Bavianen blijken ook democratisch te stemmen

De meerderheid bepaalt: dit is niet iets wat alleen voor mensen geldt. Een nieuw onderzoek wijst uit dat onder dierensoorten die volgens bepaalde sociale hiërarchieën leven, steeds vaker gebruik wordt gemaakt van groepsbesluit. Deze bewering staat haaks op onderzoeken die een belangrijke rol toeschreven aan het dominante mannetje. Onderzoekers van de Princeton University, Oxford en UC Davies werkten samen het het Smithsonian Institute om het gedrag van olijfbavianen in het Mpala Research Centre in Kenya te onderzoeken. Hun bevindingen werden vandaag gepubliceerd in Science. Olijfbavianen zijn groen-grijze apen die hun oorsprong vinden in equatoriaal Afrika. Het zijn nomadische omnivoren en hebben de wijdst verspreide populatie van alle aapsoorten. Zij vinden hun eten in zowel graslanden als dichtbeboste gebieden. Olijfbavianen zijn perfect voor een case study naar groepsgedrag onder diersoorten. In het wild vormen zij grote en complexe groepen die "troepen" worden genoemd en uit zo'n 100 bavianen bestaan. Deze troepen hebben ook weer lastige hiërarchische structuren, waarbij het mannetje dominanter is dan het vouwtje, en jongvolwassen bavianen weer dominanter zijn dan oudere mannetjes. Hierbij zijn de agressieve nieuwkomers ook weer dominanter dan de wat terughoudendere bavianen die al wat langer bij de groep zitten.

Ethologen proberen nog steeds te achterhalen hoe bavianen de sociale cohesie bewaren van zulke grote groepen. De groep van 46 bavianen, die dit onderzoeksteam heeft gevolgd, bleef bij elkaar terwijl zij een oppervlakte van meer dan vier vierkante kilometer verkenden.

De bevindingen van het onderzoeksteam in Kenya brengen duidelijk in beeld hoe een groep dit soort grote beslissingen neemt. Zij vergaarden hun data door 25 bavianen van digitale halsbanden te voorzien en weer los te laten in de groep. De halsbanden verzonden iedere seconde informatie over de locatie van de bavianen en de relatieve positie van elkaar. Na viertien dagen hadden de onderzoekers een enorme berg aan data om te analyseren. Deze data werd geanalyseerd door een algoritme dat zij zelf hadden geschreven.

"We hadden ontzettend veel data die we moesten verwerken, en het was ook nog eens complexe data," vertelde Ariana Strandburg-preshkin, hoofdonderzoeker en werkzaam aan de Universiteit van Princeton, mij in een email. "Deze data was significant anders dan de data die we eerder verzamelden. Deze paste dus niet in de standaard statistische test technieken die gebruikelijk zijn in de wetenschap.

De data-analyse duurde meer dan een jaar, maar leverde wel een interessant fenomeen op. Niet alleen werden de dominante mannetjes niet altijd gevolgd, ook bepaalde rangen of geslacht hadden geen invloed op de besluitvormingen. Waar de troep naartoe ging werd werd bepaald door groepsbesluit.

De troepen bewogen zich over grote afstanden op zoek naar voedsel. Bavianen in één groep waren of initiatiefnemers of "anchors". De anchors waren apen die achterbleven en de zodoende de groep terughield. Wanneer maar een klein deel van de groep het niet eens was met de gekozen richting, werden de verschillen opzij gezet en werd de richting gekozen waar het grootste deel het mee eens was. Maar wanneer de verschillen groot waren, bewogen de ontevreden bavianen niet totdat zij zagen waar het grootste gedeelte van de groep naartoe ging. Na een "split decision" capituleerden zelfs de de dominantste bavianen van de groep. Zij liepen liever mee met de rest van de groep dan dat zij zich zouden afsplitsen.

Het proces was democratisch. In die momenten van grote onenigheid waren bavianen niet bereid om anderen te volgen, waarbij nieuwe initiatiefnemers weer andere richtingen voorstelde. Het verlangen om de groep bij elkaar te houden zorgen voor vertragingen, totdat er weer een meerderheid is bereikt.

Damien Farine, een co-auteur van het onderzoek, zei dat deze dynamiek logisch is voor grotere groepen dieren.

"Er zijn veel theoretische modellen die laten zien dat groepsbesluit, zoals we gezien hebben bij deze groep bavianen, evolutionair gezien de beste methode is. Besluiten die worden genomen door meerderheden blijken vaker juist te zijn dan individuele besluiten," zei hij in een email. "Dus als je veel individueen hebt die hetzelfde "stemmen" krijg je betere besluiten. Theorieën geven dus aan dat dit de beste besluitvorming is voor diersoorten. Er kunnen natuurlijk uitzonderingen zijn, maar dit hangt af van de mate waarin de individuen zich in een groep laten leiden door het dominante individu."

We kunnen natuurlijk niet teveel uitgaan van één onderzoek naar het gedrag van bavianen. Maar het toont wel aan dat alfa mannetjes, of in ieder geval hun invloed, minder belangrijk zijn in groepsbesluiten dan we voorheen dachten.