Wanhopige brieven uit 1917 en mails van nu van vrouwen die om een abortus smeken

Begin 1900 schreven wanhopige Amerikaanse vrouwen brieven naar de oprichter van Planned Parenthood, waarin zij smeekten om hulp bij ongewenste zwangerschappen. Een eeuw later valt er een zorgwekkende gelijkenis te bespeuren in de e-mails die vrouwen sturen naar een internationale digitale gemeenschap voor vrouwen die een abortus willen.

"Ik ben weer zwanger en ik word bijna gek. Als mijn man erachter komt dat ik weer een baby krijg, slaat hij me dood. Schrijf me alsjeblieft terug en help me."

"Ik ben wanhopig en heb hulp nodig. Ik ben zwanger en het is niet mogelijk om de baby te houden. Mijn man mishandelt me en ik deed het expres, omdat ik bij hem weg wil. Kan iemand mij helpen?"

Deze twee smeekbeden komen van Amerikaanse vrouwen – ze zijn allebei ongewild zwanger, hebben weinig opties en ze vrezen voor hun leven en veiligheid. Het eerste bericht is geschreven in 1917 en werd gepubliceerd in Birth Control Review, een tijdschrift uit begin vorige eeuw, waarin de voordelen van anticonceptie aan bod kwamen. Het tweede bericht is bijna een eeuw later geschreven. Het is een van de talloze radeloze e-mails die werden verstuurd door Amerikaanse vrouwen naar Women on Web, een internationaal collectief dat e-mails van vrouwen beantwoordt en hulp biedt bij abortussen, en gevestigd is in Nederland.

Lees hier het interview op VICE met Rebecca Gomperts, de vrouw achter Women on Web

Op het eerste gezicht lijken de omstandigheden rondom deze brieven sterk van elkaar te verschillen: in 1917 waren abortussen en anticonceptie illegaal. Zelfs het delen van informatie over hoe je een zwangerschap kon voorkomen, werd als een criminele daad beschouwd. In de honderd jaar die sindsdien zijn verstreken, heeft de feministische beweging meters gemaakt op het gebied van seksuele en reproductieve vrijheid; anticonceptie werd in 1972 volledig gelegaliseerd en in 1973 volgde abortus (in 1984 trad de abortuswet in Nederland in werking).

Maar conservatieve politici hebben de afgelopen jaren onvermoeid gestreden om deze rechten te ondermijnen – er werden wetten aangenomen die ervoor zorgden dat honderden abortusklinieken in het zuiden en midwesten van de VS de deuren moesten sluiten, waardoor vrouwen met een laag inkomen zich de abortus niet meer konden veroorloven. Ook maakten ze anticonceptie zo duur mogelijk en is er een voortdurende strijd om de wetgeving rondom Planned Parenthood. Als gevolg hiervan lijkt het recht om te kiezen in de VS niet voor iedereen te gelden, vooral niet voor arme en gekleurde vrouwen.

Birth Control Review werd gepubliceerd tussen 1917 en 1940 en werd geredigeerd door de oprichter van Planned Parenthood, Margaret Sanger. Hoewel ze openlijk tegen abortus was, plaatste Sanger vaak hartverscheurende brieven van vrouwen die ongewenst zwanger waren, omdat ze dacht dat ze de vrouwen misschien kon helpen. Het doel van het publiceren van deze brieven – met bijvoorbeeld als aanduiding 'Brieven van geïntimideerde moeders' en 'Brieven die over het dilemma gaan waar moeders tegenaan lopen' – was om de aandacht te vestigen op de morele noodzaak van het legaliseren van anticonceptie. Op die manier, zo stelde ze, zouden ongewenste zwangerschappen voorkomen kunnen worden en het aantal illegale abortussen verminderd kunnen worden.

Een eeuw later ontvangt Women on Web dagelijks dezelfde soort berichten – e-mails van vrouwen die worstelen met ongewenste zwangerschappen en doodsbang zijn omdat ze geen uitweg zien. De organisatie, die in 2006 is opgericht, stuurt de abortuspil naar vrouwen in landen waar abortus illegaal is en komt op voor veilig thuisgebruik.

Women on Web heeft Broadly inzage gegeven in een aantal e-mails die ze onlangs van Amerikaanse vrouwen hebben ontvangen. De gelijkenis tussen deze e-mails en de brieven die in Birth Control Review werden gepubliceerd is treffend: de vrouwen in beide groepen beschrijven uitgebreid hoe ernstig hun situatie is, en schetsen in detail waarom ze een abortus willen. De redenen die hun nood veroorzaken zijn veranderd, maar de toon van de brieven is door de jaren heen redelijk constant gebleven, ze staan vol met het wanhopig pragmatisme van iemand voor wie dit redmiddel de enige optie is.

In When Abortion Was a Crime, een onderzoek naar de geschiedenis van de abortuswet in de VS, stelt Lesie Regan dat, voor de grote meerderheid van de vrouwen die naar Birth Control Review schreven, "abortus niet werd geassocieerd met persoonlijke vrijheid, maar met familiebehoeften." Hetzelfde kan over het algemeen worden gezegd over vrouwen die de afgelopen tijd contact op hebben genomen met Women on Web. Hoewel de beslissing om een zwangerschap te beëindigen wordt gezien als een keuze, is de beslissing vaak geboren uit noodzaak: bijna de helft van de mensen die een abortus ondergaat, leeft onder de armoedegrens en 59 procent is al minstens één keer bevallen.

Een vrouw van vierentwintig beschreef zichzelf in een e-mail naar Women on Web als "een alleenstaande moeder met drie kinderen." Haar ex-man was bij haar weggegaan, schreef ze, en hij weigerde om alimentatie te betalen. "Ik ben bijna zeven weken zwanger. Ik heb hulp nodig en ik ben radeloos," vervolgde ze. "Ik probeer wanhopig een goede moeder te zijn voor de kinderen die ik al heb. Ik heb een abortus nodig. Help me alsjeblieft."

In de eerste helft van de twintigste eeuw namen vrouwen met vergelijkbare zorgen contact op met Sanger; veel vrouwen vroegen zich af hoe ze zich meer kinderen zouden kunnen veroorloven en maakten zich zorgen of de andere gezinsleden eronder zouden lijden als ze gedwongen werden om het kindje te houden. "Ik zou graag willen dat mijn kinderen naar school kunnen, maar als ik meer kinderen krijg, is dat onmogelijk," schreef een vrouw in een brief uit 1918. Een andere vrouw schreef in 1925 in Birth Control Review dat ze vijf kinderen had. De jongste was pas een paar maanden oud en de moeder was nog aan het herstellen van de bevalling.

Ze was opnieuw zwanger en was doodsbenauwd. Ze schreef: "Ik had me het niet zo voorgesteld. Ik ben eenenveertig jaar oud."

Ze voegde eraan toe dat haar man al naar een dokter was geweest omdat hij tevergeefs naar een manier zocht om haar zwangerschap te beëindigen, en ze vroeg radeloos of er iets was dat ze kon doen. "Ik wil dit niet om gemeen te zijn. Geen moeder houdt meer van haar baby's dan ik," zei ze. "Ik geloof niet in dingen als abortus, maar door alle omstandigheden denk ik echt dat dit het beste is voor mijn baby van vier maanden oud. Soms denk ik dat ik er een einde aan wil maken, dat probeer ik niet te doen vanwege mijn baby, mijn kleine meisje en mijn andere drie kinderen."

In tegenstelling tot de vrouwen die in 1900 naar Birth Control Review schreven, hebben de vrouwen die vandaag de dag contact opnemen met Women on Web technisch gezien het recht om hun zwangerschap veilig en legaal te beëindigen – zij kunnen zich een abortus alleen niet permitteren, door verschillende met elkaar samenhangende obstakels die zijn samengesteld door de politieke arm van de anti-abortusbeweging. De moeder van drie kinderen die de organisatie had gemaild bijvoorbeeld schreef dat ze in Ohio woonde, waar de strengste abortusbeperkende maatregelen van de VS gelden. De helft van de klinieken in die staat werd sinds 2011 gedwongen om de deuren te sluiten. Elke vrouw die een abortus wil ondergaan, moet een persoonlijke afspraak maken om daarna weer naar huis te gaan en in 24 uur een beslissing te nemen voordat de eigenlijke procedure kan worden gestart.

Een combinatie van deze factoren maakt de procedure extreem duur voor vrouwen in Ohio: "Om een abortus te ondergaan moest ik 2,5 uur rijden, 388 dollar betalen (het geld dat je krijgt van het abortusfonds dat bestaat voor mensen met een laag inkomen is daar al van afgetrokken), en daarna 24 uur wachten om terug te gaan naar de kliniek," zei ze. "Ik kan me dit onmogelijk veroorloven."

Voor veel vrouwen die contact opnemen met Women on Web zijn de kosten een probleem. Een ander veelvoorkomend probleem is het regelen van kinderopvang. "Ik ben een alleenstaande ouder. Ik heb net mijn baan verloren en ik kwam er pas daarna achter dat ik zwanger was. Ik kan me dat nu niet permitteren," schreef een vrouw. "Ik heb niet eens een inkomstenbron. Help me alsjeblieft!!" Iemand anders vertelde dat ze fulltime werkt, maar geen medische verzekering heeft, en voegde daaraan toe: "Ik heb geen geld om naar een dokter te gaan en ik heb ook geen tijd om – naast de zorg voor mijn dochter en mijn werk – een dokter te bezoeken."

Voor de vrouwen die in één van de 14 staten wonen met verplichte wachttijden en persoonlijk op een afspraak moeten verschijnen, is het grootste probleem vaak de reiskosten voor de lange afstanden om de kliniek te bereiken en de kosten om te kunnen overnachten. "Ik woon in de VS maar in mijn staat wordt het me onmogelijk gemaakt. De gouverneur heeft een wet doorgevoerd waardoor er in onze staat bijna geen abortusklinieken meer geopend zijn, en de dichtstbijzijnde kliniek is bijna 480 kilometer verderop," schreef een vrouw. "En om de abortus te ondergaan moet je in twee weken drie of vier verschillende afspraken maken. Ik vroeg me af of er een andere manier was en of je mij de pil kan sturen. Alsjeblieft!!"

Een andere vrouw die in Michigan woont, schreef dat ze zich "alleen en hulpeloos" voelde. Ze heeft een handicap en zei dat ze "alleen korte afstanden kan lopen" en kan overleven door een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Meer dan tien abortusklinieken zijn de afgelopen jaren in haar staat gesloten, en ze maakt zich zorgen om haar vermogen om uren in de auto te zitten om de dichtstbijzijnde kliniek te bereiken.

"Zelfs als ik de lange afstand kan overbruggen, zou ik het me nooit kunnen veroorloven om ergens te verblijven, zodat ik aan de 24-uur bedenktijd kan voldoen," zegt ze. "Is er een manier waarop uw organisatie mij kan helpen? Heeft u enig advies voor mij? Ik ben wanhopig en alleen en de tijd dringt. Alstublieft. Is er iets wat u kunt doen om me te helpen? Ik heb bijna geen opties meer en ik voel me alsof ik steeds tegen dezelfde muur oploop."

Uitgebreid onderzoek toont aan dat door de toegang tot abortus te beperken, de ingreep niet minder vaak plaatsvindt; er is alleen meer kans dat vrouwen op onveilige, illegale methoden zullen overgaan. Ondanks dat er een eeuw lang gevochten is voor reproductieve gerechtigheid, is dit nog steeds een realiteit voor honderdduizenden vrouwen in de VS. Hoewel abortus en anticonceptie niet meer direct verboden worden, hebben conservatieve wetten er met een zorgwekkende effectiviteit voor gezorgd dat ze eigenlijk ontoegankelijk zijn voor de meest gemarginaliseerde groepen in de VS.

In 1923 schreef een vrouw naar Birth Control Review over de routinematige manier waarop ze eigenhandig haar zwangerschappen had proberen te beëindigen. "Elke keer als ik zwanger word, neem ik alles in wat ik kan vinden om niet meer in verwachting te zijn, maar het helpt nooit, het is alleen slecht voor mijn gezondheid," zei ze. Een paar maanden later deelde een vrouw ongeveer hetzelfde bericht, ze zei dat ze zwangerschappen probeerde te voorkomen door een "antiseptische douche" te nemen, maar dat was mislukt. Daarom nam ze medicijnen in die een dokter haar aanraadde om een miskraam op gang te brengen: "Ik heb sindsdien de medicijnen gebruikt en ik ben bang dat ik er dood aan ga. Ik word iedere dag zwakker. Ik weet dat ik niet lang te leven heb als ik deze verschrikkelijke medicijnen voortdurend in moet nemen."

Een paar decennia later stuurde iemand een e-mail naar Women on Web waarin ze haar eigen werkwijze beschreef. "De tiende week probeerde ik peterselie en vitamine C en een week later voegde ik dong quai en zilverkaars toe, om een kruidenabortus op te wekken. Het werkte niet," zei ze. "Ik heb me twee dagen lang herhaaldelijk in mijn buik gestompt." Dat hielp ook niet. Ze vroeg zich af welke mogelijkheden er nog over waren.

Sinds de opkomst van de beweging voor reproductieve rechten, hebben voorstanders verdedigd dat het onmenselijk, onredelijk en onrechtvaardig is om vrouwen die niet zwanger willen zijn het moederschap op te dringen. In 1923beschreef een vrouw uit Californië de effecten van dit soort 'voortplantingsonderdrukking', zoals ze gezien had bij haar eigen moeder. Ze was ooit een 'verfijnde en beschaafde' vrouw, maar op haar 45ste, na negen keer te zijn bevallen, werd ze gereduceerd tot een 'menselijke broedmachine", zei ze.

Een paar maanden geleden verwees een conservatie wetgever uit Oklahoma naar vrouwen in soortgelijke termen, terwijl hij een omstreden wet verdedigde waarin vrouwen schriftelijke toestemming moesten vragen aan hun sekspartner, voordat ze een abortus konden ondergaan. "Ik begrijp dat vrouwen denken dat het hun lichaam is", vertelde hij The Intercept. "Maar ik heb zoiets van, je lichaam is je lichaam, dus daar moet je verantwoordelijk mee omgaan. Maar kom niet aankloppen als je onverantwoordelijk bent geweest met een 'ik kan doen wat ik wil' – jij bent de host, jij hebt dit uitgelokt."

Zelfs na een eeuw van vooruitgang proberen politici nog steeds een beleid te voeren dat zwangere vrouwen als 'gastvrouw', als wandelende baarmoeders of broedmachines beschouwt. Wanneer mogen vrouwen eindelijk zeker weten – in plaats van het 'gevoel te hebben' – dat hun lichamen van henzelf zijn?