Deze Belgische vrouw leeft al 37 jaar zonder voornaam

Marie-France is een jonge ondernemer van Congolees orgine. Ze woont in Brussel, en leeft al 37 jaar zonder voornaam op haar identiteitskaart. Onlangs besloot ze daar verandering in te brengen, en startte ze een procedure om haar naam aan te passen.

Hier vertelt ze hoe ze in die situatie is beland, en wat voor impact dat heeft gehad op haar leven.

“Ik heet Marie-France, maar niet voor de wet. In de jaren 70 besloot de Congolese president Mobutu, als onderdeel van de inspanningen om het land los te maken van zijn koloniaal verleden, alle Westers klinkende namen te verbieden.

Het was een van de vele maatregelen die ervoor moest zorgen dat zijn inwoners zouden terugkeren naar de traditionele Congolese levensstijl en de bijbehorende waarden, maar het maakte onze levens tegelijk ongelofelijk moeilijk.

Ik snap wel dat ze niet wilden dat een Congolees zou gaan voor een naam als ‘Jean-François de La Moutonnière’ – maar het verbod dat ze uitvaardigden heeft ons echt uitgesloten.

Je leest er ook nooit iets over, omdat het geen actueel en ook geen sexy onderwerp is. Maar mensen zoals ik worden er elke dag mee geconfronteerd.

Ik werd geboren in Congo in de jaren 80 in een familie waarin iedereen een Europese voornaam had – mijn vader heet bijvoorbeeld Maurice. Ik herinner me niet veel uit die eerste jaren, maar toen ik vier was, belandde ik in Brussel. Mijn vader kreeg een professionele kans die hij maar moeilijk kon weigeren, en wij waren super enthousiast om te verhuizen naar een land waarvan hij zoveel hield.

In de jaren daarop verdeelde ik mijn tijd tussen een goede katholieke school en familieuitstapjes naar alle uithoeken van dit platte landje. En dan, tijdens de eindexamens van het zesde middelbaar, kwam ik voor het eerst in de problemen door mijn naam. Het zou de eerste in een lang reeks complicaties worden. Op mijn examen had ik gewoon mijn naam geschreven: ‘Marie-France Vodikulwakidi’. Maar die naam bleek dus niet overeen te komen met wat er op mijn identiteitskaart stond. Dus werden we gevraagd om mijn geboorteakte op te vragen in Congo, die laten authenticeren,… Mijn ouders hebben hemel en aarde moeten verzetten om alle vereiste documenten te pakken te krijgen. Als ze dat niet was gelukt, had ik moeten blijven zitten, ook al had ik het hele jaar geweldige punten gehaald.

Mijn ouders wilden dat we ons 200% geïntegreerd voelden in België, maar dat was niet evident met een Congolees paspoort waar je werkelijk niets aan had.

JIk herinner me nog heel goed aan een schoolreis naar London, waar de Engelse agenten tegen mijn leraren zeiden: “Die daar, zorg er maar voor dat je haar terug meeneemt naar België!” De woede en walging die daarbij op hun gezicht te lezen stond zal ik nooit vergeten.

Krijg elke week onze 10 beste verhalen gemaild: schrijf je nu in voor de gratis VICE-newsletter.

Na dat voorval besloot mijn moeder een aanvraag tot naturalisatie in te dienen voor mijn broers, mijn zus en mij, zonder er verder veel over na te denken. Een paar maanden later werden we dus allemaal Belg, en we besloten hier te blijven toen het contract van mijn vader werd beëindigd, kort voordat ik achttien werd. De dag waarop mijn groen paspoort een rood paspoort werd, veranderde mijn leven.

Ook op mijn Belgische pas had ik nog steeds geen voornaam – die heb ik tot op de dag van vandaag niet. Op de meeste formulieren is een voornaam verplicht: onmogelijk om van af te wijken. Ik vul dan gewoon ‘XXX’ in, maar het kan altijd gebeuren dat de software in kwestie dat weigert. Mensen die hun geboortedatum niet kennen, kunnen ‘BDU’ invullen: Birthdate Unavailable/Unknown. In mijn geval is het FNU: First Name Unavailable/Unknown. Op mijn bankkaarten staat er gewoon een ‘X’ en op mijn identiteitskaart staat er een witregel onder het vakje ‘Voornamen’.

Mijn paspoort en identiteitskaart werken vaak niet. Er zijn altijd problemen als ze gescand moeten worden, door die witregel op de plek van mijn voornaam. In de Verenigde Staten kreeg ik dan vaak te horen: “Hmm… But you have no first name?”, met daarbij een heel wantrouwende blik. Ik vraag mijn vrienden zelfs altijd om me ‘Vodikulwakidi Kiabello’ te noemen als we in de luchthaven zijn. Als ze me Marie-France noemen in de buurt van een douanemedewerker, is het om zeep, en ben ik weer zeker veertig minuten kwijt om alles uit te leggen. Maar eigenlijk heb ik maar heel zelden gedoe als ik met witte vrienden reis. Alleen en in trainingspak, daarentegen…

De vorige keer dat ik in de luchthaven van Zaventem was, zat ik voor mijn laptop op mijn vlucht te wachten, toen iemand me vragen begon te stellen. Mijn maag keerde zich om toen hij zijn politiekaart bovenhaalde. Blijkbaar was hij op zoek naar drugshandelaars. Hij vroeg mij of ik naar Zuid-Afrika ging. Toen ik hem mijn Belgisch paspoort toonde, wenste hij me meteen een goede dag en maakte hij rechtsomkeert. Zulke dingen kunnen mij in feite op eender welk moment overkomen. Elke kleine controle kan plots uitgroeien tot een eindeloze ondervraging. Ik verlies er alleen maar tijd, geld en vooral energie aan.

Al die jaren heb ik moeten vechten voor iets waar het grootste deel van onze bevolking simpelweg mee is geboren. Om mijn voornaam officiëel te maken, zal ik al mijn documenten moeten laten aanpassen en dus vervangen. Daarvoor moest ik eerst een aanvraag indienen, en dan vier maanden wachten terwijl die wordt behandeld. Het hele proces is een gigantische administratieve rompslomp, die bovendien ook nog eens heel duur is. Maar ik heb ondertussen echt een breekpunt bereikt, dus besloot ik er toch voor te gaan. Ik kan niet wachten om van die ‘X’ af te geraken! En ik ben het gewoon beu om niet de naam te dragen die m’n ouders me bij mijn geboorte hebben gegeven.

Ik vind het trouwens best irritant dat ik van paspoort zal moeten veranderen. De foto op mijn huidige pas is zo mooi!”

Volg VICE België ook op Instagram: