Is het wel oké dat wetenschappers een embryo maken van een mens en een varken?

Wetenschappers van het Salk Institute in Californië hebben een embryo gemaakt die half-mens, half-varken is. Bio-ethicus Arthur Caplan vertelt ons over de ethische bezwaren van het mengen van menselijk en dierlijk DNA.

Het wetenschappelijke tijdschrift Cell schreef afgelopen donderdag over een experiment dat voor een doorbraak zorgde in bio-engineering. Het betrof een succesvolle poging om een embryo te maken met zowel DNA van een mens als een varken (voor de duidelijkheid: het beeld hierboven is een kunstwerk, geen foto van het experiment).

De resultaten "bieden de mogelijkheid van het genereren van transplanteerbare menselijke weefsels en organen om tegemoet te komen aan het wereldwijde tekort aan orgaandonoren," aldus het artikel. Maar terwijl het alleen was toegestaan om het embryo een paar dagen te ontwikkelen, zorgt het ontstaan van dit schepsel voor een ongemakkelijk debat over de vraag of dier-mens-kruisingen angstaanjagende monsters zullen worden.

In november 2015, kort nadat de National Institutes of Health (NIH) de eigen experimenten die menselijke en dierlijke cellen combineerde stopte, organiseerde de Amerikaanse overheid een vergadering om die vraag te bespreken. De NIH vreesde "de geest van een intelligente muis gevangen in een laboratorium die schreeuwt 'ik wil eruit,'" vertelde ethicus David Resnik aan het tijdschrijft Technology Review.

NIH heeft waarschijnlijk gehandeld met iets teveel voorzichtigheid, maar er zijn nog steeds potentieel lastige dilemma's om aan te pakken. We weten nog steeds niet hoe deze vroege bundels van foetale cellen zich vertalen in menselijke onderdelen op of in een varken. Sommige gebieden voor menselijke cellen, zoals de maag, vormen een minder groot probleem dan bijvoorbeeld het brein. Om erachter te komen of we op het punt staan om in een horrorfilm te belanden, sprak ik met medisch ethicus Arthur Caplan van het Langone Medical Center, onderdeel van de Universiteit van New York. Hij vertelt dat meer toezicht op wetenschappers een goed idee is, maar niet vanwege de reden die ik dacht. Hij zei ook dat we zelf eigenlijk al een soort kruising tussen mens en dier zijn.

Motherboard: Wat voor zorgen hebben ethici geuit toen ze het mens-varken-embryo zagen?
Arthur Caplan: Ze vragen zich af of het voldoende gereguleerd is. Of er genoeg goedkeuring en toezicht was om het experiment te doen.

En, was dat zo?
Ik denk van wel, maar daar valt over te discussiëren: moeten er meer overheidsorganen zijn die kijken naar wat er gebeurt, op een transparante manier.

Waar zouden die groepen naar moeten kijken?
Ze zouden vooral het publiek laten weten dat dit soort experimenten eraan komen. Dat is nodig, want dit zijn experimenten met een grotere shockfactor. Het herinnert me eraan toen Dolly het schaap werd gekloond. Dat werd toen gebracht in de krant, en mensen hadden zoiets van: wat is er aan de hand? Waarom zouden ze zoiets doen? Het heeft overeenkomsten met wat nu het geval is: mensen verwachten dit niet, maar ineens horen ze iemand zeggen: "Ze maken varkensmensen!"

Cool, dus ze zijn bezig om varkensmensen te maken.
Nee, absoluut niet. Er is natuurlijk het risico dat iets verstoord wordt, en dat de cellen ergens anders heengaan dan je wil, zoals het brein of een andere plek. Maar die kans is erg klein. Het is een risico, maar een klein risico. En je kan de ontwikkeling van het dier stoppen als je het vermoeden hebt dat er zoiets gebeurd.

Die hersensellen zitten dan nog steeds in een varken, dus…
En met het zenuwstelsel van een varken, dus ik weet het niet! Het is moeilijk om te weten hoe dat zou zijn. Het is in ieder geval geen mens. Het zal niet zijn alsof er een klein mensje in een varken zit. En een paar cellen die deels menselijk zijn in de hersenen zal ongetwijfeld geen volledig gevormd brein opleveren.

Oké, maken we ons daar geen zorgen over. Maar waarover wel?
We willen geen half-dier half-mens maken. Daar is iedereen het over eens. Dat is het goede nieuws. Ik denk dat er niemand geïnteresseerd is om een minotaurus of een centaur te maken. Er is gewoon een tekort aan organen en weefsel en dingen om te transplanteren. Ik denk dat de motivatie goed is, en dat de wetenschappers die dit doen erg competent zijn.

Hé, er zijn heus mensen geïnteresseerd in het maken van een centaur.
Daar zit geen geld in. Als je geld wil verdienen, kun je beter iets maken dat je kunt transplanteren. Als je in de krant wil komen, ja, dan ga je overal roepen dat je een centaur gaat maken.

Hoe zit het met de dillema's die verrijzen als we de organen, die voor mensen bedoeld zijn, gaan transplanteren, maar ze komen uit varkens? Hoe zit het met de mogelijkheid dat we dier-mensen van onszelf maken?
Ja, dat zou veel dramatischer en interessanter zijn. Het zal veel meer vragen opleveren dan het huidige experiment. Er zijn ook veel bezwaren tegen het injecteren van menselijke cellen in dieren. Maar een groot deel van ons ervaart dit dagelijks tijdens het ontbijt: dierlijke cellen komen in ons lichaam, en worden door ons opgenomen – worden een deel van ons – in de vorm van ontbijtspek.

Je zegt eigenlijk dat vlees eten ons al pseudo-hybriden maakt?

Als je vlees eet of, ik noem maar wat, bloemkool, transformeert dat in jou. Met andere woorden: als je bacon eet, is dat best wel ver verwijderd van het dier waar het van kwam. Maar eigenlijk haal je de bacon uit het varken, bakt het, en eet het. Toch hebben mensen het idee dat ze zich niet dagelijks bezig houden met dieren.