Misschien heb je weleens excelsheets zitten invullen op een slecht zittende kantoorstoel, terwijl de pukkelige collega naast je van ‘s ochtends tot ‘s avonds bakjes smeerkaas leeg lepelde en minstens vier lame kantoormemes per dag naar de hele afdeling mailde. Misschien heb je weleens in de keuken van een restaurant gewerkt, waar je de hele dag kipfilets uit elkaar moest trekken tot de manager je aan het eind van de dag een klap op je reet gaf en zei dat je naar huis mocht. Misschien doe je nu nog steeds wel werk waar je diep ongelukkig van wordt, maar wat je toch maar volhoudt omdat er geld in het laatje moet en je je toch zal moeten opwerken. En ach, voor een eenvoudige proletariër als jij is het toch hartstikke normaal dat je geld verdient met iets waar je niet per se je levensgeluk vandaan haalt?
Think again, vriend. Gelukkig zijn op je werk is het belangrijkste ooit – zo belangrijk dat er een opleiding tot werkgelukdeskundige in het leven is geroepen, door Fontys Eindhoven, de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Happiness-Bureau. Ik vroeg coördinator Inge van der Putten en Gea Peper van het Happiness Bureau waarom werkgeluk zo belangrijk is, en of je meteen ontslag moet nemen als je een paar rotdagen op je werk hebt.
Videos by VICE
VICE: Hoi Inge en Gea, wat leer je precies op de opleiding Werkgelukdeskundige?
Gea: We behandelen onder andere wat gelukkig werken precies is, waarom het belangrijk is en natuurlijk hoe je het werkgeluk binnen een organisatie kunt vergroten. Het is niet zo dat een ongelukkige werknemer deze opleiding kan volgen en daarna weer helemaal happy op het werk zit – we richten ons vooral op de organisatiekant. HR-professionals, managers en zelfstandigen leren hoe je mensen gelukkig kunt laten werken.
Waarom is het zo belangrijk om gelukkig te zijn op je werk?
Inge: Onderzoek wijst uit dat de productiviteit in het bedrijf toeneemt en het ziekteverzuim afneemt als er aandacht wordt besteed aan het werkgeluk van je medewerkers.
Gea: Het besef is eindelijk doorgedrongen dat je klanten eigenlijk pas tevreden zijn als jouw medewerkers lekker in hun vel zitten. Werkgeluk is een hot onderwerp geworden.
Hoe komt dat?
Inge: Onder andere omdat een burn-out bijna volksziekte nummer één aan het worden is en dat het bij steeds meer jongeren voorkomt. Daarnaast trekt de arbeidsmarkt weer aan en verwachten jonge mensen hele andere dingen van hun werk. Het klassieke ‘carrière maken en veel geld verdienen’ speelt nog maar een kleine rol. Jonge mensen vinden andere dingen belangrijk, zoals ontwikkeling en goede relaties met collega’s.
Hoe kan je het werkgeluk binnen een organisatie vergroten?
Gea: Als team kun je al stappen zetten door het er gewoon samen over te hebben, en kleine acties uit te voeren. Waar zitten we met ons werkgeluk en waar willen we zijn? Er zijn al teams die bijvoorbeeld elke maandagochtend checken hoe iedereen in z’n vel zit. Of wijs iedere week iemand aan die iets leuks mag bedenken om te gaan doen, of geef elkaar complimenten. Dit zijn de quick fixes. Daanraast moeten managers het werkgeluk van hun medewerkers centraal stellen, en ze ergens neerzetten op basis van hun sterke punten en talenten. Net zoals bij elke gedragsverandering, moet het gelukkig werken uiteindelijk in het dna van de organisatie gaan zitten, zodat het de dagelijkse gang van zaken wordt. Het is als in de sportschool: je moet er blijvend aandacht aan besteden.
Hoe gelukkig is de Nederlander eigenlijk op z’n werk?
Gea: De Nederlander komt gemiddeld net boven de 7 uit. Er zijn niet veel mensen die écht blij zijn met wat ze doen – veel mensen zijn ‘wel tevreden’. Bovendien moeten we steeds langer doorwerken. Werken doen we voor het geld, maar eigenlijk is het ook wel fijn als we er plezier aan beleven. We besteden er zo’n 70.000 uur in ons leven aan. Dat is meer dan de tijd die we aan familie en vrienden samen besteden.
Inge: Levensgeluk en werkgeluk heeft natuurlijk een overlap. Als je kijkt naar hoe bevlogen mensen zijn in hun werk, valt daar nog het een en ander te verbeteren. Ik geloof dat meer dan zestig procent van de mensen regelmatig een dag heeft waarin dat ze met tegenzin naar hun werk gaan.
Is het überhaupt mogelijk om echt nooit meer met tegenzin naar het werk te gaan?
Inge: Het is een illusie om te denken dat je 24/7 juichend door het leven gaat. Iedereen heeft soms een dag waarop het niet helemaal lekker gaat. Dat is niet erg, maar als het te vaak gebeurt, moet er wat veranderen. Ik vind dat een werkgever de verantwoordelijkheid heeft om in gesprek te gaan met werknemers. Wat kunnen wij als werkgever doen om jou gelukkiger te maken? Wat kan je er zélf aan doen? Dingen die bijvoorbeeld al helpen zijn gezond eten en gezamenlijk lunchen. Als je gezond leeft, slaap je beter en voel je je een stuk fitter, waardoor je meer aankunt.
Gea: Negatieve emoties kunnen een wake-up call zijn, waardoor je moet gaan kijken wat er aan de hand is. Er moet een balans zijn tussen negatieve en positieve emoties, alleen wegen de negatieve veel zwaarder. Volgens Barbara Fredrickson heb je drie positieve emoties nodig om één negatieve emotie te neutraliseren. Het is goed om je daar bewust van te zijn, en dus ook om actief te werken aan het verhogen van het aantal positieve emoties.
Ik had ooit een hartstikke leuke baan in de horeca, tot ik een nieuwe leidinggevende kreeg. Een verschrikkelijke vent met wie ik totaal niet door één deur kon en die al m’n plezier vergalde. Ik had elke dag de neiging om een glas sinaasappelsap naar zijn kop te gooien, maar besloot uiteindelijk om maar gewoon ontslag te nemen.
Gea: Ja, de leidinggevende heeft een ontzettend grote invloed op het werkplezier. Zo’n verandering heeft grote gevolgen. Dat zien we vaker. Denk bijvoorbeeld aan bedrijven die worden overgenomen door een buitenlands bedrijf, waardoor plotseling de hele interne cultuur verandert. De match tussen jouw waarden en die van de organisatie waar je voor werkt of gaat werken is erg belangrijk. Je kunt het zoeken van een nieuwe baan vergelijken met een soort datingproces: je wilt uiteindelijk tot de juiste match komen.
Wat had ik het beste kunnen doen? Of wat had mijn baas het beste kunnen doen?
Gea: Als ik als werkgever vaak zou botsen met mijn personeel zou ik gewoon rond de tafel gaan zitten en zeggen: ik heb het gevoel dat het niet helemaal lekker loopt, jullie? Dan ga je gewoon een volwassen gesprek aan. Alleen al door het te benoemen win je credits bij je team. Dat is ook het soort leiderschap wat we veel meer nodig hebben. Niet meer alleen maar de teugels strak trekken en denken: my way or the highway. Een medewerker kan in zo’n situatie ook iemand buiten het team zoeken om mee te sparren. Het laatste wat je moet doen is het negeren. Daar wordt het haast altijd erger van.
En gewoon lekker meteen je middelvinger opsteken en ontslag nemen?
Nou, het is echt niet zo dat je meteen je baan moet opgeven als je ongelukkig bent. Kijk vooral eerst wat je er zelf aan kunt doen want dat is vaak meer dan je denkt. Ontslag is in principe het laatste redmiddel, maar er zijn ook mensen die te lang blijven hangen in iets waar ze eigenlijk niet meer passen. Je moet dan ook je eigen verantwoordelijkheid nemen en, net zoals jij, stappen zetten en iets zoeken wat beter bij je past.