In Korea drinken ze 'Dutch coffee' omdat een VOC'er ooit een koffieplant stal

Onze voorouders hebben misdadig veel landen gekoloniseerd, en dat heeft een rechtstreekse invloed gehad op onze eetcultuur. We eten vaker Surinaams en Indonesisch dan dat we een stamppotje maken, maar Hollanders hebben op hun strooptochten ook heel wat culinaire sporen achtergelaten. In deze serie zoeken we uit welke.

Grote kans dat je van je leven nog nooit van "Dutch coffee" hebt gehoord. Dat had de Nederlandse Jits Krol ook niet, totdat hij een aantal jaren geleden voor zijn master in,de hoofdstad van Zuid-Korea, Seoul, belandde – en op de straten van de miljoenenstad regelmatig werd geconfronteerd met uithangborden met daarop: "Dutch coffee". Theeland Korea bleek te zweren bij een bakkie Nederlandse leut. Uit nieuwsgierigheid besloot Krol het te proberen.

"'Zo drinken alle Nederlanders hun koffie', was de Koreaanse barista overtuigd die mij m'n allereerste glas Dutch coffee serveerde," vertelt Krol. "Ik moest het proberen, maar al snel proefde ik dat Dutch coffee helemaal niet is zoals wij hier in Nederland koffie kennen. Het is ver doorgebrand, heeft een hoge zuurtegraad en een sterke bitterheid. Ik vond het veel smaakvoller."

Tegenwoordig produceert Krol samen met zijn zakenpartner Robert Nijhof in Nederland dagelijks zo'n duizend liter Dutch coffee in Nederland onder de naam Batavia.

"Ik vroeg de barista waar Dutch coffee eigenlijk vandaan kwam, want ik had er nog nooit van gehoord. Ze vertelde dat Koreanen denken dat ze de traditionele manier waarop een gemiddelde Nederland thuis z'n bakkie klaarmaakt, hebben gekopieerd. Dat is niet zo."

Krol vertelt dat Dutch coffee via een uitgebreid proces met ijskoud water wordt gemaakt. "Voor een goede batch koffie moet je minimaal vier uur wachten. In onze brouwerij staan de machines achttien uur lang te druppelen." Het is een manier van koffie maken die geduld vergt. Daarom staat dit proces buiten Azië ook wel bekend als cold drip coffee.

Waarom wordt die techniek in ver-van-ons-bedlanden dan gelinkt aan Nederland? Wel, het concept van koffie maken met koud water is uit noodzaak ontstaan op VOC-schepen. Wegens brandgevaar mocht op de houten schepen, buiten de keuken, niet met vuur gespeeld worden zodat niet alles in de fik zou vliegen. Dus begonnen zeelui in de zeventiende eeuw te experimenteren met koud water, om toch te kunnen genieten van het overheerlijke psychoactieve goedje.

"Het mag een klein wonder genoemd worden dat er zo uitgebreid met de koffiebonen gespeeld kon worden," vertelt Krol. "De Turken hadden namelijk een monopolie op het verhandelen van koffie. Om het monopolie te behouden waren ze zo vernuftig om uitsluitend gebrande koffiebonen te verkopen. Het was daardoor niet mogelijk om met die bonen eigen koffieplantages te beginnen."

Het verhaal gaat dat handelaar Pieter van den Broecke, die onderweg was van Nederland naar Azië, een tussenstop maakte in Jemen en daar stiekem twee koffieplantjes stal. Hij zou het plantje naar Sri Lanka hebben meegenomen om daar koffieplantages aan te leggen. Het komt hoogstwaarschijnlijk doordat Nederland handel al vanaf de 17e eeuw voerde met Japan en Korea, dat de koffiezettechniek Dutch coffee uiteindelijk in Azië is terecht gekomen.

Dutch coffee is nu het summum onder de koffies in theelanden zoals Zuid-Korea en Japan. Een echte delicatesse. Een flesje Nederlandse koffie kost al zo gauw vijf euro, en het is symbool geworden voor ambachtelijke koffie. Als de natuurlijke tegenhanger van de snelle koffie's van Starbucks die in de jaren 2000 opkwam.

"Er zijn zelfs flessen van rond de 30 dollar," vertelt Krol. "De consumptiecijfers weet ik niet precies, maar wel dat een gemiddelde Japanner per jaar 25 liter koude koffie op fles over de keel laat glijden." En dan hebben we de koffietentjes nog niet meegerekend waar Dutch Coffee-makers in een rits naast elkaar staan om Koreanen en Japanners van een vers koud glas te voorzien.

Voor mij voelt het gek om koude koffie te drinken. Als ik mijn huisgenoot bij wijze van test vraag of hij ook zin heeft in een Dutch Coffee, zei hij bij de eerste slok: "Pfoeh, wat een onzin, koffie hoort gewoon warm te zijn." Hoe de Koreanen Nederlandse koffie drinken, staat vrijwel haaks op hoe wij onze koffie het liefst drinken. In Nederland is het een warm en vluchtig bakkie, dat we al struikelend op weg naar het juiste perron naar binnen slurpen. Koude koffie daarentegen drink je nipje voor nipje, met een blokje ijs, en soms wordt 'ie zelfs in wijnglazen in plaats van kopjes geserveerd.

"Koreanen zweren bij hun koude Nederlandse koffie met een reden," vertelt Krol me. "Als je koffie warm zet, vervliegt er veel van de smaak. Koude koffie maakt voor het eerst contact met hitte als het op je tong van 38 graden belandt. Pas op dat moment worden alle aroma's bevrijd. Door Dutch coffee te drinken, benut je dus ten volste de smaaksensatie die koffiebonen kan teweegbrengen."

Die smaakcomplexiteit maakt Dutch coffee ook uitermate geschikt voor culinaire hoogstandjes. Zo heeft chef-kok Jonathan Zandbergen tijdens Horecava eens een sick gerecht gemaakt met Dutch coffee. Yirgacheffe-koffie met tonic, oester, scheermes en venkel, vertelt Krol.

Ook voor de ritalin wegwerkende student zou Dutch coffee een meer verantwoorde vervanger kunnen zijn. "Het heeft een hoog cafeïnegehalte en de afgifte van cafeïne duurt veel langer dan bij normale koffie," vertelt Krol. Door het geweldig hoge gehalte aan cafeïne, ligt Dutch coffee bij de Korean Consumer Agency onder een vergrootglas. Volgens hun onderzoek bevat een Amerikaanse Americano per milliliter 0.4 milligram cafeïne, een Dutch coffee gemakkelijk 1.7 milligram.

Perfect dus voor een nachtje doorhalen.