De bekendste wietkweker van Nederland krijgt geen straf

Doede de Jong, de bekendste wietkweker van Nederland, is schuldig aan de kweek van cannabis, maar krijg daarvoor geen straf. Dat oordeelde het Hof van Leeuwarden in het Hoger Beroep tegen Doede, in een zaak die symbool werd voor alles wat er misgaat bij het intensiveren van de Nederlandse War on Drugs.

In het kort is de uitspraak: Doede is een goeie vent en zijn zaak is uniek.

Voor Doede en zijn vrouw Kicky is de uitspraak een persoonlijke triomf. Vorig jaar kregen ze te horen dat ze 233.282 euro en 60 cent moesten betalen, omdat dat het bedrag zou zijn dat hij verdiend had met zijn criminele onderneming – een kas met onder de zon gegroeide biologische wietplanten.

Maar nu heeft het Hof "de indruk gekregen dat verdachte de feiten niet heeft gepleegd om er zelf rijker van te worden." Of daarmee ook die € 233.282,60 aan 'winst' verleden tijd is, dat is nog niet duidelijk. Daar komt nog een latere zaak over en dat blijft spannend.

Leuker is dat het hof aanwijzingen heeft "dat de door verdachte geproduceerde wiet, wat de voor de gezondheid schadelijke effecten betreft, van betere kwaliteit is dan de wiet die afkomstig is van de gebruikelijke hennepkwekerijen."

Doede is dus niet alleen iemand die kweekt uit idealistische motieven, zijn ganja is ook nog eens beter dan de rest, aldus het Hof.

De enorme druk die werd uitgeoefend op Doede en de rechte rug die hij daarbij in de rechtbank hield, maakten hem tot een soort martelaar binnen de cannabisscene in Nederland. Hij zou misschien zijn huis en zijn rustige oude dag kwijtraken, maar hij was niet bereid om enig compromis te sluiten.

Er zijn weinig dingen op planeet aarde juridisch gezien verwarrender dan de staat van cannabislegalisering in Nederland. Het laatste jaar sturen rechters wietkwekers naar huis met een lichte taakstraf of zelfs helemaal niks, en roepen ze de landelijke politiek op om een oplossing te vinden. Maar in Den Haag wordt – vooral door de VVD – geen keuze gemaakt voor reguleren of verbieden. Dat zorgt voor een eindeloze stroom moeilijke gerechtelijke uitspraken.

Kort geleden kregen juist 'modelkwekers' John en Ines in eerste instantie geen straf vanwege hun wietteelt, maar in hoger beroep juist wel. Bij Doede is het nu precies andersom. Het minimale verschil lijkt te zijn dat John en Ines na die eerste uitspraak vol goede moed zijn gaan verder kweken voor de coffeeshop, en Doede dat alleen voor persoonlijk gebruik deed.

Er valt totaal niet meer te voorspellen welke kant een gedoogbeleidzaak opgaat en de logica van het Openbaar Ministerie is steeds vaker ver te zoeken. De bizarste zin uit de hele zaak tegen Doede kwam van het Openbaar Ministerie, in de paragraaf die duidelijk moest maken wat de ernstige gevolgen waren van Doede's criminele gedrag: "Door te leveren aan een of meer coffeeshops heeft verdachte het vertrouwen in het Nederlandse gedoogbeleid schade toegebracht."

Dus door wiet te leveren aan een coffeeshop ondermijn je het gedoogbeleid? Ik heb nagevraagd bij het OM wat het met die zin bedoelde, maar het bleek niet eenvoudig om daar een antwoord op te krijgen.

"Als we daar iets over zeggen, heeft dat invloed op alle andere zaken in Nederland die te maken hebben met hennepteelt. Dus we zijn nog even aan het kijken naar die zin. Uw vraag ernaar is in die zin terecht," zo liet de woordvoerder van het OM mij enkele dagen geleden weten. Ze konden niet met een antwoord komen voordat dit artikel gepubliceerd werd.

Heeft Doede de Jong nu dan bereikt wat hij wil? Nee, dat niet. Hij wil graag dat cannabis in Nederland gewoon gereguleerd wordt zoals we ook alcohol reguleren: je mag het thuis maken zolang je het niet verkoopt. Als je het wel verkoopt moet je aan regels voldoen.

Wat hij wel heeft bereikt is dat een van de meest iconische zaken van de strijd tegen hennepteelt is uitgelopen op een afgang voor het ministerie van Justitie en het Openbaar Ministerie. De rechter heeft weer duidelijk gemaakt dat er een volledige culturele scene is gecriminaliseerd en dat er honderden miljoenen aan belastinggeld worden vergooid.

Justitie heeft de strategie de laatste jaren enigszins verlegd. Het zet niet meer in op straf, maar op het ontnemen van geld dat verdiend zou zijn met de teelt. De winst mag dus alleen naar coffeeshops, niet naar telers van de cannabis.

Ivo Opstelten heeft met zijn jarenlange campagne tegen de hennepteelt een soort monster gecreëerd, en zijn opvolger Ard van der Steur zit nu met de gebakken peren. Van der Steur heeft zich helder uitgesproken over hoe moeilijk het dossier is, maar nog niet over waar het gedoogbeleid volgens hem naartoe moet.

Daar komt binnenkort misschien verandering in. Vier Kamerleden hebben hem gevraagd hoe Nederland nou eigenlijk denkt over de regulering van wiet. Het kabinet zegt namelijk steeds dat reguleren niet mag van de Verenigde Naties, maar volgend jaar wordt er nou juist bij de VN over hervorming van het internationale drugsbeleid gesproken.

De Kamerleden willen weten wat het standpunt van Nederland is. Is Nederland in principe voor een gereguleerde teelt – als het kan – of tegen? En gaan we dat internationaal dan ook uitdragen?

De rechter stelde in de zaak tegen Doede weer dat de landelijke politiek moet beslissen. Er is maar één partij in de Tweede Kamer die op dit moment kiest voor huidige beleid – en dus niet vóór of tégen reguleren ­– en dat is de VVD. Als de VVD een positie durft in te nemen, komt er pas echt een einde aan bizarre zaken als die tegen Doede de Jong.