Ik verloor mijn broer aan een extreem conservatieve religieuze sekte

László Erffa was net klaar met de middelbare school, toen hij besloot zich aan te sluiten bij Legion of Christ, in het Nederlands de Legionairs van Christus. Dat is een controversiële, ultraconservatieve rooms-katholieke groepering. Slechts een paar dagen na die beslissing begon de 19-jarige aan zijn opleiding, in de Duitse staat Noord-Rijnland-Westfalen. Zijn gezin was er kapot van. Ze waren doodsbang dat ze hem nooit meer zouden terugzien.

Legionairs van Christus werd in 1941 gesticht door de Mexicaanse priester Marcial Maciel. Voormalige leden hebben de groepering vergeleken met een sekte. Decennialang werden er aan het adres van Maciel beschuldigingen geuit van het seksueel misbruiken van leden. Het Vaticaan verwierp deze beschuldigingen aanvankelijk, tot hij in 2006 toch schuldig werd bevonden van het misbruik van tientallen jongens, waarvan sommigen niet ouder waren dan 12. Na Maciels dood in 2008, twee jaar nadat László was toegetreden, werd er op basis van onderzoek bewezen dat Maciel verschillende kinderen had gekregen bij tenminste twee vrouwen.

De problemen van de Legionairs eindigden niet met de dood van hun leider. In een onderzoeksrapport van Verenigde Naties, uit 2014, werd de groep beticht van het opzettelijk isoleren van de jonge leerlingen – zo mochten de jonge volgelingen maar een paar keer per jaar contact hebben met hun ouders. En recent, in oktober 2017, bleek nog dat de toenmalige leider van het legioen in Rome stiekem twee kinderen had.

Een aantal leden is uit de sekte gestapt na het uitlekken van de schandalen, maar László zit er nog altijd. Zijn zus Zita probeerde hem er tientallen jaren van te overtuigen de sekte te verlaten, maar besloot uiteindelijk een documentaire te maken over het huidige leven van László, om zijn keuze beter te kunnen begrijpen. Haar film, The Best Thing You Can Do With Your Life, werd dit jaar genomineerd op het Berlijnse filmfestival voor de prijs van Beste Documentaire. Ik sprak Zita over de documentaire, en over het verliezen van je broer aan een religieuze sekte.

VICE: Hoe kwam je erachter dat László zich wilde aansluiten bij Legionairs van Christus?
Zita Erffa: Hij belde me op en vertelde het, met de toevoeging dat hij er al drie dagen was. Ik heb denk ik wel een half uur lang tegen hem lopen schreeuwen. De keer dat ik László daarna opnieuw sprak was pas een jaar later, de eerste keer dat hij bezoek mocht ontvangen.

Hoe kwam hij nou eigenlijk bij deze club terecht?
Dat kwam door onze tante. De legionairs organiseerden altijd zomerkampen voor tieners en op een dag vroeg ze ons of wij daar niet heen wilden. Onze nichten en neven ook gingen, besloten mijn broer en ik om ook maar te gaan. Er was eigenlijk niks vreemds of geks aan. Eén uur per dag hadden we godsdienstles, maar buiten dat was het heel leuk. We gingen vaak wandelen, deden veel leuke dingen en hadden een heerlijke zomer.

En tijdens dat zomerkamp probeerden ze jullie te rekruteren?
Ja, ze hebben een jeugdclub genaamd ECYD, wat een Spaanse afkorting is voor 'educatie, cultuur en sport'. De legionairs onderscheiden zich vooral van andere groeperingen door fysieke activiteiten. Ze zijn er enorm trots op dat ze slank en fit zijn. De mensen van de jeugdclub moedigden iedereen aan om zich aan te melden. Het begon toen al een beetje sektarisch aan te voelen, vond ik, dus voor mij was het vanzelfsprekend dat we dat allebei niet zouden doen. Ik bleek ernaast te zitten.

Ik kon heel lang niet begrijpen waarom hij zich had aangesloten. Ik voelde me verraden, want ik dacht dat we alletwee dwars door deze mensen heen keken tijdens dat zomerkamp. Maar opeens was hij weg en had hij zich aangemeld. Ik was woedend, vooral op die sekte.

Wat gebeurde er daarna?
Hij verdween vrijwel helemaal uit ons leven, de vijf jaren daarna. We mochten hem één keer per jaar bezoeken en drie keer per jaar bellen. Alle brieven die we hem stuurden werden eerst geopend en gelezen door de sekte. Na ons eerste bezoek, een jaar na zijn aanmelding, zei mijn moeder dat ze hem liever niet had gezien, omdat ze het zo moeilijk vond om te moeten aanzien hoe erg hij veranderd was.

Waarom verliet László de sekte niet toen bleek dat Maciel zoveel mensen had misbruikt?
De geruchten over het misbruik bestonden al toen mijn broer zich aanmeldde. Veel van de leden moesten geweten hebben wat Marcial Maciel deed met die jongens, maar ze spoorden elkaar aan om vooral niets te vertellen tegen hun verantwoordelijken.

Hoe kwam je op het idee om een film te maken over je broer?
Tijdens mijn buitenlandse stage op een filmschool in Mexico moest ik een onderwerp verzinnen voor een documentaire. Ik had eerst het idee om de reportage te maken over de sekte in het algemeen, maar besefte dat het interessanter zou zijn om te focussen op mijn broer en zijn leven binnen de sekte. Hij ging er ook mee akkoord. Dus toen ben ik naar Connecticut gegaan, waar hij nu woont, om een tijdje binnenin de sekte te verblijven en alles vast te leggen.

En de sekte gaf toestemming om daar te filmen?
Ja. Ik denk dat ze wel doorhadden dat ze een slechte reputatie hadden, en dat ze daar iets aan wilden veranderen. Misschien zagen ze mijn film als een manier om deuren te openen naar de ‘gewone’ wereld, en konden ze op die manier aan de wereld laten zien dat er niets raars binnen hun sekte gebeurde.

Toch laat je documentaire zien hoe intens strikt en gecontroleerd het leven binnen de sekte verloopt.
Absoluut. Zo worden jongens ten strengste afgeraden om met z’n tweeën te hangen. De gedachte daarachter is dat leden langer trouw blijven als ze in grote groepen rondhangen. Dat is ook de reden waarom je ze altijd allemaal samen ziet lopen, als ze bijvoorbeeld pauze hebben.

Heeft het maken van de documentaire je geholpen om te begrijpen waarom je broer in deze sekte is gestapt?
Nee, ik snap nog altijd niet echt waarom hij het heeft gedaan. Maar voor de eerste keer in jaren kon ik eerlijk praten met László. Hij greep dat moment aan om zijn excuses aan te bieden voor het feit dat hij zo plotseling was verdwenen. Het was ook fijn om de andere priesters te ontmoeten, die erg warm waren en me welkom lieten voelen. Dat hielp echt. Uiteindelijk leerde ik wel dat hij in elk geval gelukkig is. Dat stelt me gerust.