Voor de golven: Oscar maakt surfplanken in Oostende

In onze serie ‘La nouvelle vague’ ontmoeten we mensen die surfen in België, en ondernemen we ook zelf een poging - weer of geen weer.

België is qua oppervlakte niet het grootste land, maar toch zit het vol met verborgen geneugten, onverwachte vreugden en atypische activiteiten. Als er één activiteit is die je niet met België zou associëren, dan is het wel surfen. Laat ons eerlijk zijn, surfen wordt over het algemeen geassocieerd met zonovergoten lichamen, eindeloze zandstranden en indrukwekkende golven. Niet meteen de ansichtkaart van onze Belgische kust. Maar tegen alle verwachtingen in, is de sport al meer dan twintig jaar bezig aan een opmars aan de Belgische kust - dankzij de stakhanovisten van de golf en de deining.

Om deze hype-to-be wat beter te begrijpen, sprak ik met Oscar Gonzalez Torres (38). Oscar is een shaper: een vakman die z’n eigen surfplanken maakt. Hij contacteerde me naar aanleiding van de fotoreeks over surfen in België, die we een tijdje geleden publiceerden. Zo’n vier jaar geleden richtte deze Belgische Spanjaard uit Eigenbrakel zijn eigen atelier op in Oostende. In het begin woonde hij in een omgebouwde truck. Hij deed het rustig aan, als een surfer die wacht op de golf die de deining wegslaat. Momenteel probeert hij van zijn passie zijn beroep te maken, door boards te maken voor sympathisanten. Zijn atelier, gelegen tussen de viswinkels, is een van de plaatselijke referenties geworden voor de surfrage die zich afspeelt in België.

Ik ontmoette Oscar om erachter te komen hoe hij erin slaagt om zich te redden in de (zoals hij zelf zegt) hel van surfers, zonder ten onder te gaan aan de concurrentie van de multinationals die de markt domineren.

VICE: Hoe kwam je erbij om surfplanken te maken? Wordt er gesurft in Eigenbrakel?
Oscar: Ik ben er zo'n vijftien jaar geleden mee begonnen, maar het was niet echt een keuze. De enige surfplank die er was in Eigenbrakel, had ik al gekocht. Er was toen niet veel hype rond de sport, zeker niet in Wallonië. Mijn surfplank had haar limiet bereikt en ik wilde verder surfen, dus besloot ik er zelf een te maken.

Hoe heb je dat geleerd?
Ik heb veel in ateliers gewerkt om op dit punt te belanden. Ik werkte in het atelier van een zwembad, waar ze veiligheidsafdekkingen voor zwembaden maakten. Ik heb vanalles gedaan. En elke keer als ik jarig was, zei ik tegen mijn vrienden en familie: "Leg bij, ik ga schuim kopen!" Op een bepaald moment wilde ik me er echt in specialiseren en begon ik te reizen om bij te leren: ik ging naar Ik Nieuw-Zeeland, Australië, Indonesië en de Verenigde Staten. Dat was niet gemakkelijk, want shaper is eigenlijk een beetje een geheime job die je in je eentje moet doen. Meestal begin je met het schoonmaken van de werkplaats. Tot de mensen beseffen dat je er op een bepaald moment nog steeds rondloopt en zoiets hebben van "Oké, deze gaat door". Dan begint het pas. Ik heb veel ateliers bezocht en in Australië ontmoette ik een shaper die me een beetje onder zijn hoede nam, als heeft dat niet heel lang geduurd. Ik besefte al snel dat ik het zelf zou moeten doen.

Dus je kwam terug naar hier om je ding te doen?
Ja, ik zei tegen mezelf: "Oké, het moeilijkste is om met hars te werken, omdat je daarbij geen absolute controle hebt, een beetje zoals met een schaafmachine". Dus begon ik in België te trainen. Ik heb een opleiding vliegtuigbouw gevolgd en ben van daaruit bij Sabena Aerospace in Zaventem terechtgekomen, waar ze samengestelde vliegtuigen herstelden. Het was een leuke job, maar na anderhalf jaar was ik het beu en ben ik daar vertrokken. Eerst ging ik naar Zeebrugge, daar vond ik een job in een

scheepswerkplaats waar met polyester werd gewerkt. Ik specialiseerde me daarin en wat later, door foto's te posten van boten en dat soort dingen, had een shaper in Nederland opgemerkt dat ik best goed kon schuren. Hij belde me op en zei dat hij een sander nodig had, dat is de persoon die het schuren voor zich neemt. Ik heb een tijdje met hem samengewerkt en realiseerde me dat wat hij in Nederland deed, hier in België net zo goed mogelijk was. Dus ben ik teruggekeerd en er 100% voor gegaan. Ik stopte met mijn halftijdse job omdat ik dacht dat je alleen maar een bedrijf vooruit kon helpen door er volledig in geÏnvesteerd te zijn. 

Was je dan in staat om van je passie te leven?
Niet echt... Je moet de realiteit onder ogen durven te zien: wij zijn geen surfland. Ik leefde heel bescheiden. Uiteindelijk had ik geen andere keuze meer en moest ik opnieuw halftijds gaan werken. Maar dat is niet erg, ik doe wat ik leuk vind. Ik moet gewoon om 5 uur 's ochtends opstaan...

Maar ik begrijp niet wat België dan zo speciaal op vlak van surfen? 
Ten eerste, op visueel vlak, denk ik dat reclame een belangrijke rol heeft gespeeld. Tijdens mijn loopbaan heb ik ook avondlessen in toerisme gevolgd. Het viel me op dat er in metrohaltes steeds meer advertenties te zien waren van een strand en een man met een surfplank. Al die promotie heeft er volgens mij mee voor gezorgd dat mensen zin kregen om te gaan surfen. Daarna was er de opkomst van sociale media, die dat fenomeen verder versterkt hebben. Daaruit is een surffederatie ontstaan die de discipline zo’n twintig jaar geleden is beginnen te promoten.

In België? 
Ja, over competitie gesproken... Ik ben er niet echt mee bezig. We hebben hier verschillende kampioenen gehad, waaronder een Belg die het opnam tegen de beste van de wereld. Ik denk dat het er aan de Vlaamse kant toe geleid heeft dat mensen wilden surfen. Waarom Oostende? Het is nog altijd de beste locatie om te surfen in België. Door de geografie, de beweging van het zand, de wind, de golven, de dijken die de stromingen veranderen...

Wat maak je eigenlijk in je werkplaats?
Ik repareer en maak ook dingen. Eén of twee keer per jaar probeer ik shapers uit het buitenland te verwelkomen om shaping shows te geven. Dan gooi ik de deuren van mijn atelier open voor iedereen en de die shapers komen, maken een plank. Daarna neem ik het over: ik doe al het glasvezelwerk en de afwerking en als dat klaar is, verkoop ik de plank aan de winkel. Ik organiseer die shows in de hoop dat mensen zich zouden realiseren een surfplank veel geld kost, omdat er uren werk en know-how achter zitten. Het is ook een beetje een poging om mensen er bewust van te maken dat je budget hier niet veel groter hoeft te zijn dan bij een groot merk. Er kan een verschil van honderd euro zijn en dan nog is het soms elders nog duurder. Maar de kwaliteit zal altijd beter zijn, of het nu bij mij is of bij een andere shaper. Ik bied ook nog een andere service: je kunt hier je eigen plank komen maken. Dus als je de skills hebt, kan je de benodigdheden in mijn atelier huren.

Is er een soort van gemeenschapsgevoel tussen shapers onderling, of tussen andere mensen uit dit milieu?  
Dat is moeilijk te zeggen. Voor mij, als Franstalig persoon, ligt het wat ingewikkelder. Ik weet dat sommige shapers heel goed met elkaar overweg kunnen. Ik probeerde shows te organiseren met de plaatselijke bevolking, maar ze zeiden altijd "Ja, ja, we zien wel". Da’s lastig, in België bots je altijd op dezelfde problemen.

Naar mijn gevoel heb je een beetje het imago van iemand die zich altijd alleen voorbereidt, die alleen z’n boards maakt en onderhoudt... Vandaar deze vraag. Is shaper een eenzame job? 
Ja en nee. Ik heb alleen leren surfen, dus ik ben altijd alleen geweest in het water. Toen ik begon, had ik een vriend die surfte in Braine-l'Alleud. Vier jaar lang nam hij me elk weekend mee naar zee - of er nu golven waren of niet, of er nu sneeuw lag of de wind niet goed zat... Het maakte ons niet uit. We wilden gewoon in het water zijn en ons amuseren. Vandaag woont hij in Reunion. Ik vind de eenzaamheid niet erg, ik geef er zelfs de voorkeur aan. Maar ik heb hier ook een vriendengroep gemaakt. Af en toe gaan we samen surfen, dat is cool. We motiveren elkaar. Maar het is moeilijk om sessies te organiseren - de één werkt 's morgens, de ander 's middags… Het is soms moeilijk om af te spreken.

Je hebt veel gereisd om te kunnen trainen en op de beste golven te surfen. Welke plekken hebben het meeste indruk op je gemaakt?
Ik zal beginnen in België. Eerst en vooral Blankenberge, want daar heb ik leren surfen. Dat staat voorgoed in mijn geheugen gegrift. Maar toen ik de locaties hier in Oostende ontdekte, dat was echt iets uitzonderlijks. De haven was nog niet gebouwd. Alles was totaal anders, je had gewoon twee surfers in het water en die beroemde rots met "No tourists, No surfers" erop geschreven. Mijn maat en ik werden bang en we vertrokken met de mededeling dat we de rotsen zouden raken als we hier zouden surfen. Later vernam ik dat het de gemeente was die niet wilde dat er mensen kwamen surfen of toeristen kwamen zwemmen, maar die spot was echt gek. Internationaal is het moeilijk om daar een antwoord op te geven, want er zijn overal mooie spots - zowel qua kwaliteit van golven als qua kwaliteit van de omgeving. Ik ben zelf afkomstig uit Asturias. Daar is het ook prachtig om te surfen, je hebt zowel de bergen als de zee. Het dorp waarvan ik afkomstig ben, ligt dicht bij Salinas, een wereldberoemde plek om te longboarden. En als er twee plaatsen in de wereld zijn die me getekend hebben, dan zijn het zonder twijfel Nieuw-Zeeland en Californië. 

Soms beoefenen surfers ook andere sporten. Ben je bij surfen gebleven of hou je ook van andere dingen? 
Ik wilde altijd skaten, maar was er echt slecht in. Uiteindelijk ben ik gestopt omdat vallen bij skateboarden gelijkstaat aan een hand of enkel breken, en als zelfstandige was dat onmogelijk. Daarna heb ik een beetje geskied en gesnowboard. Maar ik realiseerde me ook dat je veel geld betaalt om in één skigebied te moeten blijven - twee als je geluk hebt. Ik stap gewoon in mijn busje en rijdt langs de mooiste plekken, da’s goedkoper. 

Je had het over "vechten tegen de grote merken". Waarom vind je het belangrijk om die made in Belgium te behouden tegenover de grote bedrijven die surfspullen verkopen?  

Ik heb net een surfplank teruggebracht naar een klant. Ze was gemaakt in Vietnam door mensen die nog nooit gesurft hebben, onderbetaald worden en slecht beschermd worden door de grote industrie. Geen maskers, handschoenen van slechte kwaliteit en producten die allemaal heel erg giftig zijn. Je kunt het stof hier zien liggen, zelfs ik heb er al last van. Als ik eenmaal met de chemicaliën begin en niet het juiste masker draag, val ik

gewoon neer. Dat is waarom. Het is zo'n massale productie, je kunt onmogelijk dezelfde kwaliteit bekomen als een kleine ambachtsman. Proberen geld te besparen op glasvezel, op arbeidstijd en op details zoals vinnen, is contraproductief.

Vervolgens worden die dingen verkocht tegen gigantisch hoge prijzen. De meeste mensen letten niet op de details, maar op een of ander merk omdat de profs ermee surfen. Maar profs geven niet om kwaliteit: als hun plank kapot is, stuurt een of ander merk hen gewoon 4 of 5 nieuwe op. Bovendien importeren die bedrijven helemaal naar Europa, niet bepaald ethisch wat het milieu betreft. Het gaat volledig in tegen de geest van het surfen. Mijn doel is om daartegen te vechten.

Is het mogelijk om de concurrentie aan te gaan?
Een jaar geleden begon Lidl surfplanken te verkopen die in Oosterse landen gemaakt worden. Hoe verwacht je dat ik kan concurreren met een plank van 8 voet die voor 300 euro verkocht wordt, als ik die voor het dubbele of driedubbele verkoop? Ik importeer ook materialen; mijn schuim komt bijvoorbeeld uit Spanje, maar alles komt uit Europa. Het mooie is dat er zoveel verschillende manieren zijn om planken te maken dat je kunt blijven innoveren en tegelijkertijd ook kunt blijven vasthouden aan je eigen normen.

Het is leuk om een discipline te hebben die voortdurend in beweging is. 
Ja, er zijn geen grenzen. Je zou het zelfs op het internet kunnen opzoeken, de oudere shapers zullen je elke keer zeggen "ik heb een nieuwe trucje geleerd". Soms is het te belachelijk voor woorden, maar die dingen kunnen wel je leven veranderen. In tegenstelling tot Lidl - al moet ik hen eigenlijk bedanken, want al die goedkope borden komen bij mij terecht om gerepareerd te worden: ze zijn slecht gemaakt. En daardoor kan ik investeren in betere materialen om betere planken te maken.  

En als je het hebt over innovatie in de manier waarop je borden maakt, wat bedoel je dan precies? 
Of het nu gaat over het ontwerp of over de materialen, er wordt voortdurend geïnnoveerd. Vandaag gebruiken we organische hars, we proberen de hars steeds minder giftig te maken. Wat vezels betreft, gebruiken we intussen glasvezels; de Benelux-landen produceren zowel glas- als hennepvezels. Het is milieuvriendelijker en lokaal.

Ook al kan niet iedereen het zich veroorloven, waarom zou je mensen aanraden om naar lokale ateliers te gaan als het aankomt op de kwaliteit van producten?
Misschien schiet ik mezelf in de voet met betrekking tot mijn bedrijf, mijn concurrenten of wat je wil, maar ik denk dat je niet moet aarzelen om naar lokale handelaars te gaan. Of dat nu mijn atelier, dat van andere shapers of lokale surfshops zijn. Al die mensen houden van surfen, meer dan wie dan ook, zozeer zelfs dat ze er hun leven aan gewijd hebben. Ik vind het een beetje jammer om op sociale media mensen te zien verkondigen dat ze eco-verantwoordelijk, veganistisch en respectvol voor hun omgeving zijn, maar tegelijkertijd wel brol kopen die in China wordt gemaakt.

Volg VICE België ook op Instagram.