Wees niet bang voor de rattenslang

Het pittoreske centrum van Doetinchem, een brievenbus in Zaandam, de tuin van een nietsvermoedende Goessenaar en de lakens van een Amsterdammer. Dit klinkt als een leuke, nieuwe uitbreidingsset van het spel Cluedo, maar niets is minder waar. Dit is een greep uit de locaties waar de afgelopen week een rattenslang werd aangetroffen. Het regent meldingen van slangen, en dat is nou nét een van de dingen die we er nu even niet bij kunnen hebben.

Ik belde met Rogier van Rossem, voorzitter van Herpetofauna – een stichting voor de bescherming en educatie op het gebied van reptielen en amfibieën (met de prachtige slogan ‘een warm hart voor koud bloed’) , om te vragen wat er in godsnaam aan de hand is met al die slangen.

VICE: Hoi Rogier! Zijn we middenin een Bijbelse plaag terechtgekomen?
Rogier van Rossem: Haha, nee, absoluut niet. Een slangenplaag is praktisch ondenkbaar, zeker in Nederland. Sprinkhanen, maar ook bijvoorbeeld muizen of ratten, kunnen plagen veroorzaken omdat ze binnen een aantal weken nageslacht kunnen produceren, en ook nog eens in hele grote aantallen. Slangen planten zich over het algemeen maar een keer per jaar voort, en dan moeten de condities ook nog eens perfect zijn. Een rattenslang kan zich in de buitenlucht pas voortplanten als het warmer is dan 25 graden, en dan moeten ze ook nog eens een slang tegenkomen van het andere geslacht. Dus die kans is verwaarloosbaar.

Hoe komt het dan dat er in korte tijd zoveel nieuwsberichten verschijnen over rattenslangen?
Nou, dat is eigenlijk makkelijk te verklaren: het is de afgelopen tijd erg lekker weer geweest, en iedereen zet z’n ramen en deuren open. Als je dan je terrarium niet goed dicht hebt gedaan, kan het zijn dat je slang ontsnapt. En dat is heel vervelend, want de rattenslang heeft het ontzettend zwaar in de Nederlandse buitenlucht. Ze zijn niet groot of sterk, en elke kat die buiten loopt kan met gemak een slang doden. Dit geldt ook voor grotere eksters, kraaien en raven. Die maken korte metten met de rattenslang.

Dat klinkt verschrikkelijk. Wat is de rattenslang precies voor dier?
De rode rattenslang, die het vaakst wordt gehouden in Nederland, is een slang die oorspronkelijk uit Florida komt. Sinds eind jaren zestig wordt-ie hier als huisdier gehouden, juist omdat-ie prettige karaktertrekken heeft. Rattenslangen worden niet te groot, stellen niet veel eisen qua verzorging en zijn vriendelijk in de omgang. Ik denk dat hamsters vaker bijten dan welke rattenslang dan ook. En eigenlijk gaat het bij rattenslangen altijd om ontsnapte huisdieren als ze worden gezien. Ze gaan niet graag aan de wandel. Slangen zijn liever lui dan moe: als ze een fijn plekje gevonden hebben, blijven ze liever daar dan dat ze verder trekken.

Als je hond of kat ontsnapt, komt-ie vaak na een tijdje wel weer aanwaaien. Weet een slang eigenlijk waar-ie woont?
Nee. Slangen hebben niet het vermogen om een mentale kaart te maken van hun omgeving, en hun geurzintuigen zijn erg specifiek. Ze kunnen wel ruiken of er een straat verderop een muis loopt, maar ze weten niet het verschil tussen een slagroomtaart of een barbecue, bij wijze van spreken. Ze kunnen ook niet de geur van hun terrarium herkennen.

Eigenlijk klinkt de rattenslang wel als een lief dier. Toch ben ik niet blij als ik er morgenochtend eentje in mijn bed aantref. Wat moet ik doen als het toch gebeurt?
Blijf kalm en maak snel een foto van het dier. Stuur die foto op, bijvoorbeeld naar ons of de dierenambulance. Dan kunnen wij snel identificeren of het een gevaarlijk exemplaar is. Mocht het in een uitzonderlijk geval toch om een gevaarlijk dier gaan, dan vragen wij de mensen om het dier een beetje in de gaten te houden. Zo weten wij op het moment dat we aankomen precies weten waar het dier is. Maar het belangrijkste is: maak je geen zorgen. Ik denk dat de kans groter is dat je op een dag zowel de lotto wint als door de bliksem wordt getroffen, dan dat je een gevaarlijke slang in je bed vindt.