Volgens deze poster zijn deze honderden etenscombinaties dodelijk

Iedereen in Myanmar kent de poster met voedsel dat gevaarlijk is om te combineren. Deze wijdverspreide afbeelding laat zien wat voor consequenties het combineren van bepaalde producten kan hebben; van ongemakkelijk tot dodelijk. Vleessoorten, fruit, snoep en drankjes, van aparte combinaties (een maaltijd van neushoorn en vis zou dodelijk zijn) tot meer alledaagse maaltijden (melk en ‘zuur voedsel’ zouden samen ook dodelijk zijn).

De poster is vooral gebaseerd op bijgeloof en niet wetenschappelijk onderbouwd, maar dat doet niet af aan de populariteit van dat ding – vooral op het platteland van Myanmar. “Het hangt bij veel huishoudens in de keuken. Ze geloven er stellig in, zonder dat er enig bewijs voor is,” vertelt schrijver Ma Thanegi uit Myanmar, die verschillende boeken heeft geschreven over de lokale keuken.

De poster is trouwens nog maar het begin van al het bijgeloof over eten in Myanmar. Er doen allerlei verhalen de ronde over wat je wel en niet zou moeten eten in een bepaalde periodes in je leven. Zwangere vrouwen zouden geen bananen of pepers moeten eten, want als je dat wel doet krijg je een dikke baby, die later vroeg kaal wordt. Bamboescheuten zouden ook gezondheidsproblemen opleveren na de geboorte. Pittig eten verergert een wond of ander letsel. Sinaasappelen zijn niet goed als je verkouden bent. En zo gaat de lijst maar dooooor.

Matthew Walton is een Myanmar-expert aan de Universiteit van Oxford, hij zegt dat dat de inwoners ook allerlei bijgeloof creëren rondom hun eigen ervaringen met eten. “Ik heb een heleboel vrienden uit Myanmar die bepaald eten vermijden, vaak vanwege de familie, omdat meerdere familieleden zijn overleden nadat ze een bepaald product hadden gegeten. Dus vermijdt de hele familie dat voedsel,” vertelt hij.

Het is niet helemaal duidelijk hoe deze etensparanoia is ontstaan. Ye Htun Win, de oprichter van een populair restaurant in Myanmar, heeft wel wat theorieën. Hij zegt dat de geografische ligging van Myanmar – ingeklemd tussen China, India en de rest van Zuidoost-Azië – er voor heeft gezorgd dat het land beïnvloed is door allerlei oude mythes uit verschillende regio's. Hij vertelt dat “de Chinese filosofie van Yin- en Yang-eten” bewust en onbewust wordt gevolgd in Myanmar.

Ye Htut Win voegt daar aan toe dat bepaalde ‘verdachte’ ingrediënten bekend kunnen staan om het veroorzaken van voedselvergiftiging of allergieën (bijvoorbeeld zuivel, varkensvlees en paddenstoelen). Er daarom al veel alarmbellen bij mensen afgaan. Maar dan nog, het meeste bijgeloof is ontstaan door ‘sprookjes’. Ye Htut Win vertelt lachend dat “De Mythbusters hier op bezoek zouden moeten komen.”

De mensen in Myanmar zijn sowieso nogal bijgelovig. In zijn boek Culture Shock schrijft Saw Myat Yin dat in het land “gebeurtenissen vaak worden geïnterpreteerd als een voorspelling en een gerucht al snel als de waarheid wordt gezien.” Van boeren tot politici, iedereen maakt beslissingen gebaseerd op astrologie en voorspellingen.

Doordat Myanmar vijf decennia lang werd onderdrukt door een militair regime (dat pas in 2016 een soort van ophield met bestaan), is er ook nu nog veel bijgeloof. Het land was geïsoleerd van de rest van de wereld. Kritisch denken werd ontmoedigd op scholen en zowel de media- als de entertainmentindustrie werd streng gecontroleerd door de overheid. Het was zeker geen land waar je lekker dingen in twijfel kon trekken, ook al was het zo iets simpels als de gevaarlijke combinatie dat van roomijs met komkommer.

De 54-jarige Myint Wai Phyo groeide op ten tijde van de militaire dictatuur en komt uit een generatie waar bijgeloof rondom eten groot is. Ze zegt dat de meest zorgwekkende combinatie op de poster het mixen van watermeloen en eendeneieren is, “Daar ga je sowieso dood van.” En niet alleen haar ouders hielden dit bijgeloof vol. “Een dokter vertelde me dat als ik koorts had en een banaan zou eten, dat mij fataal zou worden,” vertelt ze.

Er is echter een groeiende generatiekloof in Myanmar. Het land opent zich langzaam en sommige jongeren gaan helemaal hun eigen ding doen in de werelden van muziek, kunst, en ja, ook bijgeloof. De 24-jarige Kyaw Soe Htet bijvoorbeeld. Hij is ervan overtuigd dat de poster onzin is. Volgens hem is het belangrijk om goed naar de wetenschap te luisteren in plaats van folklore.

Kyaw Soe Htet wil graag zijn punt bewijzen: “Ik bestelde een keer kip en een bittere curry als lunch. De verkoper waarschuwde me dat deze twee gerechten dodelijk kunnen zijn. Ik heb ze allebei opgegeten. Ik leef nog,” vertelt hij aan MUNCHIES.

Er is van alles aan de gang in Myanmar. De officiële censuur van de pers is beëindigd, mensen hebben toegang tot het internet en Amerikaanse bedrijven zoals KFC hebben er vestigingen. Toch lijkt het dat bijgeloof over eten nog wel een tijdje blijft hangen. En tot die tijd blijft konijn met paddenstoel een no go in Myanmar.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Munchies US.