Wat je moet doen als je teruggetrokken tandvlees hebt

Bijna niemand loopt de tandartspraktijk uit en denkt: goh, wat ben ik goed bezig met mijn mondhygiëne. Je kan vooraf poetsen en flossen wat je wilt, maar je gaat waarschijnlijk naar huis met een hoop opmerkingen van je tandarts in je hoofd. Je poetst te hard, je gebruikt de verkeerde tandpasta, je moet met een bitje slapen. Je tandarts heeft ergens wel gelijk. Veel mensen hebben bijvoorbeeld terugtrekkend tandvlees en dat kan nare gevolgen hebben. Dit is wat je eraan kunt doen.

Het tandvlees (of gingiva) omringt en beschermt de gevoelige wortels van je tanden en kiezen. Tanderosie en ontstekingen als gevolg van tandplak kunnen ertoe leiden dat het tandvlees zich terugtrekt en de wortels blootlegt. Er zit geen tandglazuur rondom de wortels, waardoor het onbeschermd is tegen bacteriën en dus vatbaar voor infecties. “Je wortels zijn een natuurlijk deel van je lichaam en daarom ook erg vatbaar voor ziekten en gaatjes,” zegt Alon Frydman, hoogleraar tandheelkunde en gecertificeerd parodontoloog aan University of Southern California (USC).

Hoe terugtrekkend tandvlees eruitziet is voor veel mensen al reden genoeg om het niet te willen. Zo’n macabere glimlach die je krijgt als je tanden te lang lijken – dat wil niemand. Maar het probleem gaat verder dan dat.

Zonder de bescherming van het tandvlees worden de wortels overgevoelig voor zoetigheid, warmte en vooral kou. Tandplak kan zich daar ophopen waardoor er tandwortelgaatjes kunnen ontstaan, zogeheten wortelcariës. “Het kan er ook zeker voor zorgen dat je onfris uit je mond gaat ruiken,” zegt Frydman. “Het is in feite een appartementencomplex vol bacteriën.”

Perry Klokkevold, bestuurder van de tandartsenopleiding aan de University of California, Los Angeles (UCLA), zegt dat terugtrekkend tandvlees een sneeuwbaleffect kan veroorzaken. Het is namelijk moeilijker om je tanden schoon te houden op de plekken waar het tandvlees is teruggetrokken. Dit leidt tot ontstekingen en, je raadt het al, verder terugtrekkend tandvlees. In zeldzame gevallen kan je zelfs tanden verliezen.

Het lijkt misschien wat tegenstrijdig, maar velen van ons moeten met wat minder geweld onze tanden poetsen. Door te hard te poetsen verslijt het tandvlees. Ook bacteriën en ontstekingen kunnen een oorzaak zijn. Tandenknarsen niet, ondanks dat dat vaak gedacht wordt. “Dat tast de tandstructuur boven het tandvlees aan,” vertelt Frydman. Dit lijkt op terugtrekkend tandvlees, maar dat is het niet. Het tandvlees is ook extra ziektegevoelig bij een toevloed van hormonen, zoals bij zwangerschap of in de pubertijd.

Dit is slechts een van de vele risicofactoren tijdens deze hormonen-boosts. Tieners willen het tandenpoetsen nog weleens overslaan, en zwangere vrouwen kunnen door hun hectische eet- en slaapritmes ook hun orale hygiëne enigszins tekort doen. Ook beugels kunnen tot terugtrekking van het tandvlees leiden. De tanden bewegen namelijk, wat de kwetsbare delen van je gebit blootstelt en het tandvlees gevoeliger maakt.

Sommige mensen hebben van nature dunner tandvlees. Dit betekent niet dat het uit zichzelf zal terugtrekken, maar wel dat het sneller terugtrekt wanneer je te hard poetst of vergeet te flossen.

Tandvlees trekt zich geleidelijk terug. Het is dus makkelijk om over het hoofd te zien. Als je tanden erg gevoelig zijn voor koud eten of drinken, dan is dat een vroeg signaal. Je kan ook even goed in de spiegel kijken en je tandvlees bestuderen. “Normaal gesproken is de wortel van de tand iets donkerder dan de kroon,” zegt Klokkevold. De kroon is het met glazuur bedekte stuk van je tand dat je hoort te zien. Klokkevold raadt aan om te kijken of je donkere, blootliggende wortels kunt zien.

Soms is de wortel niet donkerder dan de kroon. Dit komt voor wanneer je de wortel als het ware hebt gepolijst door te hard te poetsen. In dat geval kun je even met je vinger langs je tanden gaan om te checken of je ergens een inkeping voelt. Om het zeker te weten: vraag het even aan je tandarts de volgende keer dat je een afspraak hebt. (Je gaat twee keer per jaar op controle, toch?)

De eerste voorwaarde is dat je orale hygiëne op orde moet zijn. Poets zachtjes in kleine cirkels over de tanden heen en vergeet niet te flossen. Je tandarts kan je misschien vullingen aanbevelen om de wortels te beschermen. Als je dit doet, moet je deze ook goed schoon houden, want aan vullingen zit een randje waar plak zich makkelijker ophoopt. “Als je dit niet goed schoonmaakt, kun je ontstekingen en verdere terugtrekking van het tandvlees oplopen,” zegt Klokkevold. Er is geen specifiek eten of drinken dat het tandvlees beschadigt, maar door niet te poetsen en flossen krijg je tandplak, en daarmee ook terugtrekkend tandvlees.

Niet echt. “Er zijn uitzonderingen op de regel, maar over het algemeen groeit het tandvlees niet uit zichzelf terug,” zegt Klokkevold. Als je tandvlees enorm is teruggetrokken, moet je naar een parodontoloog gaan en overwegen om een tandvleestransplantatie te laten uitvoeren. Tandartsen halen dan weefsel uit je verhemelte en plaatsen dat op de plekken waar je tandvlees is versleten. Er is ook een andere techniek; geleide weefselregeneratie maakt gebruik van een collageen membraan geweekt in bloedplaatjes om zo het tandvlees te herstellen.

Hoe eerder je wat aan terugtrekkend tandvlees doet, hoe beter. Als je er vroeg bij bent, dan heb je ook een grotere kans om weer een mooie glimlach te krijgen en de gevoeligheid van de wortels wat te verminderen. Een parodontoloog kan de wortels meer bedekken, zolang je tandvlees nog enigszins intact is.

“Je moet er echt zelf achteraan gaan,” zegt Frydman. “Bezorgt je terugtrekkende tandvlees pijn en ongemak? Dan kan je uit jezelf naar een parodontoloog toe. Vind je dat je door je terugtrekkende tandvlees geen mooie glimlach meer hebt? Ga dan uit jezelf naar een parodontoloog toe.”