De levensgevaarlijke babyhotels van Japan

Het vinden van kinderopvang in Nederland is een eitje vergeleken met de situatie in Japan. Het land met 127,3 miljoen inwoners worstelt op dit moment met een enorm kinderopvangprobleem. En door de enorme vraag naar kinderopvang wijken steeds meer mensen uit naar ongereguleerde opvang. Maar in die zogenaamde 'babyhotels' zijn al meerdere baby's overleden.

Er is zoveel vraag naar kinderopvang in Japan dat het ontzettend moeilijk is om een plek te bemachtigen bij een openbaar kinderdagverblijf of gesubsidieerde crèche – zeker in steden. De Japan Times meldde in april vorig jaar dat er voor 23.167 kinderen geen kinderopvang beschikbaar was. Broadly sprak met ouders die door meer dan tien verschillende opvangcentra werden afgewezen, zelfs als ze zich een jaar van tevoren hadden ingeschreven.

Als gevolg van dit probleem komen er steeds meer onbevoegde kinderdagverblijven op, die beloven baby's, peuters en kleuters dag en nacht op te vangen. Een soort hotel waar je je baby een dagje kan onderbrengen.

In oktober werd de 34-jarige Yusuke Tsunoda gearresteerd op verdenking van het verwonden van de vier maanden oude Rinto Idenawa. De baby stierf in december vorig jaar in Chibikko Boy, een babyhotel in Hiratsuka dat 24 uur per dag open is. Rinto werd rond middernacht naar het hotel gebracht en was een van de 23 zuigelingen waar Tsunado die nacht in haar eentje voor moest zorgen. De kinderopvang had al zes waarschuwingen gehad van de lokale overheid, maar toch bleef de opvang open.

De babyhotels kosten vaak meer dan de door de overheid gesubsidieerde kinderdagverblijven en zijn niet verplicht om gekwalificeerd personeel aan te nemen. Toch zijn deze opvangcentra volkomen legaal. Volgens de statistieken van het Japanse Ministerie van Gezondheid, Arbeid en Welzijn van afgelopen februari zijn er 1.749 babyhotels in Japan. Deze dragen de verantwoordelijkheid voor 32.523 kinderen. In 2000 begon de Japanse overheid met het privatiseren en dereguleren van de kinderopvang. Zo werd het legaal voor bedrijven, individuën en privékleuterscholen om hun eigen kinderopvang op te zetten. In 2013 zetten minister-president Shinzo Abe en zijn regering een plan op om meer opvangcentra voor kinderen in 2019 te kunnen garanderen. Maar zoals uit het verhaal van Rinto blijkt, zorgen meer opvangcentra niet per se voor betere opvang.

De dood van de peuter is helaas niet ongebruikelijk. Volgens overheidsstatistieken stierven er in 2015 al negen kinderen vanwege fatale ongelukken in babyhotels. In maart van dit jaar stierf Kento van 14 maanden oud in het Kids Square Nihonbashi Muromachi. Zijn ouders hadden hem daar minder dan een maand ervoor ingeschreven. In diezelfde maand stierf er een meisje van zes maanden oud in het Kamata Children's House in Ota city, een kinderopvang in Tokio.

De ouders van het meisje hadden beide een fulltimebaan. Het was hen niet gelukt om tijdens het ouderschapsverlof een plekje te bemachtigen in een openbaar kinderdagverblijf. Online stuitten ze op Kamata Children's House. Ze betaalden de opvang, die 24 uur per dag open is, meer dan 60.000 yen (€493) per maand. Twee personeelsleden waren aan het werk in de nacht dat hun kindje stierf; geen van hen had enige pedagogische kwalificaties.

Fatale ongelukken in kinderdagverblijven komen niet alleen voor in Japan. Maar in Groot-Brittannië, waar in mindere mate ook 24-uurs kinderopvang bestaat, moet iedereen die met kinderen wil werken een vaardigheidstest ondergaan. Personeel van kinderdagverblijven is wettelijk verplicht om een pedagogisch diploma te halen en alle kinderopvangcentra worden regelmatig geïnspecteerd. Ook in Nederland moet je een EVC-traject (Erkenning Verworven Competenties) volgen voordat je bij een kinderopvang aan de slag kunt. In Japan bestaat dat soort regelgeving niet. Zo blijven deze ondergekwalificeerde babyhotels bestaan.

Een vrouw, die graag anoniem met Broadly wilde spreken, werkte vijf maanden in zo'n babyhotel in Nagasaki. Ze omschrijft haar voormalige werkplek als "smerig." "Ik word nog steeds verdrietig als ik denk aan de tijd dat ik daar werkte," vertelt ze. "Ik weet niet of dat babyhotel nog steeds bestaat of niet. Ik denk nog steeds aan wat ik daar heb meegemaakt en aan de kinderen waar ik voor moest zorgen. Het heeft een diepe indruk op me achtergelaten en maakt heftige emoties los." De kinderen in het kinderdagverblijf in Sasebo (de op één na grootste stad in Nagasaki) kregen ook niet de juiste voeding. Het eten werd niet vers bereid en sommige kinderen aten elke dag dezelfde magnetronmaaltijden. "Er gebeuren veel verschrikkelijke dingen in de babyhotels. Maar tegelijkertijd denk ik dat er nog veel ergere dingen zouden gebeuren als deze hotels niet zouden bestaan."

Negentig procent van de moeders die hun kind achterlaat bij een babyhotel werkt in de seksindustrie, als gastvrouw of in een bar, beweert ze. "Ik herinner me nog goed een moeder die nog nooit in de seksindustrie had gewerkt, maar geen andere keus had. Ze was erg zenuwachtig voor haar eerste klus en verdrietig omdat ze haar kind eigenlijk niet in het babyhotel wilde achterlaten."

Ze herinnert zich ook nog een voorval met een pasgeboren baby. In het babyhotel waren geen douches of andere sanitaire voorzieningen en de baby werd niet gewassen na het eten. Hij kreeg een enorme huiduitslag en moest een nacht in het ziekenhuis doorbrengen. De volgende nacht lag de baby weer in het hotel. "Ik had liever gewild dat dit babyhotel niet had bestaan, omdat de omstandigheden er zo slecht waren," vertelt ze, "maar aan de andere kan hebben moeders die in de seksindustrie werken geen andere keus. Vaak zijn het alleenstaande ouders."

Babyhotels in Japan worden ook gebruikt door vrouwen die werken in bedrijfstakken waarbij het moeilijk is om hun kind in te schrijven bij de gesubsidieerde kinderopvangen, bijvoorbeeld omdat ze lange dagen maken of 's nachts werken. Toko Teramachi – advocaat, sociaal werker en expert in de Japanse kinderopvang – werkte met verschillende ouders die hun kinderen verloren in de onbevoegde babyhotels. Ze vertelt over een afgrijselijke zaak uit 2014, waarbij een baby van negen maanden overleed aan oververhitting na verwaarlozing in een babyhotel in Utsunomiya.

Volgens Teramachi adverteerde de kinderopvang met "de constante aanwezigheid van een medisch verpleegkundige, contract met een dokter [sic], voedzame maaltijden en de mogelijkheid om zieke kinderen op te nemen en 's nachts te verzorgen." De kosten waren zo'n 20.000 yen (€163) per nacht. "Veel van hun klanten waren dokters of directeuren die hun kinderen naar deze opvang brachten als ze op zakenreis moesten," legt Teramachi uit. In werkelijkheid waren er geen verpleegkundigen, dokters of voedzame maaltijden in de opvang.

Volgens Teramachi moet Japan wanhopig op zoek naar een nationaal screeningsysteem voor mensen die werken met kinderen, vergelijkbaar met de vaardigheidstest in Groot-Brittannië of Nederland. Volgens een artikel van Bloomberg verdienen medewerkers van een kinderdagverblijf zo'n 214.200 yen (€1740) per maand. Het gemiddelde inkomen in Japan is 325.600 yen (€2666) per maand. Uit een enquête onder 31.500 werknemers van kinderdagverblijven bleek dat twintig procent van de mensen die in de kinderopvang werkt, overweegt om te stoppen, met de lage salarissen als voornaamste reden. Er zijn maar weinig mensen met de juiste pedagogische opleiding die staan te springen om een baan in een crèche.

"Japan moet een systeem opzetten waardoor het mogelijk is om bij werknemers het eventuele criminele verleden of geschiedenis van misbruik in te zien. Dat moet kunnen bij kindermeisjes, kleuterleidsters of andere mensen die werken in de kinderopvang. Zo zie je sneller wie er ongeschikt is voor dit werk," vertelt Teramachi.

Zelfs als overtredingen wel gemeld worden, zoals in het geval van Chibikko Boy, wordt er volgens Teramachi nog te weinig actie ondernomen – en dat kan dodelijke gevolgen hebben. "De overheid heeft de macht om er iets aan te doen, maar doet dat niet," vertelt ze. " Het sluiten van deze instanties zorgt er immers voor dat de kinderen helemaal geen plek meer hebben om te worden opgevangen. Dat willen ze voorkomen."

Het is niet makkelijk om een passende oplossing te vinden. Ook de strikte genderverdeling in Japan zorgt voor problemen. Abe's overheidsbeleid pleit voor meer vrouwen op de werkvloer, maar van vrouwen wordt tegelijkertijd verwacht dat zij voor de kinderen zorgen. Dat zorgt voor een enorme werkdruk voor nieuwe moeders. De moeder van een jongetje van 17 maanden in Tokio vertelt aan Broadly dat haar kind nu vijf dagen per week bij een illegale crèche zit. Vanwege haar werk wil ze anoniem blijven. "Ik wilde hem graag inschrijven bij een gesubsidieerde crèche in de buurt, maar er was geen plek", vertelt ze, "en omdat ik freelancer ben kreeg ik geen prioriteit." "Het is in Japan moeilijk om van baan te veranderen, zowel voor mannen als vrouwen en zeker voor moeders," vertelt ze. "Er heerst een stijve werkcultuur. Als je een vaste baan hebt, ben je gegarandeerd van stabiliteit en een inkomen op de lange termijn. Verander je van baan, dan is het moeilijk om diezelfde zekerheid te vinden. Als vrouwen hun baan opzeggen om kinderen te krijgen, dan zien bedrijven hen niet als capabele werknemer als ze later komen solliciteren voor een vaste baan."Dankzij de vrouwen die zich nu uitspreken over hun ervaringen is het kinderopvangprobleem nu een nationale kwestie geworden. Tamura Tomoko – een lid van de eerste kamer van Japan – plaatste een gepassioneerde Facebookpost op 22 oktober over de twee dode baby's van afgelopen maart: "Laten we doorgaan met onderzoek en zo de veiligheid proberen te garanderen in deze onbevoegde babyhotels. Het moet een onderwerp op de huidige politieke agenda blijven om zo verder onderzoek in de toekomst te kunnen garanderen."

Het is duidelijk dat er grote en drastische veranderingen in Japan moeten plaatsvinden om een einde te maken aan deze onbevoegde babyhotels. Teveel ouders hebben al hun kind verloren.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.