Is de UvA nou eigenlijk beter geworden van al die bezettingen?

In het voorjaar van 2015 was er opeens gelazer op de Universiteit van Amsterdam, toen een studentenbeweging plotseling dingen begon te bezetten en te blokkeren omdat ze het beleid van de UvA niet langer pikten. Nadat op 11 april het Maagdenhuis door de ME werd ontruimd leek de rust wel weer zo'n beetje teruggekeerd, en de dagelijkse routine van koffies drinken, artikelen doorspitten en dutten tijdens college weer opgepakt, maar vanmorgen had een handvol demonstranten zich opnieuw voor het Maagdenhuis geïnstalleerd. Ze vinden dat de UvA met haar financiële beleid nog altijd flexwerkers aan het naaien is. Hoog tijd dus om eens uit te zoeken of alle protestacties van de afgelopen tijd nou eigenlijk een beetje zin hebben gehad. Ik besloot een aantal betrokkenen op te bellen, en een balans op te maken van wat er nou concreet van alle eisen terecht is gekomen.

De laatste maanden werd het voor steeds meer mensen duidelijk dat er het nodige mis was binnen de UvA. De beeldvorming van de universiteit veranderde binnen enkele weken van gerespecteerd onderwijsinstituut naar een totalitair en rendementsgeil monster, waar flexwerkers werden uitgebuit en het CvB ongeveer alles bepaalde, zonder zich iets aan te trekken van wat bijvoorbeeld studenten vonden. De bezetters zetten alle problemen op een rijtje en kwamen tot de volgende eisenlijst, zoals te lezen op de site van De Nieuwe Universiteit. (Dingen als 'het rendementsdenken door de wc spoelen' en 'het kapitalisme afschaffen' hadden de meeste studenten ook graag op de lijst gezien, maar dat zijn nogal grote onderwerpen. Onderstaande punten zijn in theorie prima haalbaar, wat wel zo handig is voor een eisenlijst.)

• Democratisering en decentralisering van het bestuur van de universiteit.
• Afschaffing van het huidige allocatiemodel: financiering op basis van kwaliteit, niet op basis van kwantiteit.
• Stopzetting van het huidige Profiel 2016 [De reorganisatie van de geesteswetenschappenfaculteit waardoor er meerdere kleine talenstudies zouden verdwijnen].
• Referenda per instituut en opleiding over de samenwerking tussen de UvA en de VU op de FNWI.
• Duurzame carrièreperspectieven voor al het personeel.
• Geen vastgoedspeculatie met onderwijsgeld.

Toen Louise Gunning gedurende de bezettingen liet zien over een media-handigheid te beschikken waar zelfs Ella Vogelaar nog op neer zou kijken, werd er aan deze lijst ook nog het aftreden van het CvB aan toegevoegd.

Vanuit de UvA leidde de lijst tot het zogeheten tienpuntenplan, een met holle frasen doorspekt beleidsstuk waarin men belooft "werk te maken van democratisering" en "creativiteit voorop te stellen." Waren dit dan eindelijk de veranderingen waarvoor we zoveel feestjes hebben overgeslagen?

Volgens Jarmo Berkhout, woordvoerder van de Humanities Rally en vanaf het begin betrokken bij de acties, is dat maar ten dele zo. "Eigenlijk zijn er twee eisen echt ingewilligd. Dat profiel 2016 is in de prullenbak gegooid en de bezuinigingen zijn sterk teruggeschroefd. Verder is het punt van de referenda deels waargemaakt; er is nu de toezegging gekomen dat de UvA zal stoppen met het omzeilen van het instemmingsrecht van de studentenraad van de bètafaculteit, zodat deze nu echt wat te zeggen heeft over alle samenwerking tussen de UvA en de VU."

Dat is natuurlijk een mooi succes voor geesteswetenschappers en voor beta-ers die niet graag in Buitenveldert komen (de plek waar de VU staat). Het vertrek van Louise Gunning heeft hier een belangrijke rol in gespeeld. Haar vertrek heeft de protestbeweging namelijk geen windeieren gelegd. Berkhout: "Met Dymph van den Boom [Gunnings opvolger] kan je gewoon een stuk meer. Gunning had nogal de neiging om dingen weg te lachen en ze voelde zich ver verheven boven wat studenten allemaal vonden. Volgens mij weet ze gewoon echt niet wat het betekent om naar andere mensen te luisteren. Ik denk dat als we een communicatief slimmere voorzitter van het CvB hadden gehad, dat het dan allemaal niet zo'n vaart had gelopen."

Toch betekent het wel dat er voorlopig maar voor twee en een kwart van de eisen een concrete oplossing is gekomen. Wel zijn er nu twee commissies ingesteld, die namens de academische gemeenschap bindende voorstellen gaan doen over het democratiseren van dingen. Volgens Noeri van den Berg, voorzitter van de Amsterdamse studentenvakbond ASVA, hebben we het hier over hoopgevende praatgroepjes: "Die commissies worden samengesteld vanuit de hele academische gemeenschap, en die gaan voorstellen doen die echt bindend zijn. Daar ben ik vrij optimistisch over, omdat er nu ruimte is om de noodzakelijke veranderingen door te voeren." Ook Berkhout is overwegend positief: "Het is niet heel direct en het zal ook nog wel even duren, maar het kan op lange termijn dingen structureel veranderen op de UvA."

Yasha Lange is perswoordvoerder van de Universiteit, en ook hij benadrukt dat de commissies de grote verlossers zullen zijn voor het realiseren van de wensen. Daarnaast zegt hij ook dat er op het punt van allocatiehervorming een belangrijke toezegging is gedaan: "De UvA heeft gezegd dat de studentenraad en ondernemingsraad instemmingsrecht krijgen op het allocatiemodel. Als dat herzien wordt en zij vinden dat het geld op een verkeerde manier wordt verdeeld, dan gaat het feest niet door en moeten we er op een andere manier met elkaar uit zien te komen." Dit betekent dat het voor de UvA nu een stuk lastiger wordt om de geldkraan dicht te draaien als ze bijvoorbeeld de geesteswetenschappen niet rendabel genoeg vindt. Dit was een zwaarbevochten probleem.

Toch is het niet zo dat beide partijen nu weer hand in hand door de wei huppelen omdat het allemaal zo goed gaat. Neem bijvoorbeeld Jessica: een verontwaardigde student, die zich bij de protesten heeft gevoegd uit woede over hoe haar faculteit bestuurd wordt. "Dat tienpuntenplan is echt waanzinnig vaag, en gaat volledig voorbij aan de punten die er vanuit De Nieuwe Universiteit zijn voorgesteld. Toen bijvoorbeeld de bètafusie een heel groot issue werd, hebben ze het inderdaad teruggetrokken, maar sneaky als ze zijn proberen ze het er op een andere manier gewoon alsnog door te drukken."

Er is nog steeds genoeg waar de studenten zich kwaad om maken. Zo komt er een nieuwe CAO aan die de maximumduur van tijdelijke aanstellingen verkort van zes jaar naar vier jaar, en de UvA doet er het nodige aan om deze te omzeilen. Jessica: "Uit interne UvA-communicatie was gelekt dat ze overwegen om van bestaande flexers de contracten open te breken, en ze dan meteen weer in dienst te nemen, zodat ze onder de nieuwe regeling vallen. Dat heeft volgens mij weinig met 'duurzame carrièreperspectieven' te maken."

Een andere actievoerder, Grietje, is ook nog steeds erg sceptisch: "Als je naar de gelekte mails kijkt zie je dat ze nog steeds zoeken naar creatieve manieren om met de regels om te gaan. En daarnaast: ik ken verhalen van mensen die nu al 21 jaar op de UvA werken met een tijdelijk contract, en dat zijn nog niet eens de ergste." In de ogen van de demonstranten is daar sinds de protesten weinig tot geen verbetering in gekomen, en daarom gaat de protesten ook nu nog door.

Toen ik hem vroeg om een reactie gaf Yasha Lange logischerwijs aan dat de UvA ontzettend veel waarde hecht aan duurzame carrièreperspectieven, en dat daarover uitgebreid wordt gesproken met de verschillende actiegroepen. Lange wilde in het gesprek ook gelijk even korte metten maken met de aantijging dat de UvA met vastgoed zou speculeren: "Het enige dat we in het verleden hebben gedaan, is besluiten om te gaan renoveren. Om de renovatie van bestaande en een paar nieuwe gebouwen te financieren zijn er enkele panden van de UvA verkocht. Speculatie is daarom ook een verkeerde term."

De UvA is zelf dus sterk van mening dat het de eisen van bezetters tegemoet is gekomen met concrete acties. Wat betreft democratisering en financiering komen er dus twee commissies, de medezeggenschapsorganen krijgen een veto voor de allocatie, en de eis om te stoppen met speculeren is sowieso onzin want de UvA speculeert kennelijk helemaal niet. Toch bleken de problemen nog lang niet opgelost, gezien de reacties van de studenten.

Terwijl we wachten op de verlossende woorden van de beide commissies, kunnen we in ieder geval toch enigszins concluderen dat het kan lonen om bij ontevredenheid over je universiteit een blik huisvredebreuk open te trekken.