Ik ging naar een theatervoorstelling waar het publiek mocht meebeslissen

Het is acht uur ’s avonds als in de Brakke Grond in Amsterdam de eerste bezoekers voor de BLOGpera van de Brusselse muziekband Jens Maurits Orchestra komen binnendruppelen. Even later gaan de deuren van de zaal open en zien we drie personen op het podium staan en een opstelling met een piano, een drumstel en een wat vreemde machine. Erachter staat een groot projectiescherm met een stenen gezicht erop. Rechtsvooraan staat een grijze sokkel. Iedereen houdt zijn telefoon alvast in de aanslag. In de promotie stond namelijk dat je het verloop van het theaterstuk als toeschouwer via een digitale interface kunt bepalen. Daar bedoelen ze dan je telefoon mee, toch?

Het stuk begint. Het stenen computergezicht spreekt de zaal toe in een nogal digitaal klinkend Engels. Het stuk draait om een centrale vraag: “Wat zet ons ertoe om muziek te maken?” En nog dieper: “Waarom precies muziek?”

We komen al snel te weten hoe we als toeschouwer kunnen participeren. Niet via onze telefoon, maar via de grijze monoliet in het midden van het podium, waarop een computermuis blijkt te liggen. Na elke act kan iemand uit het publiek die zich geroepen voelt naar voren komen om met de muis een voorwerp aanklikken dat rond het stenen hoofd op het projectiescherm zweeft.

De elf voorwerpen, die variëren van een haaientand tot iets wat lijkt op groente, staan voor verschillende onderwerpen. Een eerste toeschouwer snelt zich naar voren en drukt op het geelblauwe icoontje linksboven op het scherm. Het lijkt een beetje op blauwe kaas. Het eerste topic, The spell of the rainbow snake, start. Het is een verhaal over een regenboogkleurige slang die prehistorische vrouwen opdraagt om de mannen van hun stam gek te maken van begeerte. De mannen gaan op jacht en uiteindelijk is de moraal van het verhaal volgens mij dat je als man geen vrouwen moet aanraken als ze ongesteld zijn. Daarop beginnen de stamleden te dansen. De link met het waarom van muziek is me niet helemaal duidelijk, maar aanzwepend is het wel.

Na dit eerste topic wordt het publiek voorgesteld aan een speciale machine met de naam Memory Machine / La Bestia. Qua uiterlijk is het apparaat het beste te omschrijven als een weefgetouw van audiotapes. Met die tapes worden tijdens de show verschillende geluidsfragmenten opgenomen, zodat de muzikanten die later opnieuw in hun muziek kunnen gebruiken.

Terug naar de voorstelling. Een achttal keren loopt een toeschouwer het podium op om het volgende onderwerp te bepalen, en zo verder te komen in onze gezamenlijke zoektocht naar het waarom van muziek. De acts variëren van een aria, tot een dans waarin een van de muzikanten in een trance raakt terwijl herhaaldelijk een quote wordt afgespeeld dat we via die trance in contact kunnen komen met “de andere wereld.” Later hoor ik het gezang van een vogel, dat tegelijkertijd door Jens Bouttery op het drumstel nagespeeld wordt.

Jens Bouttery en Daan Milius, de bedenkers van de BLOGpera, vertellen achteraf dat niet alle stukken even realistisch zijn, maar je soms tussen de lijnen door de betekenis moet zoeken. Dat er trouwens een grote rol is weggelegd voor dieren en vooral dierengeluiden komt omdat Jens oorspronkelijk wilde weten of dieren ook bewust muziek maken. Vandaar ook de overkoepelende vraag: “Waarom muziek?”

Hoewel het begin, het einde en de inhoud van de topics van de BLOGpera vaststaan, zijn de volgorde en de tussenstukken steeds anders. Verder gaat het interactieve element helaas niet. Bij die intermezzo’s vangt het muzikaal trio de stilte op door te improviseren met muziek en zang. “De veranderende volgorde en de gedeeltelijke improvisatie maken elke voorstelling uniek,” vertelt Jens. “Het maakt het ook des te interessant voor ons, omdat we telkens andere verbanden gaan leggen tussen de verschillende topics en misschien voor nieuwe vragen over de oorsprong van muziek komen te staan.”

Het stuk eindigt met een lied dat we allemaal samen zingen. We applaudisseren voor de muzikanten en de toeschouwers die de voorwerpen aanklikten. Hoewel het stuk interessant was van opzet en uitwerking, had ik ergens wat meer verwacht van het interactieve aspect. Het idee om theater open te stellen voor digitale mogelijkheden lijkt iets dat ervoor kan zorgen om wat meer jonge mensen naar het theater te krijgen, maar aan die interactie met het publiek dient dan wel nog gewerkt te worden. Als je als toeschouwer niet enkel de volgorde, maar ook de inhoud mee kan bepalen, zou het al een stuk meeslepender zijn. De BLOGpera is zeker een leuke eerste stap in de goede richting, maar de weg naar écht interactief digitaal theater is nog lang.

BLOGpera is het tweede deel van een drieluik van voorstellingen van het Jens Maurits Orchestra. Het eerste, Triggers and Tresholds, bestond uit een tienkoppige band en de Memory Machine. Hier werd voornamelijk geïmproviseerd rond het thema “Hoe we van oermens naar muziek kwamen.” Ook hier werden video’s, interviews en andere media gebruikt. BLOGpera was vooral om alle research die de groep had gedaan te bundelen in een stuk. Als derde is er een boekje, They do it for a reason, waarin via tekeningen associaties opgeroepen worden over het “waarom van muziek”.

Het Jens Maurits Orchestra treedt op 28 april nogmaals op met de BLOGpera in de Singel in Antwerpen, voor tickets kan je hier terecht. Wil je meer informatie over de band en hun projecten, klik dan hier.