FYI.

This story is over 5 years old.

Stuff

Ik ging mee op een tour langs de belastingontwijkers van Nederland

Ik ging mee met de Amsterdam Tax Tour, om erachter te komen waar alle bedrijven zitten die Nederland als een belastingparadijs zien.

De Tax Tour Jury voor de tourbus. Alle foto's door de auteur

Afgelopen maandag ging ik mee met de Amsterdam Tax Tour, georganiseerd door hulporganisatie ActionAid, om langs de panden en brievenbussen van de grootste belastingontwijkers van Nederland te gaan. Ik sla zelf het economiekatern altijd over als ik de krant lees, en ik heb geen verstand van dingen als 'belasting', 'rente' of – ik noem maar iets – 'geld'. Maar zelfs ik snap wel dat het niet eerlijk is dat bedrijven zich in administratieve bochten wringen om zo min mogelijk belasting te betalen. Met belastingcenten wordt onze verzorgingsstaat betaald, subsidies verstrekt en de onderwijskosten zo laag mogelijk gehouden. Ook zonder economiediploma weet ik wel dat je dus echt een lul bent als je daar niet aan mee wil betalen.

Advertentie

ActionAid vindt dat ook, en daarom organiseerden ze een bustour om het probleem eens stevig aan de kaak te stellen. Ik ging mee, omdat ik me best wil verdiepen in zaken waar ik geen verstand van heb, maar vooral omdat het me leuk leek om met z'n allen langs kantoorgebouwen te rijden en de belastingontwijkers publiekelijk aan de schandpaal te nagelen door dingen als "kapitalistische varkens!" en iets met het woord 'grootkapitaal' naar ze te roepen.

Lars, de tourgids, zwengelt de sfeer even goed aan met zijn megafoon

Er was me van tevoren verteld dat de bus stipt om 14.00 uur zou gaan rijden, dus kwam ik om 13.45 uur aan bij station Sloterdijk, waar de bus zou vertrekken. Eenmaal daar bleek dat de bus een lekke band had en later zou komen. Tourgids Lars Sörensen greep die kans om op te merken dat "Deloitte of Ernst & Young vast de boel gesaboteerd hadden." Een grapje, uiteraard. Maar misschien ook wel géén grapje! Hoe leuk was het geweest als mensen bij Deloitte of Ernst & Young écht de banden van het busje hadden lek gestoken omdat ze zich zorgen maakten over wat een groepje bezorgde burgers van hun belastingafdracht vond?

Ik keek eens goed om me heen en zag dat alle aanwezigen een notitieboekje, camera of laptop bij zich hadden. Er waren op dat moment alleen maar mensen van de pers die keihard nieuws wilden verslaan, en nul betrokken burgers die zich hard maakten voor de goede zaak. Misschien kwam dat doordat de belastingbetalende Nederander gewoon aan het werk was op het moment dat de tour gehouden werd.

Advertentie

De Nederlandse pers

Iets na tweeën werd besloten om te beginnen met het programma, zij het in aangepaste vorm. Een panel van deskundigen werd voorgesteld: Ewald Engelen, Arnold Merkies, Paul Tang, Esmé Berkhout, Henk Willem Smits en Gijs Verbraak. Gezamenlijk vormden zij de Tax Tour Jury. Het was hun taak om organisaties te nomineren voor de verkiezing van de Tax Topper van 2015. Het idee was dat het publiek later mag stemmen op een van de door de jury genomineerde organisaties. De winnaar wordt dan vervolgens uitgeroepen tot de Tax Topper van 2015 – de grootste eikel op het gebied van belastingontwijking.

Als eerste was Ewald Engelen, die blijkbaar vond dat belastingontwijking vooral met veel volume bestreden moet worden en dus luidkeels Deloitte nomineerde. "Het had ook net zo goed KPMG, Ernst & Young of PwC kunnen zijn, want het zijn allemaal even grote boeven," spuugschreeuwde hij door de megafoon. Een paar journalisten juichten en applaudisseerden.

Het werd inmiddels iets kouder, en omdat de bus er nog steeds niet was werden we naar het Meiningerhotel geloodst, waar de rest van de jury hun praatje hield.

Henk Willem Smits in gesprek met Lars over de verkiezing

Alle andere juryleden deden ook hun zegje, en dat zegje kwam steeds luid neer op hetzelfde: de bedrijven en organisaties die in of via Nederland hun belasting hebben geregeld doen niks illegaals, maar zijn niet erg ethisch bezig.

Echt oplossingsgericht werd er niet gedacht: één van de suggesties uit het publiek was om Nederlandse belastingadviseurs minder goed op te leiden, zodat ze minder kennis zouden hebben van de trucjes die met de wet uit te halen zijn. Een andere suggestie was om allemaal ons zo binnen de mazen van de wet te manoeuvreren als de grote bedrijven doen, zodat we met z'n allen zo weinig mogelijk belasting betalen. Een heel leuk idee, maar ook contraproductief. Bovendien zouden we daar dus allemaal weer slimme belastingadviseurs voor nodig hebben.

Advertentie

Na twee uur kwam eindelijk de bus, en een verse teleurstelling: de tour zou vanwege het late vertrek ernstig ingekort worden. Vol goede moed stapte ik alsnog de bus in. We zullen ze krijgen, die belastingontwijkers, dacht ik. De kapitalistische varkens.

Met z'n allen op een kluitje in de bus

De bus zat stampvol met mensen, camera's en geluidsapparatuur. Mensen moesten staan, omdat er geen plek meer was of om het beste shot te krijgen van de kantoren waar we langs zouden rijden. Journalisten buitelden over elkaar heen terwijl de bus in noodvaart langs de gebouwen reed. Ondertussen tetterde Lars in zijn megafoon dat er veertienduizend brievenbusfirma's in Nederland waren en dat tachtig procent van de grote internationale grote bedrijven Nederland gebruikt om zo weinig mogelijk belasting te betalen. Ewald Engelen riep er nog "Tax evasion kills!" doorheen.

Mensen hopen een glimp op te vangen van de belastingontwijkers

Ondertussen waren we de eerste locatie gepasseerd. Het was het kantoor van de Belastingdienst, die het Nederlandse belastingklimaat in stand houdt en belastingontwijking in de hand werkt. We konden wegens wegwerkzaamheden niet langs de voorkant van het kantoor rijden, dus reden we er achterlangs. Er stond alleen een ander gebouw in de weg, dus het was allemaal wat moeilijk te zien. Ik hoorde mensen zeggen:

"Daar zitten ze!"
"Waar?"
"Dat puntje daar, dat zwarte hoekje."
"O ja. Ik denk dat ik het zag."

Ik vroeg aan Loes, een van de organisatoren van de Tour, wat nou precies de bedoeling was. Zij zei dat het er niet om ging om de belastingontwijkers publiekelijk te shamen, maar om aan te tonen dat het een probleem is, en dat probleem te concretiseren door te laten zien waar de ontwijkers zitten.

Na een kwartiertje zat de tour er alweer op. We waren ook nog langs het kantoor van een whiskymerk gereden. Er werd veel gejoeld in de bus, maar niet echt gebruld over kapitalistische varkens of het grootkapitaal, helaas.

Belastingontwijking komt veel voor, en daar mag flink wat aanstoot aan genomen worden. Maar achter het feit dat grote bedrijven ermee wegkomen, zit ongetwijfeld een enorm machtige en rijke lobby. Het is spijtig dat die lobby niet te imponeren is met een rommelige bustour en een verkiezing, maar het is allicht een begin.