ons naar Nederland te verhuizen, voor een betere toekomst.

Ik heb gemerkt dat Servië in Nederland als boeman wordt gezien. En als ik over de oorlog vertel, dan reageren mijn Nederlandse vriendinnen altijd heel zielig op mijn verhalen. Maar ik ben niet zielig. Ik heb een verhaal te delen, waarmee ik mensen bewust kan maken en vertellen anderen niet te veroordelen op geloof. De oplossing ligt bij onszelf, hoe mijn generatie ermee omgaat. Direct of indirect is iedereen uit Joegoslavië slachtoffer van de Bosnische oorlog en de nasleep ervan. Wat ik deze en de volgende generatie vooral wil meegeven, is dat oorlog nooit meer mag gebeuren. Als sommigen van de ex-Joegoslavische gemeenschap onze kinderen blijven meegeven dat wij niet gelijk zijn, en elkaar moeten haten, schieten we daar niks mee op. Als je kijkt naar voormalig Joegoslavië, dan zijn wij gewoon hetzelfde. In principe hebben we dezelfde taal, we verstaan elkaar allemaal. Ik eet burek en ćevapi, een Kroaat doet dat ook.

Door gesprekken met mijn Servische en Macedonische vrienden merk ik dat mijn generatie heel graag verder wil. Destijds waren zij ook allemaal kinderen, baby’s of niet eens geboren. Ze hadden geen invloed op de oorlog, of de politiek, en willen daar niet als de schuldige voor aangewezen worden. Als ik naar Balkanfeesten in Nederland ga, neemt iedereen alcohol mee en zingen ze samen liederen. Naoorlogse spanningen zijn er niet. Wanneer mijn vriendinnen op social media iets plaatsen over Srebrenica stuur ik ze juist een bericht. Op die manier toon ik mijn medeleven. Ik hoop dat we allemaal van de oorlog geleerd hebben, en dat we op een positieve manier kunnen doorgaan.”