FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Twee dagen doorwerken zonder slaap? Is een pilletje voor

Stel je eens voor: een nieuw doktersrecept zorgt voor totale concentratie en een geniaal denkvermogen.

Stel je eens voor: een nieuw doktersrecept zorgt voor totale concentratie, een geniaal denkvermogen en de mogelijkheid om minstens twee dagen lang wakker te blijven. Auditieve en optische implantaten zorgen voor een scherpe en optimale focus, tot ver in je pensioenjaren.

Stel je eens voor dat dit soort technologieën gebruikt zouden worden om werknemers te veranderen in superwerknemers, die dan als een soort van Übermenschen in staat zijn om de carrièreladder te beklimmen. Dat klinkt gaaf, maar stel je eens voor dat je wordt gedwongen om het middeltje te gaan gebruiken. Dat je een medisch experiment wordt van menselijke efficiëntie, alleen maar zodat je je baan kunt behouden.

Advertentie

Recent onderzoek suggereert dat we niet ver verwijderd zijn van dit soort arbeidsintensieve ecosystemen. Een rapport, samengesteld door de Royal Society (de Britse Nationale Academie voor Wetenschappen), bevat een samenvatting van de bevindingen van Britse academici, artsen en futuristen. Het suggereert, enigszins voorzichtig, dat we mogelijk al vrij snel massaal door kantoren zullen marcheren als werkmieren.

“Werkzaamheden zullen de komende tien jaar evolueren,” aldus het rapport, dat de titel Human Enhancement and the Future of Work draagt. “Technologieën voor de verbetering van het menselijk brein hebben daar een belangrijke bijdrage in. Het kan individuen leren om bepaalde taken uit te voeren of wellicht te helpen met het kiezen van het juiste beroep. Daarnaast beïnvloedt het de motivatie, stelt het mensen in staat te werken in extremere omstandigheden of tot hogere leeftijd, en kan het bedrijfsongevallen en ziektes reduceren.

Die zogenaamde technologieën zijn vooral chemische cocktails, zoals de slaapvernietigende drug Modafinil, of chirurgische ingrepen die gericht zijn op hersenstimulatie en bionische ledematen. Hoewel veel van dit soort technologieën al beschikbaar zijn, roept de toenemende profilering op de werkvloer de nodige vragen op. Zullen degenen die zich de ingrepen niet kunnen veroorloven zichzelf hopeloos voorbijgestreefd zien worden door hen die er wel geld voor hebben? Worden werknemers binnenkort onder druk gezet om gedwongen te veranderen in een supermens?

Advertentie

MODAFINIL: HET PERFECTE RECEPT?

Veel van de technologieën die het rapport beschrijft zijn nog steeds in een vroeg stadium van ontwikkeling. Anderen, zoals Modafinil, zijn al vergevorderd. Het is een medicijn ontwikkeld om narcolepsie te behandelen: het stelt de gebruikers in staat om wakker te blijven en voor maximaal twee dagen achtereenvolgens productief te zijn. Het is niet verrassend dat Modafinil populair is onder studenten, vrachtwagenchauffeurs, militairen en elk ander persoon dat voor een langere periode alert moet zijn.

Modafinil en andere cognitieve verbeteraars worden steeds vaker een gewoontegoed voor studenten, plus: ze gaan er ook gewoon mee door als ze eenmaal een carrière hebben. Dr. Barbara Sahakian, hoogleraar klinische neuropsychologie aan de Universiteit van Cambridge, wijst erop dat 16% van de Amerikaanse studenten aan de cognitieve boosters zit.

De drug—die door een select aantal onderzoekers wordt bestudeerd als potentiële verslavingsbehandeling voor dat andere powermiddel in poedervorm: cocaïne—is een favoriet onder artsen, wetenschappers en academici. De prestaties van de gebruikers zijn duidelijk beter dan de prestaties van mensen die het niet gebruiken. Het wordt zelfs gebruikt op het International Space Station om slaapstoornissen te voorkomen. (Dat lab wordt geteisterd door zestien zonsopgangen en -ondergangen per dag.)

“Een onderzoek uit 2011 wees uit dat Modafinil impulsief gedrag vermindert en de cognitieve flexibiliteit verbetert,” vervolgt het Royal Society rapport. “Er is bewijs dat cognitieve verbeterproducten zoals Modafinil de motivatie verhoogt en het plezier in het uitvoeren van routinematige taken vergroot.”

Advertentie

Gebruikers delen hun succesverhalen, bijvoorbeeld op Erowid, een website voor drugsonderzoek. “Ik heb nog nooit dit soort mentale helderheid in mijn leven gevoeld,” schreef Jay Bee, een 25-jarige gebruiker die zijn Modafinil-gebruik documenteerde op Erowid. “Ik voel de controle: irrationele gedachten worden weggedrukt.”

Terwijl Modafinil over het algemeen wordt aangeprezen als een drug met weinig bijwerkingen, wijst het rapport op het gebrek aan onderzoek naar gezondheidsrisico’s: “De bijwerkingen op lange termijn zijn onbekend; in feite geldt dat voor de meeste mensverbeterende technologieën.”

Erowid is ook de thuishaven voor mensen met verhalen over ongewenste bijwerkingen en verslavingen. Een 26-jarige gebruiker genaamd Mark meldde dat hij met behulp van zowel Modafinil als Piracetam “zijn leven heeft verpest”. Hij was zo gefixeerd op repetitieve taken (hij las tien uur per dag Wikipedia-pagina’s) dat hij zijn sociale leven en huwelijk verwoestte. Hij beweert dat hij zich er niet van bewust was dat zijn persoonlijkheid zo drastisch veranderde door de drug.

“Als ik een wens zou kunnen doen, zou ik teruggaan naar februari 2009, om nooit die eerste Modafinil-pil te nemen.”

Als dat de aard van de ‘productiviteit’ is die Modafinil-gebruikers kunnen verwachten op lange termijn, is het vooruitzicht van scheikundig verbeterd personeel extra spannend. Het versterkt het schrikbeeld van bedrijven in machtsposities, zeker met zo veel mensen die wanhopig op zoek zijn naar werk en de gebrekkige werkgelegenheid.

Advertentie

HERSENSTIMULATIE EN FYSIEKE VERBETERING

Van cognitieve training door middel van videogames tot bionica om gerichte delen van de hersenen te stimuleren: alles wordt gebruikt om de prestatie en focus van werknemers te verhogen. Alles om optimaal te functioneren, zelfs op gevorderde leeftijd.

Computerspellen worden gebruikt om meer te kunnen focussen en vaardigheden te vergroten. “Onderzoek met chirurgen geeft aan dat mensen die regelmatig videogames spelen bepaalde operatieve vaardigheden sneller oppakken en dat trainingen via computerspellen de prestaties verbeteren,” stelt het rapport. “Het blijkt ook dat games vaardigheidstrainingen kunnen verstrekken aan piloten.”

Dr. Roi Cohen Kadosh, van het Weillcome Career Development Fellow aan de Universiteit van Oxford, suggereert opties zoals transcraniële magnetische stimulaties, waarbij elektroden op de schedel worden geplaatst om gerichte gebieden van de hersenen direct te stimuleren. De technologie toont aan cognitie en leervermogen te versterken zonder negatieve bijwerkingen te hebben, tot nu toe dan. Daarnaast is het relatief goedkoop en hoeft er niet geopereerd te worden. Maar we zijn er nog niet.

“De potentie van non-operatieve cognitieve verbetering voor de ontwikkeling van intelligentie is niet bekend, en het wacht op onderzoek op dit gebied,” licht Dr. Kadosh toe via email. “Rekening houdend met de huidige vooruitgang, is het waarschijnlijk dat een aantal van deze apparaten op grote schaal beschikbaar is. Al zal het gekoppeld moeten worden aan goede cognitieve training en met een goede kennis van de relevante hersengebieden die betrokken zijn bij de vaardigheden die men wenst te verbeteren. We zijn nog lang niet in dit stadium, en het kan nog wel een paar jaar duren, misschien zelfs wel langer.”

Advertentie

Veel van de huidige technologische vernieuwingen worden ontwikkeld om natuurlijke lichamelijke zaken te modificeren of te herstellen—hoortoestellen, retinale implantaten, genoverdracht, bionische ledematen en cosmetische chirurgie. Allemaal zaken die de vergrijzende beroepsbevolking jonger moet laten lijken.

Maar al deze technologieën kunnen worden opgeschaald tot voorbij het punt van herstel. Zo kan bijvoorbeeld het gehoor worden opgevoerd naar een hoger niveau, zo vertelt Dr. Brian Moore, hoogleraar auditieve waarneming aan de Universiteit van Cambridge, via email.

“Er kunnen zeer gerichte microfoons worden gebruikt om beter te horen dan ‘normaal’,” schreef Moore. “Er zijn ook mogelijkheden voor het hoorbaar maken van geluid dat buiten het normale bereik van het oor valt, door frequenties te verschuiven. Ik denk niet dat er veel mogelijkheden komen om het basisgehoor te verbeteren, maar het is mogelijk om oren krachtiger te maken door het gebruik van intense geluiden en medicatie.”

Hoewel dergelijke ontwikkelingen dus nog niet op grote schaal voorkomt, kan het uiteindelijk dramatische veranderingen teweegbrengen in de personeelsbezetting.

DE ETHISCHE EN MORELE DIMENSIES VAN MENSELIJKE VERBETERING

Terwijl het personeel ouder wordt, zijn de werktaken steeds vaker gericht op informatiemanagement, en worden werknemers onderworpen aan volledig nieuwe inspanningen. Bovenstaande technologieën moeten naar verwachting deze spanningen verlichten. De grootste zorg van het Royal Society-rapport is dat bepaalde medicijnen of behandelingen een soort van patch worden om problemen op de werkvloer op te lossen, in plaats dat er bestuurlijke problemen of economische omstandigheden worden aangepakt.

Het is mogelijk dat het gebruik van cognitieve en fysieke verbetering een gewoontegoed wordt of zelfs dwangmatig wordt opgelegd. Het beeld van digitale slavenhokken waarin werknemers verbonden zijn aan hun computer en een Modafinil-infuus is niet prettig.

Een ander groot probleem zijn de kosten. De kosten van deze technologieën vormen een klassebarrière. Het betekent dat degenen met de juiste middelen sneller carrière zullen maken en de minder gefortuneerden ver achter zullen blijven. De versnelling van werknemersprestaties kunnen bovendien ten koste gaan van de arbeidsrechten.

Er wordt steeds vaker van werknemers verwacht dat ze lange dagen maken en in het weekend werken. Ze moeten constant vastgekit zijn aan hun werktelefoon en lijden daarnaast aan de verdwijnende voordelen, zoals een arbeidsverzekering en betaald verlof. Ze moeten dankbaar zijn dat ze een baan hebben in een krimpende economie. Rijke bedrijven zullen niet aarzelen om maatregelen te nemen als ze een paar jaar extra werk kunnen persen uit hun werknemers voordat ze vervangen worden. In deze arbeidsomstandigheden klinkt doping of fysieke modificatie helemaal niet als een sciencefictionverhaal.

Arbeidersverbetering is iets waar diep inzicht, ethische bedachtzaamheid en planning voor nodig zijn. Al is het maar om ervoor te zorgen dat het ons niet tegenwerkt in de toekomst.