Dankzij blikvoer en chocoladekoekjes voelen vluchtelingen in Calais zich weer een beetje mens

Het is de ochtend nadat een tiener overleed in de Eurotunnel in Calais, Frankrijk. Hij werd geraakt door een passerende trein. De stemming onder de drieduizend migranten in de opvang vlakbij is erg somber.

"Laten we wat bier halen en bij de tent wat gaan eten," zegt Saif* onder toeziend oog van Franse veiligheidsambtenaren. Zij staan bij de hekken die de migranten en de snelweg van elkaar scheiden. "Ik weet dat de Engelse vrijwilligers ons proberen te helpen. Ze protesteren tegen te politie omdat die traangas tegen ons gebruikten. Maar om eerlijk te zijn wil ik gewoon drinken en vergeten. Die jongen die dood is, kwam uit mijn land. Vandaag wil ik geen problemen."

Saif kwam vier maanden geleden vanuit Sudan aan in Calais. Hij reisde van Libië naar Italië via de Middellandse zee nadat het hem in Egypte niet lukte om werk te vinden. In Egypte woonde hij een tijdje als vluchteling nadat in Soedan voor de tweede keer oorlog was uitgebroken. Maar net als de meeste anderen die in 'de jungle' verblijven, een geïmproviseerd kamp een uur lopen van de Eurotunnel, is asiel aanvragen in Frankrijk niet makkelijk.

"We overleven door te eten en te drinken, terwijl we wachten op goed nieuws," zegt hij. "Maar ik hou er niet van om een uur in de rij te staan voor eten dat iemand anders bereid heeft. Dan voel ik me net een beest. Het kan alleen beter worden als de Franse regering ons een woning geeft."

Ondanks de gedwongen sluiting van het oorspronkelijke Sangatte vluchtelingenkamp in 2002, zijn Franse liefdadigheidsinstellingen zoals l'Auberge des Migrants nog steeds ter plekke aanwezig. Ze verzorgen maaltijden voor degenen die de route nog steeds gebruiken om naar Engeland te gaan. In januari van dit jaar opende La Vie Active het Jules Ferry Centrum, dat al snel de bijnaam Sangatte II kreeg. Dit centrum bood voedsel en onderdak aan honderd vrouwen en kinderen. Totdat in juli internationale NGO's zich ermee gingen bemoeien, waren mensen afhankelijk van Engeland voor eten, zoals van het Britse The Real Junk Food Project.

Een meerderheid van de migranten eet de dagelijks verstrekte maaltijden, maar Saif kookt in zijn eigen tent. Ondanks dat worden de omstandigheden als 'duivels' omschreven in een recent rapport van Doctors of the World en de Universiteit van Birmingham. In een poging om zich wat menselijker te voelen, nodigt hij gasten uit in zijn tent om samen te eten en verhalen te delen.

"Aardige Engelse mensen geven mij eten, en daarom heet ik jou van harte welkom," zegt Saif enthousiast. Hij rommelt in een doos met spullen geschonken door vrijwilligers als London2Calais. Dit is een van de vele Britse organisaties die zich bezighouden met de groeiende crisis rondom de vluchtelingen die deze zomer in grote getale opdoken.

Saif begint de lunch met een blikje maïs en wat chocoladekoekjes van een goedkoop merk. "We haten erwten," zegt zijn neef Mostafa* lachend. "En wat is dit, witte bonen in tomatensaus? En tomatensoep met spaghettirondjes erin? Dat is toch geen eten? Ik dacht dat mensen het goed hadden in Engeland, maar dit is troep. Erger dan in Sudan!"

Om zijn hoofdgerecht te bereiden, maakt Saif met wat hout een vuurtje. Hij kookt water in een klein pannetje en kook wat pasta. Dit serveert hij met tomatensaus op een papieren bordje zodat iedereen het kan delen. Hij voegt wat peper en nootmuskaat toe in een poging het gerecht wat meer smaak te geven. Een uitgeputte vriend uit Koeweit ziet het eten en sluit zich bij ons aan,

"Dankjewel vriend," zegt Ahmed*, terwijl hij een bord aanneemt. "Ik ben zo moe en heb zo'n honger door het lopen. Ik heb afgelopen nacht, toen die jongen in de tunnel overleed, ook geprobeerd om naar Engeland te gaan."

Het aantal migranten dat probeert het Kanaal over te steken is gedaald sinds de piek in 2000, maar toch laten velen zich niet afschrikken. Zo'n honderd mensen proberen elke dag de reis te maken. De Britse grens is haast onmogelijk over te steken en daarom eindigen veel pogingen, net zoals die van Ahmed, op een mislukking.

"Ik heb vijf keer geprobeerd om op een vrachtwagen te komen, maar ik ben nog steeds hier," zegt Ahmed. "Ik kwam hier twee weken geleden in mijn eentje aan, want mijn familieleden zijn allemaal in Edgware Road. Maar ik kon dat ding niet bijhouden want de politie sloeg me, mijn schouders doen er nog pijn van."

Ahmed eet snel maar onhandig omdat zijn lichaam pijn doet. Saif en Mostafa pakken een paar blikjes bier die verstopt liggen in een blauwe plastic zak onder een stapel gedoneerde kleding. Ze hebben ze gekocht bij de Lidl ongeveer drie kilometer verderop. Erop uitgaan om bier te kopen zorgt ervoor dat de mannen zich een beetje normaal voelen.

"We besparen geld omdat we geen geld uitgeven aan eten," vertelt Ahmed. "De lucht is mooi en we zien auto's, huizen, het leven. Het duurt een uur, maar dat maakt ons niets uit. Als we daar lopen en drinken, dan vergeten we hoe moeilijk het is in het kamp."

Het gesprek met Saif neemt een als de alcohol begint te werken een donkere wending, hij wordt kwetsbaarder. "Dit ben ik met mijn vrouw, ik denk de hele dag aan haar," zegt hij terwijl hij een pasfoto uit zijn broekzak haalt. "Ik ben hier voor haar, zodat ik haar een goed leven kan geven. Maar elke keer als iemand het Kanaal overgaat, voel ik me slecht. Dan denk ik aan mijn familie en hoeveel ik ze mis. Ik wil een beter leven dan dit, voor hen."

Door al het drinken wordt een trip naar het toilet onvermijdelijk. 'De jungle' heeft er veertig, ongeveer één voor elke vijfenzeventig inwoners.

"Ga maar daarheen, dan wacht ik hier op je," adviseert Mostafa als we een spoor van lege plastic flessen het bos in volgen. "Hier heb je een fles water om jezelf mee schoon te maken als je klaar bent."

Het is de eerste keer dat ik een fles water krijg om te gaan poepen. De struiken zijn bedekt met poep en braaksel en overal ligt wc-papier.

Als we terugkomen bij de tent zijn de mannen de afwas aan het doen met handzeep. Ze maken gebruik van water uit een emmer dat ze een paar dagen geleden hebben gehaald.

We verplaatsen een paar ongeopende blikken onder de geïmproviseerde tafel en beginnen aan de voorbereiding van het diner. Dan krijgt Mostafa een berichtje van een Soedanese vriend.

"Onze vriend is in Engeland," roept hij. "Hij zegt dat hij in Dover is!"

Voor Saif is het nieuws minder goed, hij blijft de komende wintermaanden nog in het kamp. "Ik ben blij voor onze vriend. Hij stak veilig de tunnel over en krijgt een goed leven," zegt hij. "Maar tegelijkertijd ben ik verdrietig omdat ik hem mis en hij niet terug komt. De Britse regering heeft hem een plek gegeven om te blijven. Het voelt heel dubbel.

*Om de privacy van de vluchtelingen te beschermen zijn hun namen veranderd.