Deze ex-dealer vloog de wereld over om dealers over hun leven te spreken

Niko Vorobyov is een voormalige drugsdealer die in Sint-Petersburg werd geboren en in Engeland opgroeide. Hij reisde de hele wereld over om de mensen achter de drugshandel beter te leren begrijpen. Hij zag de dodelijke straten van Manilla, ging feesten in favela’s, en rookte opium met politieagenten in Iran.

Hij schreef er een boek over: Dopeworld: Adventures in Drug Lands. VICE vroeg Niko wat zijn reis hem heeft geleerd over het gebruik, de verkoop en het maken van drugs.

VICE: Hoe kwam je precies in de drugswereld terecht?

Niko Vorobyov: Toen ik student was, een jaartje of tien geleden, maakte ik een paar verkeerde keuzes. Ik was geen Tony Montana, maar als je wat nodig had, belde je mij. Ik verkocht wiet, coke, mdma – alles wat je nodig hebt voor een avondje uit.

Het was niet altijd makkelijk. Zo werd ik een keer neergestoken en beroofd. Ik verloor zoveel bloed, dat ze in het ziekenhuis verbaasd waren dat ik nog bij bewustzijn was.

Aan het einde van mijn loopbaan als dealer had ik drie leveranciers, verhandelde ik kilo’s en werkten er een paar gasten voor me.

Je werd gepakt en belandde in de gevangenis. Hoe was dat, en wat heb je er geleerd?

Ik kreeg een lichte straf: tweeënhalf jaar. Maar voor iemand van 23 die nog nooit in de gevangenis had gezeten, was het een schok. Ik had veel tijd om na te denken over mijn situatie, en ik las veel boeken, zoals Mr Nice van Howard Marks, de beroemde wietsmokkelaar, en El Narco van Ioan Grillo. Die twee boeken maakten me nieuwsgierig naar wat er echt aan de hand was.

Ik begon brieven aan de buitenwereld te schrijven. Het was een manier om niet gek te worden. Toen ik uit de gevangenis kwam, wilde ik mijn negatieve ervaring in een positieve veranderen. Heel wat mensen hadden genoten van mijn brieven, dus ik dacht: waarom ga ik niet op wereldreis om een boek te schrijven over drugs?

Gebruikte je tijdens je reis nog drugs?

Ik feest niet meer zo hard als vroeger, maar de raarste shit die ik heb gedaan is ayahuasca. Dat zal ik niet snel vergeten.

Hoe vond je al die drugsgebruikers en gangsters?

Je moet niet vergeten dat dit vroeger mijn wereld was, dus ik kende al veel gasten, en anders waren het vrienden van vrienden. In Mexico en de Filippijnen wist ik niet waar ik moest beginnen, dus had ik een fixer nodig. Ik kon niet zomaar met een klembord in de hand naar een Mexicaans dorpje gaan en vragen: “Heren, wiens cocaplantage is dit?”

Wat is je het meest bijgebleven tijdens het schrijven van je boek?

Ik ging op bezoek bij een man in Engeland die zijn beide zonen en dezelfde nacht verloor aan xtc. Ze hadden zes keer de dodelijke dosis genomen. Je zou denken dat die man mij – als voormalige xtc-dealer – zou haten. Maar we waren het eigenlijk met elkaar eens: als zijn zoons die pillen in een winkel of bij de apotheek hadden kunnen kopen, ergens waar ze informatie hadden kunnen krijgen, dan waren ze nu misschien nog in leven.

Wat me het meest is bijgebleven, is de extreme armoede. We weten niet hoe goed we het hebben in het westen. Ik heb een gezin ontmoet dat verstrikt raakte in de Filippijnse drugsoorlog. Toen de moeder werd opgesloten, kon de vader niet meer voor het hele gezin zorgen. Hun jongste zoon is gestorven van de honger.

In Rio de Janeiro hing je met de beruchte Comando Vermelho-bende in een favela. Hoe was dat?

Dat was een wilde nacht. Een van mijn vrienden belde me en vroeg of ik naar een feestje wilde gaan. Comando Vermelho runt de sloppenwijk waar het was. Ze geven er elke week feesten: wilde straatfeesten of raves, maar dan zijn er dertienjarigen met zware machinegeweren. Politici hebben het weleens over no-go-areas of gebieden die door misdaad geteisterd worden, maar als hier politieagenten komen, worden ze volledig neergemaaid. Die feesten zijn trouwens wel veilig. De bende wil geen problemen in hun gebied.

Hoe was het in Iran?

Iran is een geweldig land om te gaan backpacken. De mensen zijn super vriendelijk en gastvrij, maar er is een onderdrukkend regime. Alcohol is voor moslims verboden, maar opium is behoorlijk populair. Ik heb het zelfs twee keer gerookt met politieagenten. De eerste keer kreeg ik het van een agent die ons een lift gaf, de andere keer zaten we aan de rivier, bij een ondergaande zon. We waren het aan het roken met een vafoor, een traditionele opiumpijp. Opeens pakte de gast met wie ik was zijn telefoon erbij en liet hij een foto van zichzelf zien in uniform. Hij was ook geen gewone agent, maar een Basij. Dat is zo’n schurk die ze gebruiken om demonstranten in elkaar te slaan. Het laat zien hoe drugs verweven zijn met onze samenleving, zelfs in Iran.

Ben je nog op andere verre plekken terechtgekomen?

Het was interessant om te zien hoe ze hasj maken in Marokko: ze hakken de wietplant fijn, stoppen het in een trommel en slaan erop, om de pollen eruit te krijgen. Er zijn hele dorpen in het Rifgebergte die hun brood verdienen met hasj maken voor stoners in Amsterdam en Barcelona.

Ik ben ook naar Tadzjikistan geweest. Heroïne komt uit Afghanistan en gaat via Tadzjikistan naar Rusland. We reden langs de grens en aan de andere kant van de rivier lag Afghanistan. Zo nu en dan wordt er een arme ziel met een rugzakje vol heroïne op een kronkelig bergpad doodgeschoten, maar dat zijn allemaal kleine jongens. Ik heb gehoord dat het Afghaanse leger met hun vliegtuigen honderden kilo’s heroïne vervoert.

Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de plekken die je bezocht?

Wat mensen in verschillende landen gebruiken om high te worden heeft weinig te maken met de wet, maar alles met de cultuur. Opium roken is een traditie in Iran, maar alcohol wordt afgekeurd. Natuurlijk houden ze daar ook van een drankje, maar opiaten zijn vreemd genoeg sociaal geaccepteerd – tenminste, in sommige kringen. In Japan is een zeer conformistische, collectivistische cultuur, waarin wordt neergekeken op alles wat illegaal is, maar ze gebruiken veel methamfetamine is. Dat past goed bij hun snelle, workaholic-levensstijl. Als je twaalf uur per dag keihard moet werken, sluip je niet even weg om een joint te roken.

In de Braziliaanse favela’s en in de Siciliaanse maffiabuurten wordt er gewoon openlijk gebruikt. Maar ik merkte juist dat in strengere landen als Japan alles op een bepaalde manier schimmiger is, omdat gebruikers en dealers verschoppelingen zijn.

Hoe kan het eigenlijk dat je nog leeft, na zo’n gevaarlijke reis?

Ik heb altijd geprobeerd om van tevoren zoveel mogelijk te plannen en contacten te regelen die me met de juiste mensen in contact konden brengen. Het engste wat ik heb meegemaakt was waarschijnlijk mijn ervaring met een Filipijnse huurmoordenaar. We waren in een schimmige karaokebar ergens in de sloppenwijken van Manilla en hij zat tussen mij en de uitgang. Hij droeg een bivakmuts en zwaaide met zijn pistool in mijn gezicht toen ik hem vroeg hoeveel mensen hij had vermoord. Dat waren er 32.

Maar eerlijk gezegd voel ik me altijd aangetrokken tot gevaar. Terwijl ik soms de hele dag niet op mijn telefoon durf te kijken, uit angst voor wat een meisje heeft geantwoord. Ik denk dat het komt omdat je zo’n berichtje niet echt hoeft te lezen, terwijl het toch al te laat is als je tegenover een huurmoordenaar zit. Als hij besluit dat hij je niet aardig vindt, is er niet veel dat je kunt doen. Je bent er nou eenmaal toch.

Heb je iets nieuws geleerd van dit avontuur?

Dat er verschillende perspectieven zijn. Ik dacht altijd dat Duterte een massamoordende klootzak was, en dat denk ik nog steeds. Maar nu ik in Manilla ben geweest, snap ik wel waarom mensen hem steunen. Zelfs als hun eigen gezin is vermoord door huurmoordenaars op motoren, denken ze dat hij het juiste doet. Het herinnert je eraan dat we allemaal in onze kleine bubbels leven. Ik riep vroeger dat alles maar gelegaliseerd moest worden, maar nu ben ik iets voorzichtiger geworden.

Wat heb je over alle mensen – de gebruikers, dealers, gangsters, politie – geleerd dat de meeste mensen niet begrijpen?

Ik heb tegenover gangsters en moordenaars gezeten, en het is geen verrassing dat ze geen wetenschappers zijn geworden. Kijk naar waar ze geboren zijn, hoeveel geweld ze hebben gezien als kind. Hetzelfde geldt voor verslaafden. Als een klein meisje herhaaldelijk wordt verkracht, hoe ga dan tegen haar zeggen dat ze niet high mag worden om de pijn te verzachten? Zelfs voor mij geldt hetzelfde: als de kinderen op mijn school me niet hadden behandeld als die vreemde immigrant, had ik misschien wel geen bewijsdrang gehad, was ik misschien geen drugsdealer geworden en had ik mijn leven niet verneukt. Maar aan de andere kant: dan had ik dit boek ook niet geschreven.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.